Κι αν κερδίσει η Ρωσία;

Όταν η Ρωσία ενεπλάκη στον εξελισσόμενο εμφύλιο πόλεμο στην Συρία, το καλοκαίρι του 2015, σόκαρε τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους εταίρους τους. Λόγω του εκνευρισμού του, ο τότε πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ισχυρίστηκε ότι η Συρία θα μετατραπεί σε ένα «τέλμα» για την Ρωσία και τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Συρία θα ήταν το Βιετνάμ της Ρωσίας ή το Αφγανιστάν του Πούτιν, ένα τραγικό λάθος που τελικά θα γυρίσει ενάντια στα ρωσικά συμφέροντα.

Ένα ρωσικό τανκ μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, στην Συμφερούπολη, στην Ουκρανία, τον Μάρτιο του 2014. Yannis Behrakis / Reuters
--------------------------------------------------------

Η Συρία δεν κατέληξε ως τέλμα για τον Πούτιν. Η Ρωσία άλλαξε την πορεία του πολέμου, σώζοντας τον πρόεδρο της Συρίας, Μπασάρ αλ Άσαντ, από την επικείμενη ήττα και στην συνέχεια μετέτρεψε την στρατιωτική ισχύ σε διπλωματική μόχλευση. Διατήρησε το κόστος και τα θύματα σε βιώσιμα επίπεδα. Τώρα η Ρωσία δεν μπορεί να αγνοηθεί στην Συρία. Δεν υπήρξε διπλωματική διευθέτηση. Αντίθετα, η Μόσχα έχει συγκεντρώσει μεγαλύτερη περιφερειακή επιρροή, από το Ισραήλ έως την Λιβύη, και διατήρησε έναν πιστό εταίρο με τον Άσαντ για την προβολή ισχύος της Ρωσίας. Στην Συρία, αυτό που η κυβέρνηση Ομπάμα απέτυχε να προβλέψει ήταν η πιθανότητα επιτυχίας της επέμβασης της Ρωσίας.

Τον σουρεαλιστικό χειμώνα του 2021–22, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη μελετούν και πάλι μια μεγάλη ρωσική στρατιωτική επέμβαση, αυτή την φορά στην ίδια την Ευρώπη. Και για άλλη μια φορά, πολλοί αναλυτές προειδοποιούν με τρομερές συνέπειες για τον επιτιθέμενο. Στις 11 Φεβρουαρίου, ο Βρετανός υπουργός Επικρατείας για την Ευρώπη, James Cleverly, προέβλεψε ότι ένας ευρύτερος πόλεμος στην Ουκρανία «θα γινόταν ένα τέλμα» για την Ρωσία. Σε μια ορθολογική ανάλυση κόστους-οφέλους, η σκέψη λέει ότι το τίμημα ενός πλήρους κλίμακας πολέμου στην Ουκρανία θα ήταν τιμωρητικά υψηλό για το Κρεμλίνο και θα συνεπαγόταν σημαντική αιματοχυσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν υπολογίσει έως και 50.000 απώλειες αμάχων. Μαζί με την υπονόμευση της υποστήριξης του Πούτιν από την ρωσική ελίτ, η οποία θα υποφέρει σε προσωπικό επίπεδο από τις επακόλουθες εντάσεις με την Ευρώπη, ένας πόλεμος θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την οικονομία της Ρωσίας και να αποξενώσει το κοινό. Ταυτόχρονα, θα μπορούσε να φέρει τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ πιο κοντά στα σύνορα της Ρωσίας, αφήνοντας την Ρωσία να πολεμά την ουκρανική αντίσταση στα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η Ρωσία θα παγιδευόταν σε μια καταστροφή που δημιούργησε η ίδια.

