Γεωπολιτικές σφαίρες επιρροής και θρησκευτική διπλωματία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γεωπολιτικές σφαίρες επιρροής και θρησκευτική διπλωματία

Το ΝΑΤΟ, η Ρωσία, και η ρωσική Εξαρχία Αλεξανδρείας
Περίληψη: 

Η εισπήδηση της Ρωσίας στην Αφρική, εκλαμβάνεται ως απάντηση στις διεθνείς διπλωματικές πιέσεις να μην εισβάλλει στην Ουκρανία αφενός, και στην απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να παραχωρήσει αυτοκεφαλία στην εκκλησία της Ουκρανίας, αφετέρου.

Ο ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΕΠΠΑΣ είναι αρθρογράφος περί θεμάτων Διεθνών Σχέσεων, Άμυνας και Γεωπολιτικής και Θεολογίας με αντίστοιχες σπουδές από το ΕΚΠΑ, το Leiden University, και το London SOAS University.

Τα τελευταία εικοσιτετράωρα παρατηρούμε συνεχή και κλιμακωτή αύξηση στρατιωτικών και διπλωματικών κινήσεων ΝΑΤΟ, Ρωσίας, και Ουκρανίας σχετικά με τα γεγονότα αφενός της προσπάθειας επέκτασης του ΝΑΤΟ στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας, με πιθανή είσοδο της Ουκρανίας στην Βορειοατλαντική Συμμαχία, αφετέρου με τα γεγονότα προσάρτησης των εδαφών της Κριμαίας στον ρωσικό κορμό από το 2014. Η οκταετής αντιπαράθεση των δύο κρατών με την συνεχή παρουσία ισχυρών στρατιωτικών ρωσικών δυνάμεων στην περιοχή ανάγκασε το Κίεβο να αποζητά διπλωματική και στρατιωτική στήριξη από την Δύση, ουσιαστικά από την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ, οργανισμούς στους οποίους επιθυμεί να ενταχθεί.

02022022-1.jpg

Μαχητές της αυτοαποκαλούμενης Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουχάνσκ συμμετέχουν σε μια πομπή που σηματοδοτεί την Ορθόδοξη Χριστιανική γιορτή των Θεοφανείων κοντά σε ναό στην ελεγχόμενη από τους αντάρτες πόλη Alchevsk της Ουκρανίας, στις 19 Ιανουαρίου 2022. REUTERS/Alexander Ermochenko
------------------------------------------------------------

Η Ουκρανία, υπό την προεδρία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι από το 2019, έχει ανοικτά προβάλλει την πρόθεση της ένταξης της χώρας του στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ εν αντιθέσει με τον προκάτοχό του Βίκτορ Γιαννουκόβιτς, ο οποίος το 2014 με την απόφασή του να διακόψει την διαδικασία σύνδεσης με την Ε.Ε. προκάλεσε μεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Η πτώση της κυβέρνησής του είχε ως αποτέλεσμα την εμπλοκή του ρωσικού στρατιωτικού βραχίονα στην Κριμαία, ώστε να αντιμετωπιστεί η πολιτική αστάθεια. Τότε ήταν που έλαβαν χώρα τα γεγονότα της Κριμαίας, με δημοψηφίσματα των κατοίκων που ζητούσαν προσάρτησή τους στη Ρωσική Ομοσπονδία, γεγονός φυσικά μη αποδεκτό από την Δύση και την παρούσα κυβέρνηση του Κιέβου.

Στις 10 Ιανουαρίου υπήρξε κρίσιμη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, και του Ρώσου ομολόγου του, Σεργκέι Λαβρόφ, στην Γενεύη. Στην συνάντηση διεξήχθηκαν σκληρές διαπραγματεύσεις για την θέσπιση κοινά αποδεκτού σχεδίου ασφαλείας. Η μια πλευρά κατά της ρωσικής παρουσίας στην περιοχή, και η άλλη κατά της εισόδου της όμορης χώρας της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ, καθώς και της μη δημιουργίας στρατιωτικών βάσεων σε πρώην σοβιετικά κράτη σε συνδυασμό με στρατιωτική συνεργασία. Η ρωσική διπλωματία συνεχίζει να διεκδικεί γραπτή δέσμευση για όσα αναφέραμε παραπάνω, καθώς η σφαίρα επιρροής της πιέζεται ασφυκτικά από την επέκταση της Δύσης τόσο διπλωματικά, όσο και στρατιωτικά, εφόσον υφίσταται και εξοπλισμός της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ και όχι μόνο.

Ο Άντονι Μπλίνκεν πριν από την συνάντηση που είχε με τον Σεργκέι Λαβρόφ είχε μεταβεί στο Βερολίνο, όπου είχε διαδοχικές συναντήσεις με την Γερμανίδα ομόλογό του, Αναλένα Μπέρμποκ, η οποία προηγουμένως είχε επισκεφθεί Κίεβο και Μόσχα για το φλέγον ζήτημα, με τον υπουργό Εξωτερικών της Γαλλίας, Ζαν Υβ Λε Ντριάν, και τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, Τζέιμς Κλέβερλι. Εν τω μεταξύ, οι δηλώσεις του Ουκρανού πρέσβη στο Βερολίνο Αντρίι Μέλνικ, σχετικά με περαιτέρω εξοπλισμό –ίσως και πυρηνικό – της Ουκρανίας δείχνει την αποφασιστικότητα της Ουκρανικής κυβέρνησης στο θέμα. Στο παζλ των Δυτικών δυνάμεων που υποστηρίζουν την Ουκρανία συμπεριλαμβάνεται και η Μ. Βρετανία, η οποία έχει αποστείλει αντιαρματικούς εκτοξευτές και πυραύλους στο Κίεβο μαζί με βρετανικές δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων που επίσημα δρουν ως εκπαιδευτές του ουκρανικού στρατού. Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, έχει προβεί σε δηλώσεις υπέρ της ακεραιότητας και εθνικής κυριαρχίας της Ουκρανίας. Μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις της Μ. Βρετανίας βρίσκονται στα εδάφη της Εσθονίας με μηχανοκίνητο πεζικό, άρματα μάχης, πυροβολικό, και αντιαεροπορικά μέσα.

Από την πλευρά της, η Γερμανία έχει δηλώσει ανοικτά πως δεν προτίθεται να σταθεί στρατιωτικά με την αποστολή δυνάμεων ή την παροχή οπλικών συστημάτων στο πλευρό της Ουκρανίας παρά μόνο με την δημιουργία στρατιωτικού νοσοκομείου επί του πεδίου εν όψει πιθανής αναμέτρησης. Η Γερμανίδα Υπουργός Άμυνας, Κριστίν Λαμπρέχτ, τόνισε πως οποιαδήποτε στρατιωτική βοήθεια δε θα συμβάλλει στην εκτόνωση της κρίσης, γεγονός που δυσαρέστησε ιδιαίτερα την Ουκρανική κυβέρνηση η οποία προέβη σε δηλώσεις περί Γερμανικής υποβοήθησης προς τον Πούτιν. Στην ρητορική αυτή της κυβέρνησης του Κιέβου συνέβαλαν οι δηλώσεις και η παραίτηση τελικά του Γερμανού Α/ΓΕΝ, Ναυάρχου Κάϊ Άχεμ Σένμπαχ, ο οποίος έκανε λόγο για αδυναμία ανάκτησης της Κριμαίας εκ μέρους των Ουκρανών από την Ρωσία και πως ο πρόεδρος Πούτιν αξίζει σεβασμού. Ο Ναύαρχος υπέβαλλε την παραίτησή του, η οποία έγινε δεκτή από την Γερμανίδα Υπουργό.

Η ψυχροπολεμική ένταση, που ουσιαστικά ποτέ δεν έπαψε να υπάρχει, επηρεάζει και την ελληνική πραγματικότητα σε πολλά επίπεδα. Αναφερόμαστε στους άνω των ενενήντα χιλιάδων Έλληνες κατοίκους της περιοχής της Κριμαίας, στο διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο ως μέλος των Δυτικών συμμαχιών, και ως χώρα-πλατφόρμα υποδοχής Αμερικανικού στρατιωτικού προσωπικού και υλικού (κυρίως το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης) το οποίο μεταφέρεται με ίδια μέσα στην ζώνη της Ανατολικής Ευρώπης, στον οικονομικό τομέα που ήδη υφίσταται τα πρώτα απόνερα από την ενεργειακή κρίση η οποία μπορεί να μεταβληθεί σε μείζονα αν οι ΗΠΑ αποφασίσουν τις οικονομικές και όποιες άλλες κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Επομένως, το κατά πόσον η Μόσχα θα συνεχίσει να παρέχει φυσικό αέριο στην Ευρώπη υπόκειται σε σενάρια. Οι τιμές ακόμη και σε απειλή πολέμου έχουν αυξηθεί τον τελευταίο μισό χρόνο περίπου, πόσω μάλλον αν υπάρξει όντως πολεμική αναμέτρηση.