Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος θα μπορούσε να θερμανθεί σύντομα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος θα μπορούσε να θερμανθεί σύντομα

Γιατί η Ρωσία και η Δύση ίσως κλιμακώσουν τη μάχη για την Ουκρανία
Περίληψη: 

Οι ηγέτες αμφότερων των πλευρών της σύγκρουσης στην Ουκρανία έχουν διασχίσει πλέον μια σειρά από γραμμές από τις οποίες δεν μπορούν εύκολα να επιστρέψουν. Το αποτέλεσμα είναι ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ της Ρωσίας και των αντιπάλων της, ένας πόλεμος που υπόσχεται να είναι λιγότερο παγκόσμιος από τον αντίστοιχο του εικοστού αιώνα, αλλά και λιγότερο σταθερός και προβλέψιμος.

Ο IAN BREMMER είναι πρόεδρος και ιδρυτής του Eurasia Group.

Στις δέκα εβδομάδες από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την επίθεσή της στην Ουκρανία, οι εντάσεις μεταξύ της Ρωσίας και των Δυτικών χωρών ήταν μεγαλύτερες από κάθε άλλη στιγμή από την κρίση των πυραύλων της Κούβας και μετά. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, έχει κατηγορήσει τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, τον ηγέτη μιας εξοπλισμένης με πυρηνικά υπερδύναμης, ότι διεξάγει μια «γενοκτονία», τον έχει αποκαλέσει «εγκληματία πολέμου», και έχει δηλώσει ότι «δεν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία». Σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας, Λόιντ Όστιν, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν πλέον να «αποδυναμώσουν την Ρωσία» σε σημείο που δεν θα μπορεί πλέον να απειλεί τους γείτονες της. Η Λιζ Τρας, η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών, έχει αποκαλέσει τον πόλεμο στην Ουκρανία «πόλεμό μας».

0605022-1.jpg

Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Λόιντ Όστιν, ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, στο Κίεβο, τον Απρίλιο του 2022. Ukrainian Presidential Press Service / Reuters
--------------------------------------------

Άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες ήταν πιο προσεκτικοί στην επιλογή των λέξεων τους, αλλά εξίσου σαφείς στην αντίθεσή τους στην ρωσική επιθετικότητα. «Αποτρόπαιο. Απίστευτο. Συγκλονιστικό», είπε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αφότου επισκέφθηκε την πόλη Bucha στις αρχές Απριλίου. Η σύγκρουση έχει θέσει τα μέλη της ΕΕ σε υψηλό συναγερμό και έχει υπογραμμίσει δραματικά τους κινδύνους της ευρωπαϊκής ενεργειακής εξάρτησης από την Ρωσία. Ο εφησυχασμός για την προθυμία του Πούτιν να χρησιμοποιεί βία και να οπλοποιεί το εμπόριο έχει εξαφανιστεί, όπως έχει [εξαφανιστεί] και η απροθυμία να καλωσοριστεί η Ουκρανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ΝΑΤΟ έχει αναπτύξει χιλιάδες νέους στρατιώτες κοντά στα σύνορα της Ρωσίας και η συμμαχία πιθανώς θα προσθέσει σύντομα την Φινλανδία και την Σουηδία στις τάξεις της.

Οι Ρώσοι ηγέτες, εν τω μεταξύ, έχουν μετατοπίσει δραματικά το πλαίσιο του πολέμου -από μια περιορισμένη «ειδική επιχείρηση» για την «απελευθέρωση» τμημάτων της ανατολικής Ουκρανίας σε έναν ολοκληρωτικό υπαρξιακό αγώνα εναντίον του ΝΑΤΟ. Ο Πούτιν έχει κατηγορήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους ότι προσπαθούν να «καταστρέψουν την Ρωσία εκ των έσω» και σε πολλές περιπτώσεις, οι Ρώσοι ηγέτες έχουν απειλήσει να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα εναντίον οποιασδήποτε χώρας τολμήσει να παρέμβει στην σύγκρουση.