Ωστόσο, η ανάλυση κόστους-οφέλους του Πούτιν φαίνεται να ευνοεί την ανατροπή του ευρωπαϊκού status quo. Η ρωσική ηγεσία αναλαμβάνει περισσότερους κινδύνους και, πέρα από την τριβή της καθημερινής πολιτικής, ο Πούτιν βρίσκεται σε μια ιστορική αποστολή να εδραιώσει τη μόχλευση της Ρωσίας στην Ουκρανία (όπως έκανε πρόσφατα στην Λευκορωσία και το Καζακστάν). Και, όπως το βλέπει η Μόσχα, μια νίκη στην Ουκρανία μπορεί κάλλιστα να είναι εφικτή. Φυσικά, η Ρωσία μπορεί απλώς να παρατείνει την τρέχουσα κρίση χωρίς να εισβάλει ή να βρει κάποιον εύγευστο τρόπο απεμπλοκής. Αλλά αν ο υπολογισμός του Κρεμλίνου είναι σωστός, όπως τελικά έγινε στην Συρία, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα πρέπει επίσης να προετοιμαστούν για ένα ενδεχόμενο διαφορετικό από ένα τέλμα. Τι θα γίνει αν κερδίσει η Ρωσία στην Ουκρανία;

Εάν η Ρωσία αποκτήσει τον έλεγχο της Ουκρανίας ή καταφέρει να την αποσταθεροποιήσει σε ευρεία κλίμακα, θα ξεκινήσει μια νέα εποχή για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης θα αντιμετωπίσουν την διπλή πρόκληση της επανεξέτασης της ευρωπαϊκής ασφάλειας και του να μην συρθούν σε έναν μεγαλύτερο πόλεμο με την Ρωσία. Όλες οι πλευρές θα πρέπει να εξετάσουν τις δυνατότητες των αντιπάλων με πυρηνικά όπλα σε άμεση σύγκρουση. Αυτές οι δύο ευθύνες –η σθεναρή υπεράσπιση της ευρωπαϊκής ειρήνης και η συνετή αποφυγή της στρατιωτικής κλιμάκωσης με την Ρωσία– δεν θα είναι απαραίτητα συμβατές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους θα μπορούσαν να βρεθούν βαθιά απροετοίμαστοι για το έργο να δημιουργήσουν μια νέα ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας ως αποτέλεσμα των στρατιωτικών ενεργειών της Ρωσίας στην Ουκρανία.

ΠΟΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΝΙΚΗ

Για την Ρωσία, η νίκη στην Ουκρανία θα μπορούσε να πάρει διάφορες μορφές. Όπως και στην Συρία, η νίκη δεν χρειάζεται να οδηγήσει σε μια βιώσιμη διευθέτηση. Θα μπορούσε να περιλαμβάνει την εγκατάσταση μιας υποτακτικής κυβέρνησης στο Κίεβο ή την διχοτόμηση της χώρας. Εναλλακτικά, η ήττα του ουκρανικού στρατού και η διαπραγμάτευση μιας ουκρανικής παράδοσης θα μπορούσαν ουσιαστικά να μετατρέψουν την Ουκρανία σε ένα αποτυχημένο κράτος. Η Ρωσία θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει καταστροφικές επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και εργαλεία παραπληροφόρησης, με την υποστήριξη της απειλής της βίας, για να ακρωτηριάσει την χώρα και να προκαλέσει αλλαγή καθεστώτος. Με οποιοδήποτε από αυτά τα αποτελέσματα, η Ουκρανία θα έχει ουσιαστικά αποσπαστεί από την Δύση.

