Γιατί ο στραγγαλισμός της ρωσικής οικονομίας ίσως να γυρίσει ως μπούμερανγκ

Αφότου ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, προσάρτησε την Κριμαία, το 2014, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους επέβαλαν μια σειρά από σχετικά ήπιες κυρώσεις στην Ρωσία. Αυτά τα μέτρα έκαναν το ρούβλι να κατρακυλήσει και μείωσαν την ανάπτυξη του ρωσικού ΑΕΠ, αλλά οι προπαγανδιστές του Κρεμλίνου υποβάθμισαν την ζημιά και, με την πάροδο του χρόνου, η οικονομία σταθεροποιήθηκε. Έτσι, όταν οι Δυτικές χώρες ανακοίνωσαν μια πολύ σκληρότερη σειρά κυρώσεων ως απάντηση στην τελευταία επίθεση του Πούτιν στην Ουκρανία, πολλοί Ρώσοι ανασήκωσαν τους ώμους τους, πεπεισμένοι ότι η οικονομία τους θα μπορούσε να αντέξει οποιοδήποτε επίπεδο Δυτικών κυρώσεων.

Περιμένοντας στην ουρά για το ΑΤΜ στην Αγία Πετρούπολη, στην Ρωσία, τον Φεβρουάριο του 2022. Anton Vaganov / Reuters
-------------------------------------------------

Δεν θα μπορούσαν να έχουν περισσότερο άδικο. Τα τιμωρητικά μέτρα που έθεσαν σε εφαρμογή οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους από την έναρξη της εισβολής και μετά, θα μπορούσαν να είναι καταστροφικά για τους απλούς Ρώσους, όπως [θα είναι] και τα βήματα που έχουν κάνει πολλές Δυτικές εταιρείες για να διακόψουν τους δεσμούς τους με την Ρωσία και να αποσύρουν τις επιχειρήσεις τους από την χώρα. Αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των Ρώσων, ακόμη και των μορφωμένων, δεν έχουν ιδέα του τι έρχεται. Οι ελλείψεις βασικών αγαθών, η μαζική ανεργία, ακόμη και οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί που αποσκοπούν να ανακόψουν την φυγή του ανθρώπινου κεφαλαίου θα μπορούσαν σύντομα να γίνουν πραγματικότητα. Εάν οι Δυτικές χώρες συνεχίσουν να σφίγγουν τα οικονομικά λουριά στο σύνολο της ρωσικής οικονομίας, αντί να στοχεύουν συγκεκριμένα πρόσωπα του καθεστώτος με πιο εξατομικευμένες κυρώσεις, θα διακινδυνεύσουν να μετατρέψουν την Ρωσία σε κάτι που μοιάζει με μια μεγαλύτερη, πιο ασταθή και πιο επικίνδυνη Βόρειο Κορέα.

SOLD OUT

Μέσα σε λίγες μέρες μετά την εισβολή του Πούτιν [1], η Δύση έχει αντιστρέψει σε μεγάλο βαθμό την οικονομική εναρμόνιση τριών δεκαετιών με την Ρωσία. Η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της έχουν απαγορεύσει στην κεντρική τράπεζα της Ρωσίας να συναλλάσσεται σε δολάρια, έχουν ουσιαστικά παγώσει τα περισσότερα από τα συναλλαγματικά αποθέματα της και έχουν επιβάλει τιμωρητικές κυρώσεις στα σημαντικότερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ρωσίας. Έχουν αφαιρέσει επτά ρωσικές τράπεζες από το SWIFT, το διατραπεζικό σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων που χρησιμεύει ως η ραχοκοκαλιά του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, και έχουν περιορίσει τις συναλλαγές με πολλές μεγάλες ρωσικές κρατικές επιχειρήσεις. Και στις 8 Μαρτίου, λιγότερο από δύο εβδομάδες αφότου ξεκίνησε η εισβολή, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν [2] ανακοίνωσε την απαγόρευση όλων των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ως αποτέλεσμα αυτών και άλλων μέτρων, οι Ρώσοι θα αντιμετωπίσουν σύντομα ελλείψεις βασικών προϊόντων —όχι μόνο αγαθών πολυτελείας όπως τα iPhone και τα iPad, η εισαγωγή των οποίων έχει πλέον απαγορευτεί, αλλά και πιο συνηθισμένων αγαθών και εμπορευμάτων όπως τα ρούχα, τα αυτοκίνητα, οι οικιακές συσκευές, και τα τρόφιμα. Η ΙΚΕΑ και η H&M ανακοίνωσαν ότι αποσύρονται από την ρωσική αγορά. Η Toyota, η Honda, η Mercedes-Benz, και η Volkswagen έχουν σταματήσει να εξάγουν οχήματα στην Ρωσία και έκλεισαν τα τοπικά εργοστάσια παραγωγής τους. Και η McDonald’s, η Coca-Cola, η PepsiCo, και άλλες Δυτικές εταιρείες τροφίμων έχουν αναστείλει τις δραστηριότητές τους στην Ρωσία. Η Ρωσία εισάγει σχεδόν το 40% των σπόρων που συντηρούν την γεωργική βιομηχανία της -και σχεδόν το 90% των σπόρων που χρησιμοποιούνται για την καλλιέργεια συγκεκριμένων βασικών τροφίμων, όπως οι πατάτες. Οι Ρώσοι αγρότες θα βρουν εναλλακτικές λύσεις μακροπρόθεσμα, αλλά βραχυπρόθεσμα, πολλά βασικά προϊόντα διατροφής θα εξαφανιστούν από τα ρωσικά ράφια και οι τιμές για αυτά θα εκτοξευθούν.

Η Ρωσία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το διεθνές εμπόριο. Αλλά ακόμη και οι εταιρείες που ακόμη επιθυμούν να συναλλάσσονται με την Ρωσία θα αντιμετωπίσουν σύντομα προβλήματα με τη μεταφορά αγαθών από και προς την χώρα. Η Maersk, μια από τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο, ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει τις αποστολές στην Ρωσία. Ακόμη και αν μια άλλη εταιρεία είναι διατεθειμένη να καλύψει την ανεπάρκεια, πιθανότατα με εξωφρενικές τιμές, δεν είναι σαφές το πώς οι ρωσικές εταιρείες θα μπορούσαν να πληρώσουν για τις υπηρεσίες της. Τα έσοδα από τις εξαγωγές της χώρας θα μειωθούν σημαντικά επειδή οι καταναλωτές στην Δύση αρνούνται να αγοράσουν ρωσικά αγαθά. Η Gazprom, ο κύριος εξαγωγέας αερίου της χώρας, είναι πλέον ανήμπορη να συγκεντρώσει χρήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθιστώντας ασαφές το πώς η εταιρεία θα εισπράξει κέρδη σε συνάλλαγμα, επειδή πρέπει να χρησιμοποιήσει ένα σημαντικό μέρος των εσόδων της για να αποπληρώσει τα χρέη της. Ακόμη και οι ρωσικές εταιρείες πετρελαίου στις οποίες δεν έχουν επιβληθεί κυρώσεις δυσκολεύονται να βρουν αγοραστές για το πετρέλαιο τους.