Η ημέρα μετά την επίθεση της Ρωσίας

Παρά τον καταιγισμό συναντήσεων τις τελευταίες εβδομάδες, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το ΝΑΤΟ, η Ουκρανία, και η Ρωσία δεν έχουν πλησιάσει περισσότερο σε μια διπλωματική λύση ή σε μια μείωση της έντασης στα ουκρανο-ρωσικά σύνορα. Μολονότι η Ρωσία δεν έχει εγκαταλείψει εντελώς τα διπλωματικά προσχήματα, το χάσμα μεταξύ των ρωσικών και των Δυτικών προσδοκιών έχει αποκαλυφθεί. Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν ενδιαφέρονται για προτάσεις που εστιάζουν αποκλειστικά στην στρατηγική σταθερότητα ή σε στρατιωτικές ασκήσεις, ή ακόμη και σε ένα μορατόριουμ για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν επιδιώκει τίποτα λιγότερο από την πλήρη αποσυναρμολόγηση της μεταψυχροπολεμικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας της Ευρώπης και την απόσυρση των θεμελιωδών διεθνών συμφωνιών που διέπουν τα δικαιώματα των κρατών στην αυτοδιάθεση -ένα αποτέλεσμα που οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι και σύμμαχοί τους δεν θα αποδεχτούν ποτέ.

Διεξαγωγή στρατιωτικών γυμνασίων στην περιοχή Kherson, στην Ουκρανία, τον Ιανουάριο του 2022. Υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας / Reuters
-------------------------------------------

Εν τω μεταξύ, παρά τις διαβεβαιώσεις ότι η Ρωσία δεν έχει σχέδια να «εισβάλει» στην Ουκρανία -ο ρωσικός στρατός κατέχει επικράτεια της Ουκρανίας και διεξάγει πόλεμο σε ουκρανικό έδαφος από το 2014 -η στρατιωτική ανάπτυξη κατά μήκος των ουκρανο-ρωσικών συνόρων έχει συνεχιστεί αμείωτη. Πιο πρόσφατα, στρατιωτικός εξοπλισμός από την Ανατολική Στρατιωτική Περιφέρεια (Eastern Military District) της Ρωσίας έχει μετακινηθεί προς δυσμάς, ενώ επιθετικά και μεταγωγικά ελικόπτερα, καθώς και μονάδες υποστήριξης, έχουν μετακινηθεί στις θέσεις τους για μια επίθεση πλήρους κλίμακας. Η Ρωσία αιτιολόγησε επίσης μια στρατιωτική συγκέντρωση βόρεια της Ουκρανίας, ανακοινώνοντας ότι θα πραγματοποιήσει κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την Λευκορωσία που θα διαρκέσουν έως τις 20 Φεβρουαρίου. Οι ρωσικές δυνάμεις ήδη συγκεντρώνονται κοντά στα νότια και νοτιοανατολικά σύνορα με την Ουκρανία. Επιπρόσθετα βήματα απομένουν πριν από την έναρξη μιας επιχείρησης, αλλά τα γυμνάσια με πραγματικά πυρά και οι ασκήσεις που πραγματοποιούνται αυτή την στιγμή και η άφιξη μονάδων επιμελητείας είναι ενδεικτικές μιας δύναμης που προετοιμάζεται για δράση.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν [2], προέβλεψε ότι ο Πούτιν θα αποφάσιζε τελικά για κάποια μορφή εισβολής ή καταπάτησης. «Αν νομίζω ότι θα δοκιμάσει την Δύση, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και το ΝΑΤΟ, όσο πιο πολύ μπορεί; Ναι, νομίζω ότι θα το κάνει», είπε ο πρόεδρος σε συνέντευξη Τύπου. «Εικάζω ότι θα επέμβει», πρόσθεσε ο Μπάιντεν.

Μια μεγάλη στρατιωτική σύγκρουση στην Ουκρανία θα ήταν καταστροφή. Είναι ένα αποτέλεσμα που κανείς δεν θα πρέπει να επιθυμεί. Αλλά τώρα είναι μια πιθανότητα για την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να προετοιμαστούν.

