Η επόμενη σινο-ρωσική ρήξη;

Υπάρχει περίπτωση η Κίνα να διακόψει από τον Πούτιν ή τουλάχιστον να διευκολύνει τις πραγματικές διαπραγματεύσεις μεταξύ του καθεστώτος του και των Ουκρανών, διαπραγματεύσεις που θα ξεκινούν από την προϋπόθεση της αναγνώρισης του δικαιώματος της Ουκρανίας στην αυτοδιάθεση; Προς το παρόν, αυτό φαίνεται πολύ απίθανο. Ο Πούτιν και ο ηγέτης της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, σημείωσαν στην κοινή τους δήλωση, λίγο πριν ο Πούτιν ξεκινήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία «την σημασία των προσπαθειών που αναλήφθηκαν από την ρωσική πλευρά για την δημιουργία ενός δίκαιου πολυπολικού συστήματος διεθνών σχέσεων». Προφανώς αυτό κάνει τώρα ο Πούτιν στην Ουκρανία. Υπάρχει, φυσικά, η πιθανότητα ο Σι να κάνει δεύτερες σκέψεις εάν οι Ρώσοι καταστρέψουν περισσότερες πόλεις ή χρησιμοποιήσουν όπλα μαζικής καταστροφής. Αλλά ακόμη και αυτό είναι απίθανο, δεδομένης της φιλορωσικής ρητορικής της Κίνας από τότε που ξεκίνησε η επίθεση του Πούτιν.

Ο κύριος λόγος για τον οποίο η Κίνα ανέχεται τον επιθετικό πόλεμο του Πούτιν είναι, φυσικά, η κινεζική ιδιοτέλεια. Στεκόμενο στο πλευρό του εταίρου του, παρά το γεγονός ότι ο Πούτιν παραβιάζει τις περισσότερες αρχές των διεθνών σχέσεων στις οποίες οι Κινέζοι λένε ότι πιστεύουν, το Πεκίνο ελπίζει να δέσει την Ρωσία στην Κίνα για πολύ καιρό ακόμη. Ο Σι είχε, φυσικά, προτιμήσει η ρωσική επίθεση να επιτύχει ομαλά και αποτελεσματικά, αλλά ακόμη και αφότου οι Ουκρανοί υπερασπιστές γελοιοποίησαν αυτήν την υπόθεση, ο Σι φαίνεται να πιστεύει ότι τα στρατιωτικά προβλήματα του Πούτιν θα λειτουργήσουν μακροπρόθεσμα προς όφελος της Κίνας. Θα δημιουργήσουν μια Ρωσία που θα είναι εξαρτημένη από την Κίνα στο διηνεκές, όπως θα κάνουν και οι Δυτικές κυρώσεις. Λέγοντας πολύ λίγα και κατηγορώντας την Δύση, το Πεκίνο αναμένει ένα θετικό αποτέλεσμα για τον εαυτό του.

ΠΡΟΣΕΧΕΤΕ ΤΙ ΕΥΧΕΣΤΕ

Όσον αφορά τα κινεζικά συμφέροντα, αυτή μπορεί να μην είναι μια τόσο επιτυχημένη στρατηγική όσο υποθέτει ο Σι, τουλάχιστον όχι μακροπρόθεσμα. Εάν ο Πούτιν καταφέρει να υποτάξει την Ουκρανία, η όρεξή του ίσως να μην σταματήσει εκεί. Εάν αποτύχει, θα υπάρξουν χρόνια έντασης στα νότια σύνορα της Ρωσίας. Σε κάθε περίπτωση, η Ρωσία θα είναι ένας μπαλαντέρ, παρά ένας αξιόπιστος εταίρος για το Πεκίνο. Είναι αλήθεια ότι η Ρωσία υπό τον Πούτιν, κάπως σαν την Βόρειο Κορέα υπό τον Κιμ Γιόνγκ Ουν, δεν θα έχει πουθενά να στραφεί παρά στην Κίνα. Αλλά αυτή η εξάρτηση ενός αδύναμου καθεστώτος, εγκλωβισμένου σε αέναες διαμάχες με τους γείτονές του, μπορεί να μην εξυπηρετήσει πολύ την Κίνα, παρά τον δελεαστικό πλούτο της Ρωσίας σε ενέργεια και ορυκτά.