Εάν η Ρωσία επιτύχει τους πολιτικούς της στόχους στην Ουκρανία με στρατιωτικά μέσα, η Ευρώπη δεν θα είναι αυτή που ήταν πριν από τον πόλεμο. Όχι μόνο θα έχει περιοριστεί η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ στην Ευρώπη˙ οποιαδήποτε αίσθηση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ή το ΝΑΤΟ μπορούν να διασφαλίσουν την ειρήνη στην ήπειρο θα αποτελεί το τεχνούργημα μιας χαμένης εποχής. Αντί γι’ αυτό, η ασφάλεια στην Ευρώπη θα πρέπει να περιοριστεί στην υπεράσπιση των βασικών μελών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Όλοι εκτός των Ενώσεων θα στέκονται μόνοι, με εξαίρεση την Φινλανδία και την Σουηδία. Αυτό μπορεί να μην είναι απαραιτήτως μια συνειδητή απόφαση για να τερματιστούν οι πολιτικές διεύρυνσης ή σύνδεσης˙ αλλά θα είναι η de facto πολιτική. Κάτω από μια αντιληπτή πολιορκία από την Ρωσία, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ δεν θα έχουν πλέον την ικανότητα για φιλόδοξες πολιτικές πέρα από τα σύνορά τους.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα βρίσκονται επίσης σε κατάσταση μόνιμου οικονομικού πολέμου με την Ρωσία. Η Δύση θα επιδιώξει να επιβάλει σαρωτικές κυρώσεις, τις οποίες η Ρωσία είναι πιθανό να αντισταθμίσει με κυβερνο-μέτρα και ενεργειακό εκβιασμό, δεδομένων των οικονομικών ασυμμετριών. Η Κίνα θα μπορούσε κάλλιστα να σταθεί στο πλευρό της Ρωσίας σε αυτόν τον οικονομικό «οφθαλμό αντί οφθαλμού». Εν τω μεταξύ, η εσωτερική πολιτική στις ευρωπαϊκές χώρες θα μοιάζει με ένα Μεγάλο Παιχνίδι του εικοστού πρώτου αιώνα, στο οποίο η Ρωσία θα μελετά την Ευρώπη για οποιαδήποτε κατάρρευση της δέσμευσης στο ΝΑΤΟ και στις διατλαντικές σχέσεις. Μέσω μεθόδων δίκαιων και αδίκων, η Ρωσία θα εκμεταλλευτεί όποια ευκαιρία βρεθεί για να επηρεάσει την κοινή γνώμη και τις εκλογές στις ευρωπαϊκές χώρες. Η Ρωσία θα είναι μια άναρχη παρουσία —άλλοτε πραγματική, άλλοτε φανταστική— σε κάθε περίπτωση ευρωπαϊκής πολιτικής αστάθειας.

Οι αναλογίες του Ψυχρού Πολέμου δεν θα είναι χρήσιμες σε έναν κόσμο με μια ρωσοποιημένη Ουκρανία. Τα σύνορα του Ψυχρού Πολέμου στην Ευρώπη είχαν σημεία ανάφλεξης, αλλά σταθεροποιήθηκαν με αμοιβαία αποδεκτό τρόπο στην Τελική Πράξη του Ελσίνκι το 1975. Αντίθετα, η ρωσική επικυριαρχία στην Ουκρανία θα άνοιγε μια τεράστια ζώνη αποσταθεροποίησης και ανασφάλειας από την Εσθονία ως την Πολωνία και μέχρι την Ρουμανία και την Τουρκία. Για όσο διαρκέσει, η παρουσία της Ρωσίας στην Ουκρανία θα γίνεται αντιληπτή από τους γείτονες της Ουκρανίας ως προκλητική και απαράδεκτη και, για ορισμένους, ως απειλή για την δική τους ασφάλεια. Εν μέσω αυτής της μεταβαλλόμενης δυναμικής, η τάξη στην Ευρώπη θα πρέπει να κατανοηθεί με πρωτίστως στρατιωτικούς όρους -κάτι που, δεδομένου ότι η Ρωσία έχει ισχυρότερο χαρτί στον στρατό παρά στον οικονομικό τομέα, θα είναι προς το συμφέρον του Κρεμλίνου- παραγκωνίζοντας μη στρατιωτικούς θεσμούς όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Ρωσία έχει τον μεγαλύτερο συμβατικό στρατό της Ευρώπης, ο οποίος είναι κάτι παραπάνω από έτοιμος να χρησιμοποιηθεί. Η αμυντική πολιτική της ΕΕ —σε αντίθεση με εκείνη του ΝΑΤΟ— απέχει πολύ από το να μπορεί να παρέχει ασφάλεια στα μέλη της. Έτσι, η στρατιωτική διαβεβαίωση, ειδικά των ανατολικών μελών της ΕΕ, θα είναι καίριας σημασίας. Η απάντηση σε μια ρεβανσιστική Ρωσία με κυρώσεις και με την ρητορική διακήρυξη μιας διεθνούς τάξης βασισμένη σε κανόνες δεν θα είναι αρκετή.

ΑΠΕΙΛΩΝΤΑΣ ΤΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Σε περίπτωση νίκης της Ρωσίας στην Ουκρανία, η θέση της Γερμανίας στην Ευρώπη θα αμφισβητηθεί σοβαρά. Η Γερμανία είναι μια περιθωριακή στρατιωτική δύναμη που έχει βασίσει την μεταπολεμική πολιτική της ταυτότητα στην απόρριψη του πολέμου. Ο κύκλος των φίλων από τον οποίον έχει περικυκλωθεί, ειδικά στα ανατολικά με την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής, κινδυνεύει να αποσταθεροποιηθεί από την Ρωσία. Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο θα αναλάβουν ηγετικούς ρόλους στις ευρωπαϊκές υποθέσεις λόγω των συγκριτικά ισχυρών στρατευμάτων τους και της μακράς παράδοσης στρατιωτικών επεμβάσεων. Ο βασικός παράγοντας στην Ευρώπη, ωστόσο, θα παραμείνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το ΝΑΤΟ θα εξαρτηθεί από την υποστήριξη των ΗΠΑ, όπως και οι ανήσυχες και απειλούμενες χώρες της ανατολής της Ευρώπης, τα πρώτης γραμμής έθνη της που είναι παρατεταγμένα σε μια πολύ μεγάλη πλέον, διευρυμένη, και αβέβαιη γραμμή επαφής με την Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της Λευκορωσίας και των ελεγχόμενων από την Ρωσία τμημάτων της Ουκρανίας.

Τα ανατολικά κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Εσθονίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Πολωνίας, και της Ρουμανίας, πιθανότατα θα έχουν σημαντικό αριθμό στρατευμάτων του ΝΑΤΟ μόνιμα εγκατεστημένα στο έδαφός τους. Ένα αίτημα από την Φινλανδία και την Σουηδία να αποκτήσουν δέσμευση βάσει του άρθρου 5 και να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ θα ήταν αδύνατο να απορριφθεί. Στην Ουκρανία, οι χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ δεν θα αναγνωρίσουν ποτέ ένα νέο υποστηριζόμενο από την Ρωσία καθεστώς που δημιουργήθηκε από τη Μόσχα. Αλλά θα αντιμετωπίσουν την ίδια πρόκληση που αντιμετωπίζουν με την Λευκορωσία: να επιβάλλουν κυρώσεις χωρίς να τιμωρούν τον πληθυσμό και να υποστηρίζουν όσους έχουν ανάγκη χωρίς να έχουν πρόσβαση σε αυτούς. Ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ θα ενισχύσουν μια ουκρανική εξέγερση, στην οποία η Ρωσία θα απαντήσει με το να απειλήσει μέλη του ΝΑΤΟ.

Η θέση της Ουκρανίας θα είναι πολύ δύσκολη. Οι πρόσφυγες θα φύγουν σε πολλές κατευθύνσεις, πιθανότατα κατά εκατομμύρια. Και εκείνα τα τμήματα του ουκρανικού στρατού που δεν θα έχουν ηττηθεί άμεσα θα συνεχίσουν να μάχονται, απηχώντας τον ανταρτικό πόλεμο που διαχώρισε ολόκληρη αυτή την περιοχή της Ευρώπης κατά την διάρκεια και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η μόνιμη κατάσταση κλιμάκωσης μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης μπορεί να παραμείνει ψυχρή από στρατιωτική άποψη. Είναι πιθανό, ωστόσο, να είναι οικονομικά θερμή. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στην Ρωσία το 2014, οι οποίες συνδέονταν με την επίσημη διπλωματία (συχνά αναφέρονται ως διαδικασία «Μινσκ», από την πόλη στην οποία διεξήχθησαν οι διαπραγματεύσεις), δεν ήταν δρακόντειες. Ήταν αναστρέψιμες καθώς και υπό όρους. Μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι νέες κυρώσεις στον τραπεζικό τομέα και στη μεταφορά τεχνολογίας θα ήταν σημαντικές και μόνιμες. Θα έρχονταν στον απόηχο της αποτυχημένης διπλωματίας και θα ξεκινούσαν από την «κορυφή της κλίμακας», σύμφωνα με την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Σε απάντηση, η Ρωσία θα αντιδράσει, πολύ πιθανόν στον κυβερνοχώρο καθώς και στον ενεργειακό τομέα. Η Μόσχα θα περιορίσει την πρόσβαση σε κρίσιμα αγαθά όπως το τιτάνιο, του οποίου η Ρωσία ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο. Αυτός ο πόλεμος φθοράς θα δοκιμάσει και τις δύο πλευρές. Η Ρωσία θα είναι αδίστακτη στην προσπάθεια να κάνει ένα ή περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη να απομακρυνθούν από την οικονομική σύγκρουση συνδέοντας μια χαλάρωση της έντασης με το ίδιον συμφέρον αυτών των χωρών, υπονομεύοντας έτσι την συναίνεση στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Το δυνατό σημείο της Ευρώπης είναι η οικονομική της μόχλευση. Το στοιχείο της Ρωσίας θα είναι οποιαδήποτε πηγή εγχώριου διχασμού ή αναστάτωσης στην Ευρώπη ή στους διατλαντικούς εταίρους της Ευρώπης. Εδώ η Ρωσία θα είναι προβλεπτική και καιροσκοπική. Εάν εμφανιστεί ένα φιλορωσικό κίνημα ή υποψήφιος, αυτός ο υποψήφιος μπορεί να ενθαρρυνθεί άμεσα ή έμμεσα. Εάν ένα οικονομικά ή πολιτικά επώδυνο σημείο μειώνει την αποτελεσματικότητα της εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους, θα είναι ένα όπλο για τις προσπάθειες της ρωσικής προπαγάνδας και για την ρωσική κατασκοπεία.

Πολλά από αυτά συμβαίνουν ήδη. Αλλά ένας πόλεμος στην Ουκρανία θα ανεβάσει το στοίχημα. Η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει περισσότερους πόρους και θα αποχαλινωθεί στην επιλογή των εργαλείων της. Οι μαζικές ροές προσφύγων που φτάνουν στην Ευρώπη θα επιδεινώσουν την ανεπίλυτη πολιτική της ΕΕ για τους πρόσφυγες και θα προσφέρουν γόνιμο έδαφος για τους λαϊκιστές. Το ιερό δισκοπότηρο αυτών των πληροφοριακών, πολιτικών, και ιντερνετικών μαχών θα είναι οι προεδρικές εκλογές του 2024 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το μέλλον της Ευρώπης θα εξαρτηθεί από εκείνες τις εκλογές. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ή ενός υποψηφίου σαν τον Τραμπ μπορεί να καταστρέψει την διατλαντική σχέση την ώρα του μέγιστου κινδύνου της Ευρώπης, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την θέση του ΝΑΤΟ και τις εγγυήσεις του για την ασφάλεια στην Ευρώπη.

ΣΤΡΕΦΟΝΤΑΣ ΤΟ ΝΑΤΟ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ

Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια ρωσική νίκη θα είχε βαθιές επιπτώσεις στην υψηλή στρατηγική τους στην Ευρώπη, την Ασία, και τη Μέση Ανατολή. Πρώτον, η ρωσική επιτυχία στην Ουκρανία θα απαιτούσε από την Ουάσιγκτον να στραφεί προς την Ευρώπη. Καμία ασάφεια σχετικά με το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ (του είδους που βιώθηκε υπό τον Τραμπ) δεν θα είναι επιτρεπτή. Μόνο μια ισχυρή δέσμευση των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ασφάλεια θα αποτρέψει την Ρωσία από το να διχάσει τις ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ τους. Αυτό θα είναι δύσκολο υπό το πρίσμα των ανταγωνιστικών προτεραιοτήτων, ειδικά εκείνων που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε μια επιδεινούμενη σχέση με την Κίνα. Αλλά τα συμφέροντα που διακυβεύονται είναι θεμελιώδη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πολύ μεγάλη εμπορική συμμετοχή στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι οι μεγαλύτεροι εμπορικοί και επενδυτικοί εταίροι η μια της άλλης, με το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών να ανερχόταν συνολικά σε 1,1 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2019. Μια καλά λειτουργούσα, ειρηνική Ευρώπη ενισχύει την αμερικανική εξωτερική πολιτική —για την κλιματική αλλαγή, τη μη διάδοση [των πυρηνικών], για την παγκόσμια δημόσια υγεία, και για την διαχείριση των εντάσεων με την Κίνα ή την Ρωσία. Εάν η Ευρώπη αποσταθεροποιηθεί, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι πολύ πιο μόνες στον κόσμο.

