Η εποχή της αργής ανάπτυξης στην Κίνα

Τον Δεκέμβριο του 2017, οι Ηνωμένες Πολιτείες επικαιροποίησαν την Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειάς τους, κάνοντας δύο αξιοσημείωτες τροποποιήσεις: χαρακτήρισαν την Κίνα και αρκετές άλλες ανελεύθερες χώρες ως στρατηγικούς ανταγωνιστές και αναγνώρισαν τον οικονομικό ανταγωνισμό ως κεντρικό στην αντιπαλότητα των μεγάλων δυνάμεων. Έκτοτε, η Ουάσιγκτον έχει χρησιμοποιήσει οικονομικά εργαλεία με αυξανόμενη τόλμη στις εμπορικές [συναλλαγές] και στις συναλλαγές της για την εθνική ασφάλεια με την Κίνα —και ακόμη πιο δυναμικά ως απάντηση στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αυτή η νέα προθυμία να σκεφτεί την αποσύνδεση από άλλες μεγάλες δυνάμεις -μια αντιστροφή της φαινομενικά ανυποχώρητης τάσης προς την βαθύτερη σύνδεση- σήμανε το τέλος της ανεκτικής εμπλοκής μαζί τους ως προεπιλεγμένη στάση των ΗΠΑ, ειδικά στον οικονομικό τομέα. Τώρα, το βάρος της απόδειξης ότι οι οικονομικές αλληλεπιδράσεις με την Κίνα είναι καλόπιστες έχει πέσει ουσιαστικά στον ιδιωτικό τομέα.

Περνώντας από το χρηματιστήριο της Σαγκάης, τον Φεβρουάριο του 2020. Aly Song / Reuters
-----------------------------------------------------

Για να συγκεντρώσουν υποστήριξη για αυτήν την στρατηγική μετατόπιση, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι και οι αναλυτές ασφαλείας έχουν δώσει έμφαση στις πιο εκφοβιστικές πτυχές της συμπεριφοράς και της ρητορικής της Κίνας, χαρακτηρίζοντας το Πεκίνο ως την «επιταχυνόμενη απειλή» για τις Ηνωμένες Πολιτείες σε όλους τους τομείς. Οι ηγέτες της Κίνας και οι βοηθοί τους έχουν παράσχει με χρήσιμο τρόπο όλα τα στοιχεία που χρειάζονται για να τεκμηριωθεί η αίσθηση της αντιπαλότητας. Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (KKK) έχει δεσμευθεί να διατηρήσει έναν ετήσιο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης μεταξύ 6% και 8%, ο οποίος θα επιτρέψει στην Κίνα να ξεπεράσει εύκολα τις Ηνωμένες Πολιτείες στο ΑΕΠ μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 2020. Το ΚΚΚ έχει καταστήσει σαφές ότι αυτή η οικονομική ανάπτυξη θα στηρίξει άμεσα μια μεγάλη αύξηση των αμυντικών δαπανών. Εν τω μεταξύ, η Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός (Belt and Road Initiative, BRI) της Κίνας και άλλα προγράμματα χρηματοδότησης στο εξωτερικό στοχεύουν στο να έλξουν πιθανώς 100 έθνη σε μια τροχιά με το Πεκίνο ως το κέντρο της οικονομικής βαρύτητας. Και το Πεκίνο θα συνεχίσει να εξαναγκάζει τις κινεζικές εταιρείες να τελειοποιούν και να ιθαγενοποιούν όλες τις στρατηγικά σημαντικές τεχνολογίες, με σκοπό να εξαλείψει την εξάρτηση από ξένες ικανότητες μέσα σε λίγα χρόνια.