Όλες μαζί, αυτές οι εξελίξεις συνιστούν μια επικίνδυνη νέα πραγματικότητα. Έχουν περάσει οι ημέρες που οι πολεμικοί σκοποί της Ρωσίας συνίσταντο αποκλειστικά «στην αποναζιστικοποίηση και την αποστρατικοποίηση» της Ουκρανίας. Έχουν περάσει, επίσης, οι ημέρες που οι ΗΠΑ και οι συμμαχικές κυβερνήσεις περιόριζαν την συμμετοχή τους στο να βοηθήσουν την Ουκρανία να υπερασπιστεί την κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα. Οι ηγέτες αμφότερων των πλευρών της σύγκρουσης έχουν διασχίσει πλέον μια σειρά από γραμμές από τις οποίες δεν μπορούν εύκολα να επιστρέψουν. Το αποτέλεσμα είναι ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ της Ρωσίας και των αντιπάλων της —ένας [πόλεμος] που υπόσχεται να είναι λιγότερο παγκόσμιος από τον αντίστοιχο του εικοστού αιώνα, αλλά και λιγότερο σταθερός και προβλέψιμος.

ΕΝΑΣ ΝΕΟΣ ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Η αναδυόμενη διαμάχη μεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών θα είναι τόσο λιγότερο όσο και περισσότερο επικίνδυνη από την ιστορική προκάτοχο της. Πρώτον, η σύγκρουση θα είναι λιγότερο απειλητική διότι η Ρωσία, παρά το πυρηνικό οπλοστάσιο και τον τεράστιο πλούτο των φυσικών πόρων της, αποτελεί μια πολύ λιγότερο ισχυρή στρατιωτική απειλή για την Ουάσιγκτον απ' όσο ήταν η Σοβιετική Ένωση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η εισβολή του Πούτιν, σε τελική ανάλυση, παρείχε στους αξιωματούχους των ΗΠΑ και των συμμάχων μια προσεκτική ματιά στα σημαντικά στρατιωτικά μειονεκτήματα της Μόσχας. Δεδομένης της ολοκληρωτικής αποτυχίας της αρχικής επίθεσης της Ρωσίας στο Κίεβο [1] και των τεράστιων απωλειών της Μόσχας στο πεδίο της μάχης εναντίον των ευρέως υπολειπόμενων σε αριθμό και οπλισμό ουκρανικών δυνάμεων, τα δισεκατομμύρια που δαπάνησε η Ρωσία για τον στρατιωτικό της εκσυγχρονισμό την τελευταία δεκαετία πιθανώς σπαταλήθηκαν, εκλάπησαν, ή και τα δύο.

Εξίσου σημαντικό είναι το μέγεθος της οικονομίας της Ρωσίας, η οποία -παρά τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο- ήταν μικρότερη από την [οικονομία] της Νέας Υόρκης την εποχή της εισβολής. Και αυτό συνέβαινε προτού οι αμερικανικές και συμμαχικές κυρώσεις επιβάλλουν αυτή που αναμένεται πλέον να είναι μια οικονομική συστολή κατά 10% έως 15% το 2022 —μια ύφεση που αναπόφευκτα θα περιορίσει την ικανότητα της Ρωσίας να καταναγκάζει άλλα έθνη με την οικονομική της ισχύ. Σε αντίθεση με την κατευθυνόμενη οικονομία (command economy) της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία μόνωσε την χώρα από τον οικονομικό πόλεμο, η Ρωσία του Πούτιν [2] έχει γίνει όλο και πιο εξαρτημένη από το διεθνές εμπόριο και τις επενδύσεις. Πλέον παλεύει για να κάνει τις πληρωμές του διεθνούς χρέους της. Φυσικά, η Ρωσία μπορεί να οπλοποιήσει την αλληλεξάρτηση προς όφελός της, όπως έχουν επιδείξει οι πρόσφατες διακοπές των εξαγωγών φυσικού αερίου στην Βουλγαρία και στην Πολωνία από το Κρεμλίνο. Όμως, ενώ η Ευρώπη μπορεί —και θα— επιβιώσει από την αποσύνδεσή της από την Ρωσία, οι στρατηγικές επιλογές της Μόσχας είναι πολύ πιο περιορισμένες.