Η Πύρρειος νίκη του Πούτιν

Στις 25 Μαρτίου, ο Υπαρχηγός του ρωσικού στρατού δήλωσε ότι η κύρια έμφαση της, διάρκειας ενός μηνός, βάναυσης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, θα ήταν πλέον στα ανατολικά, όπου θα επιδίωκε «την απελευθέρωση» της [περιοχής] Ντονμπάς. Για πολλούς Δυτικούς παρατηρητές, ο στόχος της δήλωσης ήταν σαφής: με τις ρωσικές επιθέσεις γύρω από το Κίεβο, το Χάρκοβο, και άλλες μεγάλες ουκρανικές πόλεις [να είναι] ουσιαστικά ακινητοποιημένες και τις ρωσικές δυνάμεις να επωμίζονται βαριές απώλειες, η Μόσχα χρειαζόταν έναν τρόπο να αποκαταστήσει την αποστολή. Η εστίαση στη Ντονμπάς -όπου εδώ και πολύ καιρό διοικεί, εξοπλίζει, και ενισχύει τους αυτονομιστές στις επαρχίες Ντονέτσκ και Λουχάνσκ της Ουκρανίας- ήταν ένας βολικός τρόπος για να το κάνει.

Συντρίμμια στη Μαριούπολη της Ουκρανίας, τον Μάρτιο του 2022. Alexander Ermochenko / Reuters
-------------------------------------------

Όμως, από την έναρξη του πολέμου, τα ανατολικά κατείχαν ιδιαίτερη σημασία για τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν. Μετά από οκτώ χρόνια μαχών στην περιοχή, η επέκταση των υποστηριζόμενων από την Ρωσία «Λαϊκών Δημοκρατιών» της Ντόνετσκ και της Λουχάνσκ στις παρυφές κάθε επαρχίας έχει γίνει ιδεολογική επιταγή για τον Ρώσο ηγέτη. Η Ντονμπάς έχει υψηλά ποσοστά χρήσης της ρωσικής γλώσσας σε σχέση με την υπόλοιπη Ουκρανία, και όταν η Μόσχα ξεκίνησε τη μυστική εισβολή της στην χώρα το 2014, οι κάτοικοι παρείχαν σημαντική υποστήριξη. Στις εκλογές [που έγιναν] έκτοτε, η περιοχή έχει υποστηρίξει κόμματα που είναι ευνοϊκά διακείμενα προς την Ρωσία. Αν υπήρχε οποιοδήποτε τμήμα της Ουκρανίας που η Μόσχα θα μπορούσε να φέρει γρήγορα στην αγκαλιά της, φαινόταν ότι θα ήταν εκεί.

Ασφαλώς, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν προσπαθήσει να καταλάβουν γρήγορα την περιοχή. Από την έναρξη της εισβολής της, η Ρωσία έχει κινηθεί επιθετικά και από πολλαπλές πλευρές, εφορμώντας από την χερσόνησο της Κριμαίας στον νότο για να πάρει την ακτογραμμή της Αζοφικής Θάλασσας, κατεβαίνοντας από τον βορρά μέσω της περιοχής Sloboda της Ουκρανίας, και πιέζοντας προς τα δυτικά κατά μήκος του ποταμού Seversky Donets από το αυτονομιστικό έδαφος της Λουχάνσκ. Χιλιάδες κάτοικοι της Ντονμπάς έχουν σκοτωθεί σε ρωσικές επιθέσεις, ειδικά στην πολιορκημένη Μαριούπολη. Οι μεγάλες πόλεις έχουν μετατραπεί σε ερείπια.

