Κι αν κερδίσει η Ρωσία;

Εάν η Ρωσία επιτύχει τους πολιτικούς της στόχους στην Ουκρανία με στρατιωτικά μέσα, η Ευρώπη δεν θα είναι αυτή που ήταν πριν από τον πόλεμο. Όχι μόνο θα έχει περιοριστεί η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ στην Ευρώπη˙ οποιαδήποτε αίσθηση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ή το ΝΑΤΟ μπορούν να διασφαλίσουν την ειρήνη στην ήπειρο θα αποτελεί το τεχνούργημα μιας χαμένης εποχής. Αντί γι’ αυτό, η ασφάλεια στην Ευρώπη θα πρέπει να περιοριστεί στην υπεράσπιση των βασικών μελών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Όλοι εκτός των Ενώσεων θα στέκονται μόνοι, με εξαίρεση την Φινλανδία και την Σουηδία. Αυτό μπορεί να μην είναι απαραιτήτως μια συνειδητή απόφαση για να τερματιστούν οι πολιτικές διεύρυνσης ή σύνδεσης˙ αλλά θα είναι η de facto πολιτική. Κάτω από μια αντιληπτή πολιορκία από την Ρωσία, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ δεν θα έχουν πλέον την ικανότητα για φιλόδοξες πολιτικές πέρα από τα σύνορά τους.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα βρίσκονται επίσης σε κατάσταση μόνιμου οικονομικού πολέμου με την Ρωσία. Η Δύση θα επιδιώξει να επιβάλει σαρωτικές κυρώσεις, τις οποίες η Ρωσία είναι πιθανό να αντισταθμίσει με κυβερνο-μέτρα και ενεργειακό εκβιασμό, δεδομένων των οικονομικών ασυμμετριών. Η Κίνα θα μπορούσε κάλλιστα να σταθεί στο πλευρό της Ρωσίας σε αυτόν τον οικονομικό «οφθαλμό αντί οφθαλμού». Εν τω μεταξύ, η εσωτερική πολιτική στις ευρωπαϊκές χώρες θα μοιάζει με ένα Μεγάλο Παιχνίδι του εικοστού πρώτου αιώνα, στο οποίο η Ρωσία θα μελετά την Ευρώπη για οποιαδήποτε κατάρρευση της δέσμευσης στο ΝΑΤΟ και στις διατλαντικές σχέσεις. Μέσω μεθόδων δίκαιων και αδίκων, η Ρωσία θα εκμεταλλευτεί όποια ευκαιρία βρεθεί για να επηρεάσει την κοινή γνώμη και τις εκλογές στις ευρωπαϊκές χώρες. Η Ρωσία θα είναι μια άναρχη παρουσία —άλλοτε πραγματική, άλλοτε φανταστική— σε κάθε περίπτωση ευρωπαϊκής πολιτικής αστάθειας.

Οι αναλογίες του Ψυχρού Πολέμου δεν θα είναι χρήσιμες σε έναν κόσμο με μια ρωσοποιημένη Ουκρανία. Τα σύνορα του Ψυχρού Πολέμου στην Ευρώπη είχαν σημεία ανάφλεξης, αλλά σταθεροποιήθηκαν με αμοιβαία αποδεκτό τρόπο στην Τελική Πράξη του Ελσίνκι το 1975. Αντίθετα, η ρωσική επικυριαρχία στην Ουκρανία θα άνοιγε μια τεράστια ζώνη αποσταθεροποίησης και ανασφάλειας από την Εσθονία ως την Πολωνία και μέχρι την Ρουμανία και την Τουρκία. Για όσο διαρκέσει, η παρουσία της Ρωσίας στην Ουκρανία θα γίνεται αντιληπτή από τους γείτονες της Ουκρανίας ως προκλητική και απαράδεκτη και, για ορισμένους, ως απειλή για την δική τους ασφάλεια. Εν μέσω αυτής της μεταβαλλόμενης δυναμικής, η τάξη στην Ευρώπη θα πρέπει να κατανοηθεί με πρωτίστως στρατιωτικούς όρους -κάτι που, δεδομένου ότι η Ρωσία έχει ισχυρότερο χαρτί στον στρατό παρά στον οικονομικό τομέα, θα είναι προς το συμφέρον του Κρεμλίνου- παραγκωνίζοντας μη στρατιωτικούς θεσμούς όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Ρωσία έχει τον μεγαλύτερο συμβατικό στρατό της Ευρώπης, ο οποίος είναι κάτι παραπάνω από έτοιμος να χρησιμοποιηθεί. Η αμυντική πολιτική της ΕΕ —σε αντίθεση με εκείνη του ΝΑΤΟ— απέχει πολύ από το να μπορεί να παρέχει ασφάλεια στα μέλη της. Έτσι, η στρατιωτική διαβεβαίωση, ειδικά των ανατολικών μελών της ΕΕ, θα είναι καίριας σημασίας. Η απάντηση σε μια ρεβανσιστική Ρωσία με κυρώσεις και με την ρητορική διακήρυξη μιας διεθνούς τάξης βασισμένη σε κανόνες δεν θα είναι αρκετή.

ΑΠΕΙΛΩΝΤΑΣ ΤΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Σε περίπτωση νίκης της Ρωσίας στην Ουκρανία, η θέση της Γερμανίας στην Ευρώπη θα αμφισβητηθεί σοβαρά. Η Γερμανία είναι μια περιθωριακή στρατιωτική δύναμη που έχει βασίσει την μεταπολεμική πολιτική της ταυτότητα στην απόρριψη του πολέμου. Ο κύκλος των φίλων από τον οποίον έχει περικυκλωθεί, ειδικά στα ανατολικά με την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής, κινδυνεύει να αποσταθεροποιηθεί από την Ρωσία. Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο θα αναλάβουν ηγετικούς ρόλους στις ευρωπαϊκές υποθέσεις λόγω των συγκριτικά ισχυρών στρατευμάτων τους και της μακράς παράδοσης στρατιωτικών επεμβάσεων. Ο βασικός παράγοντας στην Ευρώπη, ωστόσο, θα παραμείνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το ΝΑΤΟ θα εξαρτηθεί από την υποστήριξη των ΗΠΑ, όπως και οι ανήσυχες και απειλούμενες χώρες της ανατολής της Ευρώπης, τα πρώτης γραμμής έθνη της που είναι παρατεταγμένα σε μια πολύ μεγάλη πλέον, διευρυμένη, και αβέβαιη γραμμή επαφής με την Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της Λευκορωσίας και των ελεγχόμενων από την Ρωσία τμημάτων της Ουκρανίας.

Τα ανατολικά κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Εσθονίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Πολωνίας, και της Ρουμανίας, πιθανότατα θα έχουν σημαντικό αριθμό στρατευμάτων του ΝΑΤΟ μόνιμα εγκατεστημένα στο έδαφός τους. Ένα αίτημα από την Φινλανδία και την Σουηδία να αποκτήσουν δέσμευση βάσει του άρθρου 5 και να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ θα ήταν αδύνατο να απορριφθεί. Στην Ουκρανία, οι χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ δεν θα αναγνωρίσουν ποτέ ένα νέο υποστηριζόμενο από την Ρωσία καθεστώς που δημιουργήθηκε από τη Μόσχα. Αλλά θα αντιμετωπίσουν την ίδια πρόκληση που αντιμετωπίζουν με την Λευκορωσία: να επιβάλλουν κυρώσεις χωρίς να τιμωρούν τον πληθυσμό και να υποστηρίζουν όσους έχουν ανάγκη χωρίς να έχουν πρόσβαση σε αυτούς. Ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ θα ενισχύσουν μια ουκρανική εξέγερση, στην οποία η Ρωσία θα απαντήσει με το να απειλήσει μέλη του ΝΑΤΟ.

Η θέση της Ουκρανίας θα είναι πολύ δύσκολη. Οι πρόσφυγες θα φύγουν σε πολλές κατευθύνσεις, πιθανότατα κατά εκατομμύρια. Και εκείνα τα τμήματα του ουκρανικού στρατού που δεν θα έχουν ηττηθεί άμεσα θα συνεχίσουν να μάχονται, απηχώντας τον ανταρτικό πόλεμο που διαχώρισε ολόκληρη αυτή την περιοχή της Ευρώπης κατά την διάρκεια και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.