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΩΡΑ;

Θεωρώντας δεδομένο ότι η διπλωματία αποτυγχάνει, υπάρχουν τρία σενάρια που θα μπορούσαν να εκτυλιχθούν. Το ποιο [από τα τρία] θα συμβεί θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πώς ο Πούτιν [3] θα αποφασίσει ότι μπορεί να επιτύχει καλύτερα τους απώτερους στόχους του: να ακρωτηριάσει τις στρατιωτικές ικανότητες της Ουκρανίας, να σπείρει την αναταραχή στην ουκρανική κυβέρνηση και, τελικά, να μετατρέψει την Ουκρανία σε ένα αποτυχημένο κράτος -ένα αποτέλεσμα που επιδιώκει ο Πούτιν επειδή θα έβαζε τέλος στην απειλή της Ουκρανίας ως ανεξέλεγκτης αντιπάλου και όλο και πιο σοβαρής πρόκλησης ασφάλειας. Ο Πούτιν απεχθάνεται την προοπτική ενός ακμάζοντος και ευημερούντος δημοκρατικού μοντέλου στο λίκνο του ανατολικού σλαβικού πολιτισμού, μια εξέλιξη που θα μπορούσε να προσφέρει στους Ρώσους πολίτες ένα όλο και πιο ευπρόσδεκτο και εμπνευσμένο πλαίσιο για μια δημοκρατική μετάβαση στην χώρα τους. Αντιμέτωπο με φθίνουσα επιρροή και έλεγχο στην ουκρανική εσωτερική και εξωτερική πολιτική, το Κρεμλίνο μπορεί να επιτύχει τους στόχους του μόνο με στρατιωτική βία.

Το πρώτο σενάριο θα περιελάμβανε μια καταναγκαστική διπλωματική επίλυση της παρούσας κρίσης. Η Ρωσία θα μπορούσε να κινηθεί για να αναγνωρίσει επίσημα ή να προσαρτήσει την κατεχόμενη περιοχή της Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας έχει ήδη κάνει το βήμα να εισαγάγει ένα νομοσχέδιο στην Ρωσική Κρατική Δούμα, το οποίο θα αναγνωρίζει τα αυτονομιστικά κρατίδια στη Ντονμπάς με τρόπο παρόμοιο με εκείνον που η Ρωσία αναγνώρισε την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία, δύο αποσχισθείσες περιοχές στην Γεωργία. Αυτό θα επέτρεπε στο Κρεμλίνο να αποφύγει μια περαιτέρω στρατιωτική κλιμάκωση, φεύγοντας, ωστόσο, με μια «νίκη». Η ρωσική ηγεσία ίσως ελπίζει επίσης να εξωθήσει την Ουκρανία σε έναν λάθος υπολογισμό, παρόμοιο με εκείνον που έκανε το 2008 ο πρόεδρος της Γεωργίας, Mikheil Saakashvili, ο οποίος επέλεξε να πολεμήσει τους υποστηριζόμενους από την Ρωσία αυτονομιστές στην Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία, παρέχοντας έτσι στο Κρεμλίνο το πρόσχημα για επιπρόσθετη στρατιωτική δράση και την εύλογη δυνατότητα άρνησης οποιασδήποτε υπαιτιότητας.

Από μόνες τους, ωστόσο, τέτοιες κινήσεις δεν θα αντιπροσώπευαν κέρδη για την Ρωσία˙ απλώς θα χαλύβδωναν περαιτέρω το status quo και η Ρωσία θα στερείτο την δυνατότητα να εισαγάγει μια φιλική στο Κρεμλίνο «πέμπτη φάλαγγα» στην εσωτερική πολιτική της Ουκρανίας. Εάν ο Πούτιν επιλέξει αυτή την πορεία, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ ενδέχεται ακόμη να απαντήσουν με επιπρόσθετες αναπτύξεις κατά μήκος της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, κάτι που θα επιφέρει το είδος του διλήμματος ασφαλείας που το Κρεμλίνο θέλει να αποφύγει.

Ένα δεύτερο σενάριο θα περιελάμβανε μια περιορισμένη ρωσική επίθεση, με περιορισμένη αεροπορική δύναμη, για την κατάληψη πρόσθετων εδαφών στην ανατολική Ουκρανία και στη Ντονμπάς, ίσως ως επέκταση της αναγνώρισης ή της πλήρους προσάρτησης. Σε αυτό το σενάριο, η Ρωσία θα καταλάμβανε τη Μαριούπολη, ένα μεγάλο λιμάνι της Ουκρανίας στην Αζοφική Θάλασσα, καθώς και το Χάρκοβο, μια μεγάλη πόλη με συμβολική σημασία, ως πρωτεύουσα του μεσοπολέμου της Ουκρανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας. Η Ρωσία θα μπορούσε επίσης να επιχειρήσει μια πιο φιλόδοξη, διευρυμένη εκδοχή αυτής της επίθεσης, πραγματοποιώντας μια κυκλωτική κίνηση (pincer move) από τα ανατολικά και τα νότια με χερσαίες, αεροπορικές, και ναυτικές δυνάμεις. Από τον νότο, η Ρωσία θα μπορούσε να δημιουργήσει μια «χερσαία γέφυρα» που θα συνδέει την Κριμαία με την ηπειρωτική Ρωσία. Θα μπορούσε επίσης να εξαπολύσει μια αμφίβια επιχείρηση για να καταλάβει την Οδησσό, το πιο σημαντικό λιμάνι της Ουκρανίας, και στην συνέχεια να επιτεθεί στην κατεύθυνση των ρωσικών δυνάμεων που είναι ήδη σταθμευμένες στην Υπερδνειστερία, μια αποσχισθείσα περιοχή της Μολδαβίας.