Αλλά οποιεσδήποτε υποθέσεις ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα μπορούσαν να έχουν ευκολότερο έργο στην ανατολική Ουκρανία ήταν εσφαλμένες. Παρά την σφοδρή επίθεση, η Μόσχα δεν έχει αναλάβει τον πλήρη έλεγχο των μεγάλων αστικών περιοχών της περιφέρειας: της Kramatorsk, της Μαριούπολης, και της Severodonetsk. Οι βόρειες και νότιες δυνάμεις εισβολής έχουν ακόμη αρκετές γραμμές ουκρανικής άμυνας και μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα εδάφους να διασχίσουν πριν μπορέσουν να ενωθούν, και ο στρατός μάχεται σκληρά για να αποτρέψει την Ρωσία από το να το πετύχει. Και ακόμη και στα μέρη που έχουν πέσει, η Ρωσία έχει δυσκολευτεί να επιβάλλει την κυριαρχία της. Υπήρξε περιορισμένη δυναμική υποστήριξη από τους ντόπιους˙ πράγματι, πολλοί βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την κατοχή, αντιμετωπίζοντας ανοιχτά την σύλληψη, την βία, ακόμη και τους αναγκαστικούς εκτοπισμούς.

Ο αναπάντεχος συνδυασμός στρατιωτικής και πολιτικής αντίστασης στα ανατολικά έθεσε υπό αμφισβήτηση το σύνολο της πολεμικής στρατηγικής της Ρωσίας. Εάν η χώρα δεν μπορέσει να καταλάβει και να κρατήσει την ανατολική Ουκρανία, είναι εξαιρετικά απίθανο ότι θα πετύχει οπουδήποτε αλλού.

H ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΑΤΣΑΛΙΟΥ

Από την έναρξη του πολέμου, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν θέσει ως σημαντικό στόχο την κατάληψη της Μαριούπολης. Η πόλη, η μεγαλύτερη στο ελεγχόμενο από την κυβέρνηση τμήμα της Ντονμπάς, έχει τεράστια στρατηγική σημασία. Βρίσκεται δίπλα στην χερσαία γέφυρα προς την Κριμαία. Τα τεράστια μεταλλουργικά εργοστάσιά της ήταν μια σημαντική πηγή του ουκρανικού ΑΕΠ. Και η πόλη έχει τεράστια πολιτιστική σημασία. Ο πληθυσμός της Μαριούπολης είναι συντριπτικά ρωσόφωνος, και τον Νοέμβριο του 2020 μια δημοσκόπηση έδειξε ότι ένα αξιοσημείωτο 83,4% των ερωτηθέντων πίστευε ότι οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί ήταν ένας λαός.

Αλλά την ίδια στιγμή, το Κίεβο έχει ρίξει εκατομμύρια στην πόλη από το 2014 και μετά, σε μια προσπάθεια να αλλάξει τις στάσεις και να επιδείξει τα οφέλη τού να είναι κάποιος κομμάτι της Ουκρανίας. Η ουκρανική κυβέρνηση αποκατέστησε όμορφα το κέντρο της πόλης, ανήγειρε νέα κέντρα εξυπηρέτησης, και αναζωογόνησε το σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών της πόλης. Ωστόσο, η ιδέα ότι οι κάτοικοι της πόλης μπορεί να αισθάνονται πιο ζεστοί με το Κίεβο, δεν έγινε αντιληπτή από τον στρατό και τα media της Ρωσίας. Πράγματι, από την αρχή του πολέμου, τα media κόμπαζαν για μια αναμέτρηση με τους Ουκρανούς φασίστες της πόλης, αναφερόμενα στο Τάγμα Αζόφ -μια ειδική στρατιωτική μονάδα με βαθιές σχέσεις με την άκρα δεξιά. Οι υπεύθυνοι στρατιωτικού σχεδιασμού του Πούτιν υπέθεσαν ότι, όταν θα δέχονταν επίθεση, οι ουκρανικές δυνάμεις στη Μαριούπολη θα κατέθεταν τα όπλα τους, οι Ρώσοι στρατιώτες θα χαιρετίζονταν ως σωτήρες και οι μαχητές του Αζόφ θα σκοτώνονταν στη μάχη ή θα αιχμαλωτίζονταν και στην συνέχεια θα δικάζονταν από το στρατοδικείο.