Αυτό το προφίλ του κινεζικού οδοστρωτήρα δικαιολογεί τα επείγοντα βήματα της Ουάσιγκτον για να επανεπενδύσει στην ανταγωνιστικότητα, να διασφαλίσει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να αντιμετωπίσουν τις δαπάνες της Κίνας για την άμυνα, και να αυστηροποιήσει τους ανεκτικούς κανόνες για τις αμερικανικές εταιρείες που το Πεκίνο έχει εκμεταλλευτεί για [να αποκομίσει] στρατηγικά κέρδη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα φιλελεύθερα δημοκρατικά κράτη έχουν κάνει μεγάλα βήματα την τελευταία δεκαετία στο να αναγνωρίσουν τις φιλοδοξίες της Κίνας και τις επιπτώσεις τους στην παγκόσμια οικονομική ισορροπία δυνάμεων. Αλλά με το να μην αμφισβητούν το αφήγημα για την αναπόφευκτη άνοδο της Κίνας και την αναπόφευκτη παρακμή των Ηνωμένων Πολιτειών, οι Αμερικανοί κάνουν ασκόπως την δουλειά του μάρκετινγκ του ΚΚΚ.

Η άνοδος της Κίνας είναι κάθε άλλο παρά αναπόφευκτη˙ στην πραγματικότητα, εκτυλίσσεται μια μακροπρόθεσμη οικονομική επιβράδυνση. Αντί να αγνοήσουν εσκεμμένα αυτή την πραγματικότητα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να μιλήσουν γι' αυτήν. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε όλο τον κόσμο έχουν ερμηνεύσει την σιωπή της Ουάσιγκτον σχετικά με τους κινδύνους για τις οικονομικές προοπτικές της Κίνας ως απόδειξη ότι ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, μιλά ειλικρινά όταν λέει ότι το ΚΚΚ έχει τον έλεγχο και ένα εκατονταετές σχέδιο για να βάλει την Κίνα στην κορυφή. Η αποκάλυψη της πολύ λιγότερο ρόδινης πραγματικότητας θα μετρίαζε την γοητεία της Κίνας ως αξιόπιστης εταίρου ασφαλείας για τις μεσαίες δυνάμεις και θα επιστούσε την προσοχή στους συστημικούς οικονομικούς κινδύνους της συνεργασίας με την Κίνα σε αναπτυξιακά έργα. Το είδος του δανεισμού της Κίνας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες διακινδυνεύει να υπονομεύσει την διακυβέρνηση, να επιβαρύνει τις χώρες με χρέος, και να κρύψει τα δύσκολα διδάγματα σχετικά με την οικονομική φιλελευθεροποίηση.

Η Ουάσιγκτον θέλει τα άλλα έθνη να αντισταθούν στην αυταρχική γοητεία του Πεκίνου για γεωπολιτικούς λόγους. Αλλά οι οικονομολόγοι σε όλο τον κόσμο -συμπεριλαμβανομένης της Κίνας- συμφωνούν: η επιστροφή του ΚΚΚ στον κρατισμό είναι επικίνδυνη. Δεν έχει βάση η πεποίθηση ότι η Κίνα, ή οποιαδήποτε χώρα, μπορεί να επιτύχει υψηλούς, πολιτικά καθορισμένους στόχους ανάπτυξης στο διηνεκές, χωρίς να ολοκληρώσει βασικές δημοσιονομικές, χρηματοοικονομικές, και άλλες μεταρρυθμίσεις της αγοράς. Η επισήμανση της αδυναμίας του οικονομικού μοντέλου της Κίνας και της επικινδυνότητας της οδού που έχει επιλέξει το ΚΚΚ είναι μια ευκαιρία για τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιδείξουν γεωπολιτική ηγεσία την οποία μπορούν να ακολουθήσουν οι ομοϊδεάτες εταίροι.

ΕΥΣΕΒΕΙΣ ΠΟΘΟΙ

Αναλογιστείτε τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζει η Κίνα το 2022. Στην ετήσια συνάντηση του Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου (National People’s Congress) τον Μάρτιο, οι ηγέτες της Κίνας δήλωσαν ότι η αύξηση του ΑΕΠ το 2022 θα ήταν 5,5%, μια ομαλοποίηση που επιστρέφει [στα επίπεδα] του 2019, πριν από την πανδημία της COVID-19, όταν η ανάπτυξη ήταν 5,9%. Έχουν εμείνει σε αυτόν τον στόχο παρά την πληθώρα νέων οικονομικών προκλήσεων.