Μια τέτοια κίνηση θα στερούσε από την Ουκρανία ζωτικής σημασίας οικονομικά λιμάνια κατά μήκος της νότιας ακτής της, θα καθιστούσε την Ουκρανία περίκλειστη και θα επέλυε τα μακροχρόνια προβλήματα επιμελητείας της Ρωσίας με την παροχή προμηθειών, συμπεριλαμβανομένου του νερού, στην Κριμαία. Αυτή θα ήταν μια τεράστια επιχείρηση που θα απαιτούσε όλες τις δυνάμεις που έχει συγκεντρώσει η Ρωσία στην Κριμαία και κατά μήκος των ανατολικών και βόρειων συνόρων της Ουκρανίας. Αυτή [η επιχείρηση] θα απαιτούσε επίσης την κατάληψη και την διατήρηση αμφισβητούμενων εδαφών. Η Ρωσία θα αναγκαζόταν να εμπλακεί σε μια δαπανηρή προσπάθεια να καταλάβει μεγάλες ουκρανικές πόλεις, εκθέτοντας τις δυνάμεις της σε δύσκολες αστικές εχθροπραξίες, μια παρατεταμένη στρατιωτική εκστρατεία, και μια δαπανηρή εξέγερση. Επιπλέον, η κατάληψη και η διατήρηση εδάφους για μια μακροχρόνια κατοχή θα αποδυνάμωνε την Ουκρανία, αλλά δεν θα οδηγούσε σε ένα αποτυχημένο κράτος.

Επομένως, το τρίτο και πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι μια πλήρους κλίμακας ρωσική επίθεση, με την χρήση χερσαίων, αεροπορικών, και ναυτικών δυνάμεων σε όλους τους άξονες επίθεσης. Σε αυτό το σενάριο, η Ρωσία θα επέβαλε [την] αεροπορική και ναυτική υπεροχή [της] το συντομότερο δυνατό. Κάποιες ρωσικές χερσαίες δυνάμεις θα προέλαυναν τότε προς το Χάρκοβο και την [πόλη] Σούμι στα βορειοανατολικά, και άλλες που έχουν τώρα βάση στην Κριμαία και στη Ντονμπάς θα προέλαυναν από τα νότια και τα ανατολικά, αντίστοιχα. Εν τω μεταξύ, οι ρωσικές δυνάμεις στην Λευκορωσία θα μπορούσαν να απειλήσουν άμεσα το Κίεβο, καθηλώνοντας, έτσι, τις ουκρανικές δυνάμεις που, διαφορετικά, θα μπορούσαν να κινηθούν για να ενισχύσουν την ανατολή και τον νότο. Αυτές οι δυνάμεις θα μπορούσαν να προελάσουν στο Κίεβο για να επιταχύνουν την συνθηκολόγηση της ουκρανικής κυβέρνησης.

Μια μακροχρόνια κατοχή θα ήταν απίθανη σε αυτό το σενάριο. Η έφοδος και η [επιβολή της] ειρήνης σε μεγάλες πόλεις θα συνεπαγόταν ένα επίπεδο αστικών εχθροπραξιών και επιπρόσθετων απωλειών που ο ρωσικός στρατός πιθανότατα θέλει να αποφύγει. Οι ρωσικές δυνάμεις θα ήταν πιο πιθανό να καταλάβουν και να διατηρήσουν έδαφος για να εγκαθιδρύσουν και να προστατεύσουν γραμμές ανεφοδιασμού και στην συνέχεια να αποσυρθούν, αφού αποκτήσουν μια ευνοϊκή διπλωματική διευθέτηση ή προκαλέσουν επαρκείς βλάβες. Τότε, η Ουκρανία και η Δύση θα έμεναν να μαζέψουν τα κομμάτια. Αυτή η επιχείρηση θα εστίαζε σε τιμωρητικά χτυπήματα κατά της ουκρανικής κυβέρνησης, του στρατού, των υποδομών ζωτικής σημασίας, και των τόπων [που είναι] σημαντικοί για την εθνική ταυτότητα και το ηθικό των Ουκρανών. Η Ρωσία θα σκόπευε με τις βόμβες, τις ρουκέτες, το πυροβολικό, τους πυραύλους κρουζ, και τους βαλλιστικούς πυραύλους της μικρού βεληνεκούς, στόχους όπως το προεδρικό μέγαρο, τα προεδρικά διοικητικά κτίρια, το Verkhovna Rada (το κοινοβούλιο της Ουκρανίας), το Υπουργείο Εσωτερικών, το Υπουργείο Άμυνας, το αρχηγείο της Ουκρανικής Υπηρεσίας Ασφαλείας, και την Πλατεία Ανεξαρτησίας (Maidan Nezalezhnosti, η κεντρική πλατεία στο Κίεβο και ο τόπος πολλαπλών επαναστάσεων υπέρ της δημοκρατίας), μεταξύ άλλων αξιοσημείωτων οργάνων λήψης αποφάσεων και τοπόσημων. Οι κυβερνοεπιθέσεις θα έπλητταν κρίσιμες υποδομές, όπως το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας, κάτι που θα μπορούσε να παραλύσει περαιτέρω το ουκρανικό κράτος. Η Ρωσία θα προτεραιοποιούσε επίσης την καταστροφή των Ουκρανών κατασκευαστών όπλων. Εξαλείφοντας την ικανότητα της Ουκρανίας να αναπτύσσει και να παράγει πυραύλους κρουζ Neptune, πυραυλικά συστήματα Sapsan, και βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς Hrim-2, η Ρωσία θα μπορούσε να απομακρύνει την πιθανή απειλή συμβατικής αποτροπής από την Ουκρανία στο άμεσο μέλλον.

