Η κινεζική σκέψη και η δομή της παγκόσμιας ισχύος

Η αμερικανική παρουσία στη Νότια Κινεζική Θάλασσα και η εν γένει παγιωμένη αμερικανική πρωτοκαθεδρία στο υγρό στοιχείο εμποδίζει την στροφή της Κίνας προς την θάλασσα, που αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την υλοποίηση των γεωπολιτικών φιλοδοξιών της. Άλλωστε, ο ζωτικός της χώρος εξακολουθεί να βρίσκεται στον βαθύ γειτονικό της Ειρηνικό Ωκεανό και κυρίως στις εγγύτερες θάλασσες, ήτοι τη Νότια Κινεζική, την Ανατολική, και την Κίτρινη θάλασσα. Όπως εκτιμούν και οι Κινέζοι στρατηγιστές, εάν η σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες λάβει ένοπλη διάσταση, αυτή θα εξελιχθεί στην θάλασσα. Γι' αυτό και ο αμυντικός προϋπολογισμός της Κίνας αποδίδει έως τώρα ιδιαίτερη βαρύτητα στις ναυτικές δυνάμεις, επί τη βάσει μιας προωθημένης άμυνας για τον έλεγχο της πρώτης αλυσίδας νήσων ήτοι της Ιαπωνίας, της Ταϊβάν, των Φιλιππίνων, και της Νότιας Κινεζικής Θάλασσας.

Η κινεζική άμυνα βασίζεται στο δόγμα Anti Access/Area Denial (A2/AD). Πιο συγκεκριμένα, η Κίνα αναπτύσσει μια σειρά οπλικών συστημάτων απαγόρευσης, ως επί το πλείστον πυραυλικών συστημάτων μεγάλου βεληνεκούς με ικανότητα πλήγματος πέραν της πρώτης αλυσίδας νήσων, τα οποία εξυφαίνουν ένα πλέγμα αντιστάσεως και μια ζώνη απειλής για τις ναυτικές δυνάμεις κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών. Κατ' αυτόν τον τρόπο, η αταλάντευτη ναυτική υπεροχή των Ηνωμένων Πολιτειών υποσκάπτεται και περιορίζεται γεωγραφικά βαθιά στον Ειρηνικό Ωκεανό, δηλαδή μακριά από τις θαλάσσιες ζώνες κινεζικού ενδιαφέροντος.

Κατά την εκτίμηση του γράφοντος, η αποδοτικότητα του δόγματος απαγόρευσης σε συνδυασμό με την χερσαία δικτύωση της ηπειρωτικής Ευρασίας ενδέχεται να υποβαθμίσει τον ρόλο των ναυτικών δυνάμεων στην κινεζική δομή ισχύος, τόσο λόγω της βαρυτικής έλξης που ασκεί ο ευρασιατικός χώρος όσο και του υπερβολικού κόστους που επιφέρει η ναυτική εξίσωση και εν συνεχεία υπεροχή έναντι των ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, ενδέχεται σταδιακά να διαγραφεί με μεγαλύτερη ευκρίνεια το δίπολο κινεζικής χερσαίας- αμερικανικής θαλάσσιας ισχύος.

Δοθέντος ότι η Κίνα είναι η ανερχόμενη πλανητική δύναμη, η αναβάθμιση της ηπειρωτικής Ευρασίας και η συγκρότηση μιας ως επί το πλείστον χερσαίας δομής ισχύος με έμφαση στο δόγμα Απαγόρευσης και Άρνησης Περιοχής θα πρέπει να εκτιμηθεί εις βάθος. Κι' αυτό διότι αντιβαίνει στην μέχρι πρότινος θαλάσσια δομή ισχύος των πλανητικών δυνάμεων, κάτι που σε συνδυασμό με την αποτελεσματικότητα των χερσαίων συγκοινωνιών και του δόγματος αντιπρόσβασης ενδέχεται μακροπρόθεσμα να επισύρει μια, αγνώστου εύρους, υποβάθμιση της κεντρικότητας της ναυτικής ισχύος. Είναι ένα ενδεχόμενο που χρήζει περαιτέρω αναλύσεως και θα πρέπει να ληφθεί υπόψη καθότι αφορά στην ίδια την διάρθρωση του διεθνούς συστήματος. Η «στροφή προς την Ευρασία» αποτελεί μια πολιτική η οποία, όπως θα δούμε παρακάτω, δείχνει να προσιδιάζει περισσότερο στον κινεζικό τρόπο σκέψης.

Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΚΟΣΜΟ-ΑΝΤΙΛΗΨΗ

Είναι ευρέως παραδεδεγμένο το γεγονός ότι το διεθνές σύστημα διανύει μια περίοδο «ηγεμονικής μετάβασης». Αν και σε πρώιμο στάδιο, η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από την διαδοχή ηγεμονικών δυνάμεων, μια διαδικασία η οποία, ιστορικά, όπως διαπιστώνει και ο Robert Gilpin, συνοδεύεται συνήθως από πόλεμο. Εν προκειμένω, η ανερχόμενη δύναμη Κίνα αρχίζει, βαθμιαία και σταθερά, να διαδέχεται την υφιστάμενη ηγεμονική δύναμη, τις ΗΠΑ. Ειρήσθω εν παρόδω, οι πιθανότητες κινεζικής ηγεμονίας στο διεθνές σύστημα δεν είναι απλώς βάσιμες, αλλά εξαιρετικά σοβαρές.

Στρατιώτης του κινεζικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (PLA) φρουρεί μπροστά από το άγαλμα του τεθνεώτος Κινέζου ηγέτη, Ντενγκ Σιαοπίνγκ, τιμώντας την 110η επέτειο από τη γέννησή του, στο Χονγκ Κονγκ, στις 21 Αυγούστου 2014. Ο Ντενγκ ηγήθηκε των μεταρρυθμίσεων που μετέτρεψαν την Κίνα σε οικονομία της αγοράς και εφάρμοσε την πολιτική «Μια Χώρα, Δυο Συστήματα» για το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο. REUTERS/Tyrone Siu
---------------------------------------------------------------

Η εδραίωση της Κίνας ως ηγεμόνα του διεθνούς συστήματος συνεπάγεται αυτομάτως την παγίωση μιας νέας διεθνούς τάξεως, της οποίας κεντρικός άξονας περιστροφής θα είναι η Κίνα. Τουτέστιν, η Κίνας ως πλανητική πλέον δύναμη, θα μετεξελιχθεί σε πολιτικό, ιδεολογικό, οικονομικό, και πολιτιστικό αστέρα προσανατολισμού της διεθνούς κοινότητα επηρεάζοντας σε εντυπωσιακό βάθος τα δομικά χαρακτηριστικά του διεθνούς συστήματος. Ως εκ τούτου, η πιθανότατη «σινοποίηση» του διεθνούς συστήματος καθιστά εύλογη την ανάλυση των εξής δύο ερωτημάτων: ποιές είναι οι προσδοκίες της ανερχόμενης πλανητικής δύναμης, και, κυρίως, ποιά είναι τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά της κινεζικής σκέψης, εφόσον αυτή πρόκειται να ακτινοβολήσει οικουμενικώς;