Οι αβέβαιες εκλογές στην Λιβύη

Σημαντικός ο ρόλος της Λιβύης και στον ενεργειακό ανεφοδιασμό ή καλύτερα υποβοηθητικός στην απεξάρτηση της Ευρώπης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Βέβαια, η σημαντική μείωση της λιβυκής παραγωγής τα τελευταία χρόνια δεν προκάλεσε ιδιαίτερη αναστάτωση στις διεθνείς αγορές ενέργειας [5]. Πλέον, όμως, των υδρογονανθράκων, η χώρα θα μπορούσε να αποτελέσει ιδανικό χώρο για ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας με εύκολη πρόσβαση στην «διψασμένη» ευρωπαϊκή αγορά. Μάλιστα, στο νότιο τμήμα υπάρχουν ενδείξεις για ύπαρξη ορυκτών καταλλήλων για την πυρηνική βιομηχανία [6].

Η στρατηγική σημασία της Λιβύης αναδεικνύεται και από τις ανεπιτυχείς προσπάθειές της να επιβάλει έλεγχο επί γειτονικών χωρών συμπεριλαμβανομένης και της πολυπληθέστερης Αιγύπτου. Το καλοκαίρι του 1977 σημειώθηκαν σφοδρότατες συγκρούσεις μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων της Αιγύπτου και Λιβύης [7] με συντριπτική επικράτηση της πρώτης. Το 1980-1981 η Λιβύη προσπάθησε να προσαρτήσει εδάφη του Τσαντ εισβάλοντας στην περιοχή Aozou (ύπαρξη κοιτασμάτων ουρανίου) από όπου αναγκάστηκε να υποχωρήσει λόγω της Δυτικής (κυρίως γαλλικής αντίδρασης). Αξιοσημείωτος ήταν και ο ηγετικός ρόλος της Λιβύης στον Οργανισμό Αφρικανικής Ενότητας που επί της εποχής Καντάφι κατόρθωσε να αναλάβει.

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Η αδυναμία των δύο αντιπάλων μερών, GNA [8] και LNA [9] (παρά την εξωτερική πολύπλευρη ενίσχυση τους), να επικρατήσουν στα πεδία των μαχών οδήγησε το καλοκαίρι του 2020 σε μια de facto ανακωχή. Ταυτόχρονα, προσπάθειες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) και της διεθνούς κοινότητας ανάγκασαν τα αντιμαχόμενα μέρη στην επανέναρξη πολυεπίπεδων συνομιλιών για εξεύρεση μιας ειρηνικής λύσης στην λιβυκή κρίση. Η υπό την διεθνή κοινότητα διαδικασία ειρήνευσης (επικαλούμενη «Libya-owned and UN-facilitated») πέτυχε την σύναψη συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός (Agreement for a complete and permanent ceasefire) τον Οκτώβριο του 2020 [10], την συγκρότηση νέας προσωρινής εκτελεστικής αρχής που επελέγη από το Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου της Λιβύης (LPDF) [11] τον Φεβρουάριο του 2021 και την ορκωμοσία της προσωρινής Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας [12] ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων [13] στις 15 Μαρτίου 2021. Η νέα Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας είναι μεταβατική, με αντιπροσώπευση όλων των ομάδων και περιοχών και έχει ως αποστολή την ομαλή διεξαγωγή των προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών προγραμματίζονται για τις 24 Δεκεμβρίου 2021 σύμφωνα με τον LPDF road map (οδικό χάρτη) [14]. Οι πλέον πρόσφατες αποφάσεις (Resolutions) του Συμβουλίου Ασφαλείς, S/RES/2570 (2021) [15] και S/RES/2571(2021) [16], αμφότερες υιοθετήθηκαν στις 16 Απριλίου 2021, ανακεφαλαιώνουν τις στοχεύσεις και τα βασικά συμφωνηθέντα σημεία για τη Λιβύη ενώ αποτελούν δεσμευτικά κείμενα για όλα τα μέρη. Οι μεταγενέστερες αποφάσεις S/RES 2595 (2021)/16 Σεπτεμβρίου 2021 [17] και S/RES 2599(2021)/Οκτωβρίου 2021 [18] αναφέρονται στην ανανέωση της θητείας της UN Support Mission in Libya (UNSMIL).

Το LPDF επέλεξε τις παρακάτω δύο προσωπικότητες για την προσωρινή επάνδρωση των βασικών θεσμών του κράτους:

-Πρόεδρος του Libyan Presidential Council (τριμελές Προεδρικό Συμβούλιο) ο Mohamed Yunus al-Menfi (Μοχάμεντ αλ Μενφί), διπλωμάτης και πολιτικός από το Tobruk. Είχε διατελέσει πρεσβευτής της Λιβύης στην Ελλάδα από όπου και απελάθηκε ένεκα του τουρκολιβυκού μνημονίου (Δεκέμβριος 2019).
-Πρωθυπουργός της interim Government of National Unity ο Abdulhamid Mohammed Al-Dabaiba (συχνά αναγράφεται ως Dbeibah), επιχειρηματίας και πολιτικός από τη Misrata [19].

Καίτοι οι στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων έχουν σταματήσει από το καλοκαίρι του 2020 εξακολουθούν να παρατηρούνται σποραδικές εκρήξεις βίας από ένοπλες ομάδες -σε όλη την επικράτεια- για διεκδίκηση τοπικής ισχύος ή για καθαρά εγκληματικές ενέργειες. Επίσης, δεν έχει παρατηρηθεί αξιόλογη απομάκρυνση των ξένων μισθοφόρων και δυνάμεων ενώ συνεχίζεται, μάλιστα, η μεταφορά πολεμικού υλικού προς τους αντίπαλες ομάδες [20].

Σημαντική δυστοκία παρατηρείται και στην έγκριση -μέσω πραγματικά πολλών εμπλεκόμενων οργάνων- των εκλογικών διαδικασιών καθώς και του διορισμού υψηλόβαθμων οργάνων (πχ Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Επικεφαλής της Εθνικής Αρχής Ελέγχων).

Μάλιστα, ο Special Envoy του Γενικού Γραμματέα [21] σε ενημέρωση των Υπουργών Εξωτερικών του Συμβουλίου Ασφαλείας (15 Ιουλίου 2021) εξέφρασε τις ανησυχίες του σχετικά με τις ευρύτερες επιπτώσεις των καθυστερήσεων και του διαφαινόμενου αδιεξόδου στην αποδοχή των εκλογικών διαδικασιών από τους εμπλεκόμενους λιβυκούς πολιτικούς και θεσμικούς παράγοντες. Προειδοποίησε ότι εάν το αδιέξοδο σχετικά με την συνταγματική βάση των εκλογών δεν επιλυθεί γρήγορα και εάν οι βασικοί ηγέτες της χώρας δεν επιδείξουν την πολιτική βούληση να καταλήξουν σε λύση και στους απαιτούμενους συμβιβασμούς για την εφαρμογή της, η πρόσφατη θετική δυναμική θα μπορούσε να αντιστραφεί.