Η χερσαία και ναυτική επίθεση θα ήταν σχεδιασμένη για να περικυκλώσει και να αφανίσει τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας, να διατηρήσει μόνο το απαραίτητο κρίσιμης σημασίας έδαφος, και να χρησιμοποιήσει την αεροπορική ισχύ και την δύναμη πυρός μεγάλης εμβέλειας για να επιτύχει τους στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους της Ρωσίας. Αυτά τα πλήγματα θα προκαλούσαν δεκάδες χιλιάδες θύματα και θα πυροδοτούσαν μια ανθρωπιστική καταστροφή, επιφέροντας χάος στις πολιτικές και στρατιωτικές ιεραρχίες και πιθανώς αποκεφαλίζοντας την ουκρανική ηγεσία. Εάν όλα πήγαιναν σύμφωνα με το σχέδιο της Ρωσίας, οι επιθέσεις θα ακρωτηρίαζαν την ουκρανική κυβέρνηση, την στρατιωτική και την οικονομική υποδομή -όλα σημαντικά βήματα προς τον στόχο να καταστεί η Ουκρανία ένα αποτυχημένο κράτος.

ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΦΑΝΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Ανεξάρτητα από το αν η Ρωσία θα επιλέξει μια πιο περιορισμένη εισβολή ή μια ευρύτερη επίθεση, οι συνέπειες που θα αντιμετωπίσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους και εταίρους τους πρέπει να είναι πρωτοφανείς, όπως η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει προειδοποιήσει ότι θα είναι [4]. Ο γερουσιαστής των ΗΠΑ, Robert Menendez, Δημοκρατικός του Νιου Τζέρσεϋ και πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας (Senate Committee on Foreign Relations), έχει ήδη εισαγάγει ένα νομοσχέδιο -τον Νόμο για την Υπεράσπιση της Κυριαρχίας της Ουκρανίας (Defending Ukraine Sovereignty Act) του 2022- που μοιάζει με μια λίστα επιθυμιών των συνηγόρων υπέρ της ουκρανικής κυριαρχίας. Περιλαμβάνει διατάξεις για την χρήση της εξουσίας του Υπουργείου Άμυνας να μισθώνει και του Ταμείου Αγορών Ειδικής Άμυνας (Special Defense Acquisition Plan) για την υποστήριξη της Ουκρανίας˙ την [παροχή] επιπρόσθετων δανείων για την υποστήριξη του στρατού της Ουκρανίας˙ την ενίσχυση των αμυντικών ικανοτήτων της Ουκρανίας˙ την αυξημένη υποστήριξη για προγράμματα στρατιωτικών ανταλλαγών ΗΠΑ-Ουκρανίας˙ την επιπρόσθετη αρωγή για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης στην Ουκρανία˙ την δημόσια αποκάλυψη παρανόμως αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν στον Πούτιν και μέλη του στενού του κύκλου˙ τις κυρώσεις σε αξιωματούχους του ρωσικού κράτους που συμμετέχουν ή βοηθούν μια επίθεση στην Ουκρανία˙ τις κυρώσεις σε ρωσικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα˙ τις κυρώσεις που απαιτούν την αποσύνδεση μεγάλων ρωσικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από υπηρεσίες χρηματοοικονομικών μηνυμάτων όπως το SWIFT˙ την απαγόρευση συναλλαγών που αφορούν το δημόσιο χρέος της Ρωσίας˙ την επανεξέταση των κυρώσεων για τον [αγωγό] Nord Stream 2˙ και τις κυρώσεις στους ρωσικούς τομείς ενέργειας και εξόρυξης. Μολονότι το νομοσχέδιο προβλέπει πιθανές παρεκκλίσεις σε πολλές περιπτώσεις και μια εξαίρεση για την εισαγωγή αγαθών, η ψήφισή του θα εξακολουθούσε να αποτελεί ένα τολμηρό βήμα προς την υπεράσπιση της Ουκρανίας.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ήδη σηματοδοτήσει την υποστήριξή της στο νομοσχέδιο του Menendez. Ο Μπάιντεν θα πρέπει να κάνει ένα βήμα παραπέρα και να το οδηγήσει μέσω της Γερουσίας και της Βουλής [των Αντιπροσώπων], ελισσόμενος προσεκτικά ώστε να διασφαλίσει ότι αυτά τα κρίσιμα μέτρα δεν θα γίνουν άλλο ένα θύμα των κομματικών καυγάδων. Ο Μπάιντεν έκανε μια καλή αρχή, με μια πρόσφατη συνάντηση με γερουσιαστές και των δύο κομμάτων για την Ουκρανία. Για να μετριάσουν περαιτέρω τις κομματικές διαιρέσεις, οι Δημοκρατικοί γερουσιαστές πρέπει να εξετάσουν την προσθήκη στοιχείων στο νομοσχέδιο Menendez από ένα ανταγωνιστικό νομοσχέδιο, που εισήγαγε ο Jim Risch, Ρεπουμπλικανός του Αϊντάχο, και αρχαιότερο μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας.