Υπάρχουν διδάγματα εδώ, τόσο για την Κίνα [3] όσο και για την Ρωσία, αλλά και για την Δύση, από την τελευταία φορά που το Πεκίνο και η Μόσχα προσπάθησαν να δημιουργήσουν μια συμμαχία που είχε ως στόχο να αντιμετωπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τότε, στην δεκαετία του 1950, ο Μάο και ο Στάλιν ενώθηκαν από την κομμουνιστική ιδεολογία καθώς και από τις ανάγκες ασφαλείας. Εκείνη την εποχή, η Κίνα ήταν ο πιο αδύναμος εταίρος, όπως είναι τώρα η Ρωσία, και αυτή η ανισότητα δημιούργησε από μόνη της ρωγμές στην σχέση. Και παρόλο που η σημερινή σινο-ρωσική συμμαχία δεν θα διαλυθεί από μια ιδεολογική ρήξη, όπως συνέβη στη μετασταλινική εποχή, υπάρχουν πολλές άλλες αιτίες για σύγκρουση, ορισμένες από τις οποίες είναι εντυπωσιακά όμοιες με εκείνες των τελών της δεκαετίας του 1950.

Για την Κίνα, η σχέση της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη θα είναι πάντα πιο σημαντική από τις σχέσεις με την Ρωσία. Όπως οι Κινέζοι την δεκαετία του 1950, οι Ρώσοι θα αποκτήσουν εύκολα την εντύπωση ότι ο εταίρος τους διαπραγματεύεται με την Ουάσιγκτον, τις Βρυξέλλες, ή το Βερολίνο πέραν όσων μπορούν να κατανοήσουν [οι Ρώσοι] και θα είναι καχύποπτοι και μνησίκακοι όταν τα συμφέροντα της Μόσχας δεν θα λαμβάνονται πλήρως υπόψη. Η Κίνα έχει πανίσχυρη θέση στην παγκόσμια οικονομία και η Ρωσία όχι. Οικονομικά, η Κίνα έχει μεγάλη δανειοδοτική ισχύ, αλλά δεν θα δανείσει απαραιτήτως μια ρωσική οικονομία σε απότομη πτώση, ακόμη και αν αρθούν οι κυρώσεις. Οι διαφορές της γενικής παγκόσμιας θέσης των δύο χωρών δημιουργούν άφθονες αιτίες όξυνσης.

Οι σχέσεις με τρίτες δυνάμεις περιπλέκουν επίσης την εικόνα, όπως έκαναν την δεκαετία του 1950. Η Ινδία είναι φίλη της Ρωσίας και, προκαλώντας απογοήτευση στην Δύση, έχει κάνει ό,τι μπορεί για να μην καταδικάσει την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Αλλά η Ινδία είναι επίσης ανταγωνιστής και αντίπαλος της Κίνας. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950, μια βασική κατηγορία των Κινέζων [4] εναντίον των Σοβιετικών ήταν η συνεχιζόμενη εγγύτητα της Μόσχας με την Ινδία, ακόμη και μετά τις πρώτες συγκρούσεις στα σύνορα της Ινδίας με την Κίνα. Η ίδια δυναμική ισχύος είναι προβληματική σήμερα. Και δεν είναι μόνο η Ινδία. Το Βιετνάμ, η Μογγολία, και τα κράτη της Κεντρικής Ασίας θα δεχτούν αυξανόμενη πίεση από την Κίνα και θα κοιτάξουν προς την Ρωσία για να τα υποστηρίξει.

Τέλος, υπάρχει η έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία. Ακριβώς όπως οι Κινέζοι κοίταξαν προς τους Σοβιετικούς για υποστήριξη στον πόλεμο της Κορέας [5] την δεκαετία του 1950, οι Ρώσοι ηγέτες σήμερα θα κοιτάξουν προς τους Κινέζους να τους υποστηρίξουν στην Ουκρανία, ειδικά αν η κατάσταση χειροτερέψει για τον ρωσικό στρατό. Και αν η Ρωσία χάσει τον πόλεμο ή υποχρεωθεί να επιστρέψει στο status quo ante, όπως υποχρεώθηκε να κάνει ο Μάο στον πόλεμο της Κορέας, η μνησικακία για έναν εταίρο που δεν υποστήριξε αρκετά την πολεμική προσπάθεια ώστε αυτή να κερδηθεί, θα σιγοβράζει. Ο Πούτιν μπορεί να κάνει εκείνο που έκανε ο Μάο στην Κορέα: να ανακηρύξει το status quo ως νίκη και να τον πιστέψουν για εθνικιστικούς λόγους αρκετοί Ρώσοι, ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωση του καθεστώτος του. Αλλά η σκέψη ότι η Κίνα δεν υποστήριξε την Ρωσία μέχρι το τέλος θα «ροκανίσει» την σχέση.