Η αμυντική βιομηχανία ως «κλειδί» της ανάπτυξης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η αμυντική βιομηχανία ως «κλειδί» της ανάπτυξης

Οι εξοπλισμοί, οι γεωπολιτικές πιέσεις, η δωροδοκία, και το χρέος*

Το πρώτο αναφέρεται στο εμπορικό ισοζύγιο και σχετίζεται με τη μείωση του ελλείμματός του μέσω της κάμψης των πανάκριβων εισαγωγών οπλικών συστημάτων και της αύξησης των εξαγωγών εγχωρίως παραγομένων τέτοιων προϊόντων. Η μείωση των εισαγωγών μπορεί να γίνει και για τις στολές, τζάκετ κ.λπ αρκεί το Υπουργείο της Άμυνας να διαβάσει προσεκτικά την σχετική Οδηγία της ΕΕ (2009/81) που δίνει μια τέτοια δυνατότητα [2].

Το δεύτερο έλλειμμα σχετίζεται με το δημόσιο χρέος. Αυτό έχει επιβαρυνθεί από τις υψηλές δαπάνες εξοπλιστικών προγραμμάτων, οι οποίες χάνονται στις εισαγωγές. Βέβαια, οι ανάγκες της χώρας σε πολεμικό υλικό θα βαρύνουν για καιρό, απ’ ό,τι φαίνεται, τις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού, ασκώντας πιέσεις στο χρέος. Η στροφή, όμως, σημαντικού μέρους των δαπανών υπέρ της εγχώριας παραγωγής θα απαλύνει αυτήν την επίπτωση, μέσω της δημιουργίας εισοδημάτων εντός της χώρας, της αύξησης του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος (ΑΕΠ), και κατ’ επέκταση της αύξησης των φόρων που θα ενισχύσουν τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού.

Το 2009 όταν εισερχόμασταν στο τούνελ της κρίσης, την μερίδα του λέοντος στο τότε χρέος της Κεντρικής Διοίκησης την είχαν οι ένοπλες δυνάμεις και τα εξοπλιστικά προγράμματα. Σε σύνολο χρέους τότε 299 δισ. ευρώ (125% του ΑΕΠ) τα ομολογιακά δάνεια των Ενόπλων Δυνάμεων ανέρχονταν σε 254 δισ. ευρώ.

Ως προς το χρέος της χώρας σήμερα, αυτό ανερχόταν στα 387,3 δισ. ευρώ στις 30 Ιουνίου του τρέχοντος έτους, (236% του ΑΕΠ) όταν λίγους μήνες πριν, με στοιχεία Μαρτίου του 2021 ήταν στα 380,79 δισ. ευρώ. Πρώτη δύσκολη χρονιά αποπληρωμής του χρέους μας είναι το 2023 και επόμενες υψηλές κορυφές αποπληρωμής του στο εγγύς μέλλον είναι το 2028, το 2030, το 2033, το 2035, και το 2037.

Πρωταγωνιστές στο μερίδιο του χρέους των εν λόγω περιόδων είναι τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), και τα διμερή δάνεια από ευρωπαϊκές χώρες. Ετήσιο ποσό της αποπληρωμής του για τις ανωτέρω ημερομηνίες κείται από 10,4 δισ. ως 12,2 δισ. ευρώ, περίπου όσο θα στοιχίσει το νέο κανάλι του Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη. Οπότε εύκολα αντιλαμβάνεται ο καθένας τι χάνει η χώρα μας σε όρους ανάπτυξης με την αιμορραγία δισεκατομμυρίων κάθε έτος για τόκους και χρεολύσια. Ακατάλληλες επιλογές αναπτυξιακού χαρακτήρα και η έκταση της διαφθοράς στην χώρα μπορούν να δώσουν από την πλευρά τους επαρκείς ερμηνείες για το ύψος του χρέους.

Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ

Ειδικότερα ως προς την διαφθορά, αδυνατώντας να βρεθούμε στις ελάχιστα διεφθαρμένες χώρες του πλανήτη (η Ελλάδα το 2020 ήταν η 3η πιο διεφθαρμένη χώρα εντός της ΕΕ) και παλεύοντας εδώ και μια δεκαετία την 57η-67η θέση ως πιο διεφθαρμένο κράτος σε σύνολο 180 χωρών σύμφωνα με την Διεθνή Διαφάνεια, η χώρα δέχεται ραπίσματα από παντού. Και η διαφθορά κινείται σε ένα πολιτικό περιβάλλον το οποίο αποφασίζει να την στιγματίσει περιπτωσιακά, και μόνο όταν ξεπεράσει κάποια υπερβολικά υψηλά όρια. Είναι ένας κύριος ανασταλτικός παράγοντας, ικανός να ερμηνεύσει πολλά κενά της χώρας, παιδεύοντας την οικονομική της ζωή για δεκαετίες. Από την 49η θέση πιο διεφθαρμένης χώρας που κατείχαμε το 2004, βρεθήκαμε στην 94η το 2012 για να σταθεροποιηθούμε στα νούμερα που προαναφέρθηκαν.

Διάφοροι ορισμοί δόθηκαν για τον προσδιορισμό της έννοιας της διαφθοράς. Ενδεικτικά ορίζεται ως η «Κατάχρηση της εξουσίας για όφελος ενός ή περισσοτέρων ατόμων» ή σε επίπεδο κράτους «η κατάχρηση της κρατικής περιουσίας και των κρατικών πόρων από πολιτικούς ή υψηλόβαθμους κρατικούς υπαλλήλους» [3].

Η διαφθορά είναι σύμφωνα με άλλον ορισμό «Η δύναμη που έχει κάποιος να απαιτεί και να συλλέγει ένα ποσό ως παράνομη αμοιβή για κρατικές υπηρεσίες» [4] ή άλλως «είναι η σκόπιμη συμπεριφορά μη συμμόρφωσης με το γράμμα του νόμου που αποσκοπεί στην αποκόμιση οφέλους για ένα ή περισσότερα άτομα» [5].

Κύριες γενεσιουργικές αιτίες της διαφθοράς είναι οι εμπορικοί περιορισμοί, οι κρατικές επιδοτήσεις όπως και οι κρατικές προμήθειες, ο έλεγχος των τιμών και οι μισθοί στο δημόσιο. Επίσης εδώ συγκαταλέγονται το πολύπλοκο και αναποτελεσματικό νομικό θεσμικό καθεστώς, η γραφειοκρατία και το φορολογικό σύστημα, όπως και οι επαφές μεταξύ φορολογουμένων και ελεγκτών, καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν, λοιπόν, στην δωροδοκία. Τέλος, η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η διαδικασία ιδιωτικοποίησης δημοσίων αγαθών αποτελούν δυνητικά μέσο παράνομου πλουτισμού.

13032022-2.jpg

Εργαζόμενος της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας σε τμήμα αεροσκάφους. Πηγή: haicorp.com
------------------------------------------------------------

Η θέση μας στην κλίμακα της διαφθοράς στοιχίζει σε όρους απώλειας ΑΕΠ ένα ποσό που εκτιμάται περίπου στα 14 δισ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεθνούς Διαφάνειας στο άμεσο παρελθόν. Να σημειωθεί ότι ένα μαχητικό αεροσκάφος F-35 τιμάται περίπου στα 90 εκατ. ευρώ!

Τα προαναφερθέντα που σχετίζονται κατά κύριο λόγο με την οργάνωση του κράτους και τις αντιλήψεις των κυβερνώντων περί της διοίκησης δημιουργούν, εκτός των άλλων, και ένα μη φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον, κατάσταση που αντανακλάται στην φτωχή αναπτυξιακή δυναμική της χώρας.

Το τελευταίο σκιαγραφείται και στην τελική έκθεση Πισσαρίδη του Νοεμβρίου 2020, που χρησιμοποιήθηκε για την σύνταξη του «Ελληνικού Σχέδιου» στο πλαίσιο της Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ. Για ακόμη μια φορά, η έκθεση σημειώνει την υστέρηση των παγίων εταιρικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Το κενό αυτό των επενδύσεων, υπολογισμένο με βάση την απόκλιση από τον μέσο όρο της Ε.Ε. κατά την περίοδο 2010-2019, υπολογίσθηκε περί τα 130 δισ. ευρώ.