Παραδοσιακά, έχει υπάρξει ισχυρή διακομματική υποστήριξη για την Ουκρανία. Αλλά το Κρεμλίνο πιστεύει ότι η έλλειψη εσωτερικής συνοχής των ΗΠΑ θα υπονομεύσει την ικανότητα της Ουάσιγκτον για ισχυρή απάντηση. Το Κογκρέσο δεν πρέπει να προσδώσει αξιοπιστία σε αυτή την πεποίθηση. Η ισχύς του νομοσχεδίου του Menendez δεν προέρχεται μόνο από την ουσία του, αλλά και από το μήνυμα που θα έστελνε για την συντριπτική διακομματική υποστήριξη στην Ουκρανία.

Η κυβέρνηση πρέπει επίσης να φέρει εις πέρας τις κυρώσεις που στοχεύουν στις εξαγωγές προηγμένης τεχνολογίας των ΗΠΑ (όπως οι ημιαγωγοί και τα μικροτσίπ) στην Ρωσία, ένα μέτρο που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ρωσική αεροδιαστημική βιομηχανία και την βιομηχανία όπλων. Επιπλέον, είτε το Κογκρέσο είτε η κυβέρνηση Μπάιντεν πρέπει να προχωρήσει πέρα από την απλή αποκάλυψη των περιουσιακών στοιχείων που κατέχει ο στενός κύκλος του Πούτιν [5] και να στοχεύσει άμεσα αυτά τα περιουσιακά στοιχεία, ξεκινώντας με κυρώσεις σε 35 άτομα που είχε συστήσει παλαιότερα ο Ρώσος αντιφρονών Αλεξέι Ναβάλνι. Η άσκηση πίεσης στους βασικούς ολιγάρχες που περιβάλλουν τον Πούτιν θα είναι εξίσου σημαντική με την επιβολή κυρώσεων στους αξιωματούχους που θα εμπλακούν άμεσα σε στρατιωτικές ενέργειες -αν όχι περισσότερο.

Κάποιοι μπορεί να αμφισβητήσουν την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων ως εργαλεία αποτροπής ή αλλαγής συμπεριφοράς. Πράγματι, με 630 δισεκατομμύρια δολάρια σε διεθνή αποθέματα, αυξημένη ιθαγενοποίηση κρίσιμων βιομηχανιών, ευνοϊκή αγορά ενέργειας, και εναλλακτικές λύσεις στο SWIFT με τη μορφή του εγχώριου Ρωσικού Συστήματος για τη Μεταφορά Οικονομικών Μηνυμάτων (Russian System for Transfer of Financial Messages) και του κινεζικού Συστήματος Διασυνοριακών Διατραπεζικών Πληρωμών (Cross-Border Interbank Payment System), η Ρωσία ίσως είναι ικανή να αντέξει την καταιγίδα. Τέτοιες ανησυχίες, ωστόσο, παραβλέπουν το γεγονός ότι οι κυρώσεις θα εξακολουθήσουν να επιβάλλουν κόστος και να αποδυναμώνουν τα δίκτυα κακόβουλης επιρροής του Κρεμλίνου. Ως έχει, η απειλή των κυρώσεων έχει ήδη αρνητικές επιπτώσεις στο ρωσικό χρηματιστήριο.

Τούτου λεχθέντος, χωρίς διατλαντική ενότητα και συνεργασία από την ΕΕ, οι κυρώσεις θα είναι πολύ λιγότερο ουσιαστικές και αποτελεσματικές -και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουάσιγκτον είναι επιφυλακτικοί για το ενδεχόμενο οι κυρώσεις να βλάψουν τις δικές τους οικονομίες. Με βάση τα σχόλια του Μπάιντεν κατά την πρόσφατη συνέντευξη Τύπου του, φαίνεται ότι η Ουάσιγκτον ίσως δυσκολεύεται να επιστρατεύσει μια ενιαία απάντηση στην ρωσική επιθετικότητα, ιδιαίτερα στην περίπτωση κυβερνοεπιθέσεων [και] των μη στρατιωτικών ή παραστρατιωτικών ενεργειών. Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, έχει ήδη υπονομεύσει την εικόνα ενός ενιαίου μετώπου, καλώντας την ΕΕ να διεξάγει τον δικό της διάλογο με την Ρωσία. Εν τω μεταξύ, η Γερμανία έχει αρνηθεί να εξάγει όπλα στην Ουκρανία και δεν έχει δώσει μια οριστική θέση για την καθυστέρηση ή την ακύρωση της έγκρισης του αγωγού Nord Stream 2 που θα έφερνε ρωσικό αέριο στην Ευρώπη.

Η Ρωσία μπορεί να αποκόψει την προσφορά ενέργειας της στην Ευρώπη, κάτι που θα επιδείνωνε την υπάρχουσα ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση και θα απειλούσε την διατλαντική ενότητα. Η ενεργειακή κρίση οδήγησε ήδη τις Ηνωμένες Πολιτείες να στείλουν επιπρόσθετο υγροποιημένο φυσικό αέριο στις χώρες της ΕΕ τον περασμένο Δεκέμβριο. Η Ευρώπη ίσως αναγκαστεί να αναζητήσει εναλλακτικές πηγές ενέργειας σε σύντομο χρονοδιάγραμμα, προκειμένου να αποφύγει τις επιπτώσεις στο εσωτερικό. Στο μέτρο του δυνατού, η Ουάσιγκτον πρέπει να βοηθήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους και εταίρους της να καλύψουν το ενεργειακό χάσμα με στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Άλλες χώρες ανησυχούν ότι η αποσύνδεση των ρωσικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από το SWIFT θα δημιουργούσε ανάκρουση στην ευρωπαϊκή οικονομία και καθώς το SWIFT διέπεται από το βελγικό και ευρωπαϊκό δίκαιο, η Ουάσιγκτον πρέπει να βασιστεί σε κάποιον βαθμό στην ευρωπαϊκή συναίνεση για να επιβάλει οποιαδήποτε αποκοπή της Ρωσίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να επιχειρήσουν να αναγκάσουν τις ευρωπαϊκές χώρες να τις ακολουθήσουν, όπως έκαναν το 2012, όταν πίεσαν για να αποκόψουν το Ιράν από το SWIFT. Αλλά με τον κίνδυνο να διασπάσει την διατλαντική ενότητα, η Ουάσιγκτον μπορεί να μην είναι πρόθυμη να εξαναγκάσει τους συμμάχους της.

ΠΡΟΧΩΡΗΣΕ ΤΟ

Στο στρατιωτικό μέτωπο, εάν δεν το κάνουν ήδη, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να βοηθήσουν την απάντηση της ουκρανικής κυβέρνησης στις ρωσικές επιχειρήσεις, μοιραζόμενες στρατηγικές, επιχειρησιακές, και ακόμη και τακτικές πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επίσης να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου και να στείλουν αερομεταφορές με φονική βοήθεια πριν από μια ρωσική επίθεση. Η Ουάσιγκτον πρέπει να παράσχει στην Ουκρανία φορητά όπλα, πυρομαχικά, εξοπλισμό, και μεγάλες ποσότητες φορητών συστημάτων αεράμυνας, καθώς και πιο προηγμένα συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των αντιαεροπορικών πυραύλων Patriot, και των αντιπλοϊκών πυραύλων Harpoon. Οι επικριτές αυτής της προσέγγισης ίσως υποστηρίξουν ότι η παράδοση αυτών των συστημάτων θα παρείχε ένα πρόσχημα στο Κρεμλίνο να εξαπολύσει προληπτικά την επίθεσή του. Αλλά εάν η ρωσική στρατιωτική δράση είναι ήδη δεδομένη, δεν υπάρχει πλέον λόγος [η Ουάσιγκτον] να μην ενεργήσει

Μολονότι αυτά τα πιο προηγμένα συστήματα δεν θα παραδοθούν εγκαίρως για να διασφαλιστεί η κατάλληλη εκπαίδευση και ενσωμάτωση για την επίτευξη πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας, ορισμένα από τα συστήματα μπορούν ακόμα να αναπτυχθούν με αρχική επιχειρησιακή ικανότητα. Δεν θα μεταβάλλουν την ισορροπία στρατιωτικής ισχύος μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας, αλλά θα επιβάλουν επιπρόσθετο κόστος στους Ρώσους εισβολείς και θα συνεισφέρουν στην αποτροπή όταν συνδυαστούν με άλλες ενέργειες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επίσης να συνεχίσουν να επισπεύδουν την διαδικασία έγκρισης για τις μεταφορές κατασκευασμένου από τις ΗΠΑ οπλισμού στην Ουκρανία, όπως έκαναν πρόσφατα με την Εσθονία, την Λετονία, και την Λιθουανία. Επιπλέον, στην απίθανη περίπτωση μιας παρατεταμένης κατοχής και εξέγερσης, η κυβέρνηση Μπάιντεν [6] θα πρέπει να υποστηρίξει τους Ουκρανούς αντάρτες.

Η Ουάσιγκτον πρέπει επίσης να αναπτύξει επιπρόσθετες δυνάμεις και στρατιωτικό εξοπλισμό για να καθησυχάσει και να βοηθήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους της. Οι μνήμες της σοβιετικής και ρωσικής κυριαρχίας παραμένουν νωπές στις χώρες της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ και δεν θα κάτσουν με σταυρωμένα χέρια. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να τις καθησυχάσουν ότι φυλούν τα νώτα τους, όπως εγγυάται το άρθρο 5 της Χάρτας του ΝΑΤΟ. Διαφορετικά, ως απάντηση σε μια αντιληπτή υπαρξιακή απειλή, [οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης] θα μπορούσαν να μεταφέρουν βιαστικά στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια στα σύνορά τους, παρακάμπτοντας τις αντιρρήσεις της Ουάσιγκτον και των Δυτικών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Αυτό σίγουρα θα αύξανε τον κίνδυνο μιας εκτεταμένης ανάφλεξης. Κατ’ ελάχιστον, χώρες όπως η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ρουμανία, και η Σλοβακία θα αυξήσουν πιθανώς τις δικές τους άμυνες ενώ θα απευθύνουν έκκληση στις Ηνωμένες Πολιτείες να επεκτείνουν τις αποστολές Ενισχυμένης Προωθημένης Παρουσίας (Enhanced Forward Presence), τις μεγέθους τάγματος πολυεθνικές ομάδες μάχης, που σταθμεύει το ΝΑΤΟ στα πιο ευάλωτα κράτη-μέλη του. Για να ενισχύσει περαιτέρω την συμμαχία, η Ουάσιγκτον πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, εάν οποιαδήποτε χώρα επιθυμεί να ενταχθεί, στον απόηχο περαιτέρω ρωσικής στρατιωτικής επιθετικότητας στην Ουκρανία. Ο πρόσφατος διάλογος μεταξύ του Μπάιντεν και του προέδρου της Φινλανδίας πρέπει να συνεχιστεί, και ο Μπάιντεν θα πρέπει να έχει αντίστοιχες συζητήσεις με Σουηδούς αξιωματούχους. Αυτό ίσως ακόμη να επηρεάσει τον υπολογισμό της Ρωσίας για το να εξαπολύσει μια επίθεση.

Ως τελευταίο βήμα, σε συνδυασμό με διεθνείς ανθρωπιστικούς οργανισμούς, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι και εταίροι τους πρέπει να δημιουργήσουν ανθρωπιστικούς διαδρόμους, με τους πόρους και το προσωπικό για την προστασία των προσφύγων. Δεκάδες χιλιάδες —αν όχι εκατοντάδες χιλιάδες ή ακόμη και εκατομμύρια— μπορεί να τραπούν σε φυγή λόγω της σύγκρουσης, είτε ως εσωτερικά εκτοπισμένοι εντός της Ουκρανίας είτε ως πρόσφυγες σε γειτονικές χώρες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, και η ΕΕ πρέπει να φιλοξενήσουν αυτήν την εισροή αιτούντων άσυλο και προσφύγων με έκτακτες ειδικές μεταναστευτικές βίζες, όπως αυτές που έγιναν διαθέσιμες στους Αφγανούς που τράπηκαν σε φυγή λόγω της κατάληψης της χώρας τους από τους Ταλιμπάν το περασμένο καλοκαίρι. Τα μέλη του ΝΑΤΟ θα χρειαστεί να μοιραστούν το βάρος που θα επιβληθεί από αυτή την εισροή˙ δεν μπορεί να αναμένεται από τις χώρες της ανατολικής πτέρυγας της συμμαχίας να δράσουν μόνες τους.

ΩΡΑ ΓΙΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

Μολονότι η κυβέρνηση Μπάιντεν χειρίστηκε αξιοθαύμαστα την διαδικασία των δήθεν διαπραγματεύσεων με την Ρωσία, η τελική έκβαση θα είναι ακόμη το μερικό αποτέλεσμα των χαμένων ευκαιριών. Η Ουάσιγκτον έχει βάλει τον εαυτό της σε μια θέση στην οποία, με οτιδήποτε λιγότερο από την απειλητική στρατιωτική κλιμάκωση, η αποτροπή μάλλον θα αποτύχει. Οι επιλογές για την αποτροπή είναι σήμερα σημαντικά χειρότερες από όσο ήταν πέρυσι, τον περασμένο μήνα, ή ακόμα και την περασμένη εβδομάδα. Η δέσμευση των ΗΠΑ για την ειρήνη και τις διπλωματικές λύσεις κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν αξιέπαινη, αλλά με το να εστιάσει στην διπλωματία χωρίς ανάλογη έμφαση σε εργαλεία σκληρής ισχύος, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχασε την ευκαιρία να εκτρέψει μια κρίση στην ανατολική πτέρυγα της Ευρώπης. Εκ των υστέρων, μια πιο δυναμική απάντηση στην στρατιωτική συγκέντρωση που υλοποίησε η Ρωσία στα σύνορά της με την Ουκρανία τον περασμένο Απρίλιο, θα μπορούσε να είχε οδηγήσει σε προληπτικές αλλαγές στην στάση ισχύος και στην εισροή φονικής βοήθειας στην Ουκρανία, η οποία ίσως είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο στην μεταβολή του υπολογισμού του Κρεμλίνου για μια στρατιωτική-τεχνική λύση. Περιμένοντας μέχρι την τελευταία στιγμή για το είδος των σαρωτικών απαντήσεων που είναι επί του παρόντος υπό εξέταση, η Ουάσιγκτον πρέπει τώρα να αντιμετωπίσει την Ρωσία με περιορισμένη ικανότητα αποτροπής και εξαναγκασμού.

Ο κόσμος βρίσκεται στο χείλος της μεγαλύτερης στρατιωτικής επίθεσης στην Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Λαμβάνοντας υπόψη τα υπάρχοντα συμφέροντα των μεγάλων πολιτικών μετόχων, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ουκρανία, και η Ρωσία είναι απίθανο να μεταβάλλουν σημαντικά τις τρέχουσες προσεγγίσεις τους για την κατάσταση. Η Ουάσιγκτον δεν επιθυμεί να χρησιμοποιήσει σκληρή ισχύ για να αποτρέψει την Ρωσία, και δεν θα υποχωρήσει σε αρχές ή αξίες που έχει ενστερνιστεί εδώ και δεκαετίες. Στην Ουκρανία, η θέση του προέδρου Βολοντιμίρ Ζελένσκι είναι ήδη επισφαλής, δεδομένης της μείωσης των ποσοστών αποδοχής του, της αποτυχίας του να εφαρμόσει ένα διμερές σχέδιο αποκλιμάκωσης με την Ρωσία, της μέτριας πίστης στην ικανότητά του να ηγηθεί σε περίοδο πολέμου, της εστίασής του στην δίωξη του πρώην προέδρου Πέτρο Ποροσένκο ως υπόπτου για προδοσία, της ταραχώδους διαμάχης με τον ολιγάρχη Rinat Akhmetov, και της υποβάθμισης της τρέχουσας ρωσικής απειλής. Για τον Ζελένσκι, η συνθηκολόγηση με την Ρωσία θα ισοδυναμούσε με πολιτική αυτοκτονία. Και ακόμη κι αν η Ουάσιγκτον ή το Κίεβο άλλαζαν την στάση τους, δεν υπάρχει ακόμη καμία εγγύηση ότι η Μόσχα θα ήταν ικανοποιημένη και θα αποκλιμάκωνε.

Την στιγμή που ξεκινά ένας πόλεμος, το γεωπολιτικό τοπίο θα γίνει σημαντικά πιο απαιτητικό για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον πρέπει να υποθέσει το χειρότερο και να σχεδιάσει ανάλογα, μοχλεύοντας όλα τα στοιχεία της ισχύος της για να προστατεύσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Η κυβέρνηση Μπάιντεν πρέπει να διατηρήσει μια λεπτή ισορροπία: να αποφύγει μια, ένας προς έναν, στρατιωτική αντιπαράθεση με την Ρωσία, ενώ θα τιμωρεί την Ρωσία για την δημιουργία αυτής της σκληρής νέας πραγματικότητας. Αυτή την στιγμή, καμία αποστολή δεν είναι πιο σημαντική.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Here-Right-Matters-American-Story/dp/0063079429
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-01-23/why-ame...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2020-06-09/pi...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-09-29/biden-t...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-09-27/kremlin...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2021-06-14/how-biden-...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-01-21/day-after-rus...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition