Η άστοχη στρατηγική της Ουάσιγκτον για την Κίνα

Η κυβέρνηση Ομπάμα μοιράστηκε πολλούς από τους στόχους της κυβέρνησης Μπους, αλλά έπαιξε ακόμη περισσότερο εκ του ασφαλούς, καθώς οι αμφιβολίες για την κατεύθυνση και τους στόχους του Πεκίνου αυξάνονταν. Ωστόσο, η υπουργός Εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον, απέρριψε την ιδέα ενός αντίπαλου Πεκίνου, λέγοντας ότι είναι «ουσιώδες» για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα να έχουν «μια θετική, συνεργατική σχέση». Η κυβέρνηση ανακοίνωσε μια «στροφή» ή «επανεξισορρόπηση» στην Ασία, με στόχο την σφυρηλάτηση μιας τέτοιας σχέσης, ενσωματώνοντάς την σε ένα «περιφερειακό πλαίσιο συμμαχιών ασφάλειας, οικονομικών δικτύων, και κοινωνικών διασυνδέσεων» που θα ενδυνάμωνε την θέση των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εισήγαγε μια νέα εποχή στις σινοαμερικανικές σχέσεις. Η κυβέρνησή του ούτε αναζήτησε μια συνεργατική σχέση με το Πεκίνο ούτε επιδίωξε την δέσμευση ως κεντρικό μέσο για την εξασφάλιση των συμφερόντων των ΗΠΑ. Απορρίπτοντας την ιδέα ότι η εναρμόνιση με την παγκόσμια τάξη θα ωθούσε είτε την φιλελευθεροποίηση είτε την υπεύθυνη διεθνή συμπεριφορά στην Κίνα, η κυβέρνηση Τραμπ χαρακτήρισε το Πεκίνο «ρεβιζιονιστική δύναμη», με την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είχαν μια ουσιαστικά ανταγωνιστική σχέση. Η στρατηγική του Τραμπ στον Ινδο-Ειρηνικό, η οποία αποχαρακτηρίστηκε τις τελευταίες ημέρες της προεδρίας του, θεωρεί δεδομένη την κακόβουλη κινεζική δραστηριότητα που πρέπει να τύχει αντίστασης, συχνά σε συνεννόηση με εταίρους. Ωστόσο, η κυβέρνηση Τραμπ δεν αποτελούσε μοντέλο πειθαρχίας μηνυμάτων, και οι βασικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής διαφοροποιούνταν ως προς την επιθυμητή τελική κατάσταση. Ενώ ο Τραμπ προέβλεψε το 2020 ότι η διμερής εμπορική του συμφωνία «θα έφερνε τις ΗΠΑ και την Κίνα πιο κοντά με πολλούς άλλους τρόπους», ο υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, ανακοίνωσε την ίδια χρονιά ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «πρέπει να παρακινήσουν την Κίνα να αλλάξει» και πρότεινε ότι οι προσπάθειες για την αντικατάσταση του καθεστώτος στο Πεκίνο ενδέχεται να είναι στο τραπέζι.

Βεβαίως, οποιαδήποτε σύντομη ανασκόπηση των προηγούμενων πολιτικών πολλών κυβερνήσεων για την Κίνα κινδυνεύει να αποδώσει μια συνοχή και συνέχεια στις στρατηγικές τους που δεν υπήρχαν πάντα. Οι κυβερνήσεις δεν είναι ενιαίοι δρώντες, οι στόχοι και οι προσεγγίσεις αλλάζουν ανάλογα με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες και τους [μεταβαλλόμενους] δρώντες, και οι δημόσιες ανακοινώσεις μπορεί να έρχονται σε σύγκρουση με μυστικούς στόχους. Ωστόσο, για μεγάλο μέρος των ετών από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και ιδιαίτερα κατά τα χρόνια της δέσμευσης των ΗΠΑ με την Κίνα, οι στόχοι της Ουάσιγκτον σε σχέση με το Πεκίνο ήταν γενικά σαφείς. Αυτό απλά δεν συμβαίνει σήμερα.

ΑΠΟ ΚΑΤΩ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΑΝΩ

Η μοίρα της σχέσης ΗΠΑ-Κίνας έχει βαθιές παγκόσμιες επιπτώσεις, και έτσι ο στόχος της πολιτικής των ΗΠΑ θα πρέπει να πηγάζει από το είδος της τάξης που επιθυμεί να αποκτήσει η Ουάσιγκτον -και το είδος της απειλής που θέτει η Κίνα σε αυτήν την τάξη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες γενικά επιδιώκουν να διατηρήσουν μια παγκόσμια τάξη που να διέπεται από κανόνες και όχι από ωμή δύναμη, μια τάξη στην οποία οι χώρες απολαμβάνουν κυριαρχίας, οι διαφορές επιλύονται ειρηνικά, οι αγορές είναι ανοιχτές στο εμπόριο, τα ανθρώπινα δικαιώματα θεωρούνται καθολικά, και η δημοκρατία μπορεί να ανθίσει. Αν και το ιστορικό των Ηνωμένων Πολιτειών όσον αφορά την τήρηση τέτοιων αρχών δεν είναι καθόλου τέλειο, η χώρα ωστόσο τις έχει υποστηρίξει ως ιδανικά που πρέπει να διέπουν την διεθνή συμπεριφορά. Από την δεκαετία του 1940, η Ουάσιγκτον αντιτάχθηκε στις εχθρικές σφαίρες επιρροής που αναδύονται στην Ευρασία ακριβώς επειδή απειλούν την επιθυμητή βασισμένη σε κανόνες τάξη των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο πρωταρχικός στόχος της πολιτικής των ΗΠΑ σήμερα θα πρέπει να είναι η διατήρηση των βασικών πυλώνων της διεθνούς τάξης, ακόμη και όταν συγκεκριμένοι κανόνες και θεσμοί αλλάζουν και προσαρμόζονται.

Από αυτόν τον πρωταρχικό στόχο θα πρέπει να πηγάζει ο στόχος της πολιτικής των ΗΠΑ έναντι της Κίνας. Δεδομένης της αυξανόμενης στρατιωτικής και τεχνολογικής ισχύος της Κίνας, της διεκδικητικής συμπεριφοράς της, της οικονομικής αλληλεξάρτησής της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους, και την ασυμβατότητα [3] πολλών κινεζικών ενεργειών με την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, έχει περάσει ο καιρός για την Ουάσιγκτον ώστε να διατυπώσει έναν στόχο που να είναι τόσο ρεαλιστικός όσο και προστατευτικός για τους ανθρώπους της. Ο στόχος της πολιτικής των ΗΠΑ έναντι της Κίνας πρέπει να είναι να διασφαλίσει ότι το Πεκίνο είτε δεν επιθυμεί είτε δεν μπορεί να ανατρέψει την περιφερειακή και παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Η Κίνα ίσως να σταματήσει να προσπαθεί να ανατρέψει στοιχεία της φιλελεύθερης τάξης εάν οι ηγέτες της καταλάβουν την δύναμη των χωρών που είναι αφοσιωμένες σε αυτές και το σθένος με το οποίο αντιτίθενται στις προσπάθειες της Κίνας να τα διαταράξει. Το Πεκίνο ίσως κάποια μέρα να δει ακόμη και το δικό του μέλλον στην διατήρηση της φιλελεύθερης τάξης. Και ακόμα κι αν δεν το κάνει, θα μπορούσε να καταστεί ανίκανο να υπονομεύσει την τάξη για διάφορους λόγους: λόγω των αδυναμιών του ίδιου του Πεκίνου, του δυσάρεστου αυταρχικού του οράματος σε άλλες χώρες, ή μιας σχετικής ενίσχυσης των δυνάμεων που έχουν δεσμευτεί στο φιλελεύθερο status quo.

Μια Κίνα που δεν επιθυμεί ή δεν μπορεί να υπονομεύσει την περιφερειακή και παγκόσμια τάξη πραγμάτων είναι ένας αρκετά αφηρημένος στόχος για την πολιτική των ΗΠΑ, αλλά παρόλα αυτά θα απέκλειε πολλούς άλλους πιθανούς στόχους. Η Ουάσιγκτον δεν θα είχε ως στόχο να μετατρέψει την Κίνα σε μια φιλελεύθερη δύναμη ή σε υπεύθυνο μέτοχο στο διεθνές σύστημα. Η Ουάσιγκτον δεν θα εργαζόταν για τον περιορισμό ή την αλλαγή καθεστώτος στο Πεκίνο στο στυλ του Ψυχρού Πολέμου. Και δεν θα είχε ως στόχο να σταματήσει την άνοδο της Κίνας, αλλά μάλλον να αντιταχθεί στις προσπάθειες του Πεκίνου να διαταράξει τις υφιστάμενες διεθνείς διευθετήσεις με τρόπους που βλάπτουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους εταίρους τους.