Το ΝΑΤΟ είναι το λογικό μέσο με το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να παράσχουν διαβεβαίωση ασφαλείας στην Ευρώπη και να αποτρέψουν την Ρωσία. Ένας πόλεμος στην Ουκρανία θα αναζωογονούσε το ΝΑΤΟ όχι ως μια επιχείρηση οικοδόμησης δημοκρατίας ή ως ένα εργαλείο για αποστολές εκτός περιοχής όπως ο πόλεμος στο Αφγανιστάν, αλλά ως η αξεπέραστη αμυντική στρατιωτική συμμαχία που είχε σχεδιαστεί να είναι. Αν και οι Ευρωπαίοι θα απαιτήσουν μεγαλύτερη στρατιωτική δέσμευση για την Ευρώπη από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια ευρύτερη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα πρέπει να οδηγήσει κάθε μέλος του ΝΑΤΟ να αυξήσει τις αμυντικές του δαπάνες. Για τους Ευρωπαίους, αυτή θα ήταν η τελευταία ευκαιρία για βελτίωση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης —σε συνδυασμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες— προκειμένου να βοηθηθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες να διαχειριστούν το ρωσο-κινεζικό δίλημμα.

Για τη Μόσχα που βρίσκεται τώρα σε μόνιμη αντιπαράθεση με την Δύση, το Πεκίνο θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μια οικονομική υποστήριξη και ένας εταίρος στην αντίθεση της ηγεμονίας των ΗΠΑ. Στην χειρότερη περίπτωση για την υψηλή στρατηγική των ΗΠΑ, η Κίνα μπορεί να ενθαρρυνθεί από την δυναμική της Ρωσίας και να απειλήσει με αντιπαράθεση στην Ταϊβάν. Αλλά δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι μια κλιμάκωση στην Ουκρανία θα ωφελήσει τη σινο-ρωσική σχέση. Η φιλοδοξία της Κίνας να γίνει ο κεντρικός κόμβος της ευρασιατικής οικονομίας θα καταστραφεί από τον πόλεμο στην Ευρώπη, λόγω της βάναυσης αβεβαιότητας που φέρνει ο πόλεμος. Ο κινεζικός εκνευρισμός με μια Ρωσία σε προέλαση δεν θα επιτρέψει μια προσέγγιση μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου [1], αλλά ίσως να ξεκινήσει νέες συνομιλίες.

Το σοκ μιας μεγάλης στρατιωτικής κίνησης από την Ρωσία θα εγείρει επίσης ερωτήματα στην Άγκυρα. Η Τουρκία του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απολαμβάνει το εντυπωσιακό ψυχροπολεμικό παιχνίδι να βάζει τις υπερδυνάμεις να ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Ωστόσο, η Τουρκία έχει μια ουσιαστική σχέση με την Ουκρανία. Ως μέλος του ΝΑΤΟ, δεν θα ωφεληθεί από την στρατιωτικοποίηση της Μαύρης Θάλασσας και της ανατολικής Μεσογείου. Οι ρωσικές ενέργειες που αποσταθεροποιούν την ευρύτερη περιοχή θα μπορούσαν να ωθήσουν την Τουρκία [2] πίσω προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες θα μπορούσαν με την σειρά τους να δημιουργήσουν μια σφήνα μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας. Αυτό θα ήταν καλό για το ΝΑΤΟ και θα άνοιγε επίσης μεγαλύτερες δυνατότητες για μια εταιρική σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας στη Μέση Ανατολή. Αντί για μια ενόχληση, η Τουρκία θα μπορούσε να γίνει ο σύμμαχος που υποτίθεται ότι είναι.

Μια πικρή συνέπεια ενός ευρύτερου πολέμου στην Ουκρανία είναι ότι η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αντιμετωπίσουν πλέον η μια την άλλη ως εχθρούς στην Ευρώπη. Ωστόσο, θα είναι εχθροί που δεν έχουν την πολυτέλεια να αναλάβουν εχθροπραξίες πέρα από ένα συγκεκριμένο όριο. Όση απόσταση κι αν έχουν οι κοσμοθεωρίες τους, όσο και αν είναι ιδεολογικά αντίθετες, οι δύο πιο σημαντικές πυρηνικές δυνάμεις του κόσμου θα πρέπει να κρατήσουν υπό έλεγχο την οργή τους. Αυτό θα ισοδυναμεί με μια απίθανα περίπλοκη πράξη ταχυδακτυλουργίας: μια κατάσταση οικονομικού πολέμου και γεωπολιτικής πάλης σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο, αλλά μια κατάσταση πραγμάτων που δεν επιτρέπει την κλιμάκωση να οδηγηθεί σε ξεκάθαρο πόλεμο. Ταυτόχρονα, η αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ρωσίας μπορεί στην χειρότερη περίπτωση να επεκταθεί σε πολέμους δι’ αντιπροσώπων (proxy wars) στη Μέση Ανατολή [3] ή στην Αφρική, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφασίσουν να αποκαταστήσουν την παρουσία τους μετά την καταστροφική αποχώρηση από το Αφγανιστάν.

Η διατήρηση της επικοινωνίας, ειδικά για την στρατηγική σταθερότητα και την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο [4], θα είναι ζωτικής σημασίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι η συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας για κακόβουλες κυβερνο-δραστηριότητες συνεχίζεται ακόμη και κατά την διάρκεια των σημερινών εντάσεων. Η αναγκαιότητα διατήρησης αυστηρών συμφωνιών ελέγχου των όπλων θα είναι ακόμη μεγαλύτερη μετά από έναν πόλεμο στην Ουκρανία και το καθεστώς κυρώσεων που θα τον ακολουθεί.

ΚΑΜΙΑ ΝΙΚΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΙΜΗ

Καθώς ξετυλίγεται η κρίση στην Ουκρανία, η Δύση δεν πρέπει να υποτιμά την Ρωσία. Δεν πρέπει να βασίζεται σε αφηγήματα που εμπνέονται από ευσεβείς πόθους. Η ρωσική νίκη στην Ουκρανία δεν είναι επιστημονική φαντασία.

Αλλά αν η Δύση μπορεί να κάνει λίγα για να αποτρέψει μια ρωσική στρατιωτική κατάκτηση, θα είναι σε θέση να επηρεάσει αυτό που θα συμβεί στην συνέχεια. Πολύ συχνά οι σπόροι των προβλημάτων βρίσκονται κάτω από το λούστρο της στρατιωτικής νίκης. Η Ρωσία μπορεί να ξεκοιλιάσει την Ουκρανία στο πεδίο της μάχης. Μπορεί να κάνει την Ουκρανία ένα αποτυχημένο κράτος. Αλλά μπορεί να το κάνει μόνο διεξάγοντας έναν εγκληματικό πόλεμο και καταστρέφοντας την ζωή ενός έθνους-κράτους που δεν έχει εισβάλει ποτέ στην Ρωσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη και οι σύμμαχοί τους και άλλα μέρη του κόσμου θα βγάλουν συμπεράσματα και θα επικρίνουν τις ρωσικές ενέργειες. Μέσω των συμμαχιών τους και με την υποστήριξή τους προς τον λαό της Ουκρανίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη [5] μπορούν να ενσαρκώσουν την εναλλακτική λύση στους επιθετικούς πολέμους και στο ήθος του ισχυρού που κάνει ό,τι θέλει. Οι ρωσικές προσπάθειες για την σπορά της αταξίας μπορούν να αντιπαραβληθούν με τις Δυτικές προσπάθειες για την αποκατάσταση της τάξης.

Όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες διατήρησαν τις διπλωματικές ιδιοκτησίες των τριών χωρών της Βαλτικής στην Ουάσινγκτον, μετά την προσάρτησή τους από την Σοβιετική Ένωση κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Δύση μπορεί να τεθεί στο πλευρό της ευπρέπειας και της αξιοπρέπειας σε αυτή την σύγκρουση. Οι πόλεμοι που κερδίζονται δεν κερδίζονται ποτέ για πάντα. Πολύ συχνά, οι χώρες κατανικούν τον εαυτό τους με την πάροδο του χρόνου με το να εξαπολύουν και στην συνέχεια να κερδίζουν τους λάθος πολέμους.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/competition-with-china-wit...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2022-01-04/erdogans-...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2021-12-02/iran-midd...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2020-04-13/making-cyberspa...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2021-11-18/europe-needs-s...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-02-18/what-if-russi...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition