Η ηγεμονία της Ρωσίας στην πυρηνική ενέργεια | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ηγεμονία της Ρωσίας στην πυρηνική ενέργεια

Η Δύση εξαρτάται από τη Μόσχα για περισσότερα από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο
Περίληψη: 

Η Ρωσία είναι πάρα πολύ έμπειρη στην κατασκευή και στην συντήρηση πυρηνικών σταθμών, και προσφέρει μια «υπηρεσία μιας στάσης» (one-stop-shop) για τα στοιχεία που χρειάζονται για την δημιουργία τους: αντιδραστήρες, καύσιμα, χρηματοδότηση, ακόμη και εκπαίδευση εργαζομένων. Από το 2000 και μετά, η Ρωσία έχει υπογράψει διμερείς συμφωνίες πυρηνικής συνεργασίας με 47 χώρες.

Η JESSICA LOVERING είναι εκτελεστική διευθύντρια του Good Energy Collective, ενός προοδευτικού ερευνητικού οργανισμού που εργάζεται πάνω στην εξελιγμένη πυρηνική πολιτική. Είναι επίσης συνεργάτις στο Energy for Growth Hub και στο Fastest Path to Zero Initiative στο Πανεπιστήμιο του Michigan.
Ο HÅVARD HALLAND είναι ανώτερος οικονομολόγος στο Κέντρο Ανάπτυξης του ΟΟΣΑ. Ήταν προηγουμένως ανώτερος οικονομολόγος στην Παγκόσμια Τράπεζα και επισκέπτης ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο Stanford.

Η εισβολή στην Ουκρανία έχει σπρώξει τον κόσμο σε μια ενεργειακή κρίση. Από τότε που τα ρωσικά στρατεύματα άρχισαν να ξεχύνονται στην άλλη πλευρά των συνόρων της χώρας, οι τιμές του πετρελαίου έχουν αυξηθεί περισσότερο από 25%. Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν σχεδόν διπλασιαστεί. Και οι προοπτικές για αμφότερες τις αγορές δεν είναι αισιόδοξες˙ καθώς οι Δυτικές χώρες χρησιμοποιούν κυρώσεις για να περιορίσουν την ικανότητα της Ρωσίας να χρηματοδοτεί τον πόλεμό της με έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, οι τιμές της ενέργειας είναι πιθανό να παραμείνουν υψηλές και ασταθείς. Η αβεβαιότητα της περιόδου του πολέμου συμβαδίζει με τις ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή, προκαλώντας περαιτέρω ανησυχία για το ενεργειακό μέλλον του κόσμου. Οι χώρες έπρεπε να ξεκινήσουν να μετατοπίζονται από τα ορυκτά καύσιμα πριν από δεκαετίες για να προστατεύσουν τον πλανήτη. Πλέον, πρέπει να το κάνουν σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι πληρώνουν όλο και πιο υψηλές τιμές.

09062022-1.jpg

Ο πυρηνικός σταθμός Kalininskaya κοντά στην [πόλη] Udomlya, στην Ρωσία, τον Μάιο του 2011. Alexander Natruskin / Reuters
---------------------------------------------

Καθώς τα κράτη επιδιώκουν να μειώσουν το υψηλό ενεργειακό κόστος και να ξεμπλέξουν από την Ρωσία –ενόσω καταπολεμούν την κλιματική αλλαγή- πολλά έχουν εκφράσει ανανεωμένο ενδιαφέρον για την πυρηνική ενέργεια. Είναι εύκολο να αντιληφθεί κάποιος το γιατί. Η πυρηνική ενέργεια [1] είναι ήδη μια από τις μεγαλύτερες πηγές ενέργειας χωρίς άνθρακα στον κόσμο, υπεύθυνη για το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αντίθεση με τις περισσότερες μορφές ανανεώσιμης ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, η πυρηνική ενέργεια μπορεί να παραγάγει αξιόπιστα μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας κάθε ώρα του έτους. Και έχει ήδη βοηθήσει την Ευρώπη να απομακρυνθεί από τα ορυκτά καύσιμα που εξορύσσονται αλλού στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου από την Ρωσία.

Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα, η αύξηση της εξάρτησης της Ευρώπης από την πυρηνική ενέργεια δεν θα απαλλάξει την ήπειρο από τα ρωσικά καύσιμα. Ακριβώς όπως η Ευρώπη έχει γίνει εξαρτημένη [2] από το ρωσικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, έτσι και μεγάλο μέρος του κόσμου έχει γίνει εξαρτημένο από την Ρωσία για τα υλικά που χρειάζονται για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας. Η Ρωσία έχει σχεδόν το ήμισυ της παγκόσμιας ικανότητας εμπλουτισμού ουρανίου για πυρηνικά καύσιμα και το 40% της πυρηνικής ενέργειας που παράγεται στην Ευρώπη εξαρτάται από το ουράνιο από την Ρωσία ή το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν, αμφότερα [κράτη] στενοί σύμμαχοι του Κρεμλίνου. Χονδρικά, οι μισοί από τους πυρηνικούς σταθμούς ενέργειας των ΗΠΑ -περίπου το 10% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στις ΗΠΑ- τροφοδοτούνται από εισαγωγές από ετούτες τις τρεις χώρες (γεγονός που θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί η πυρηνική βιομηχανία των ΗΠΑ πίεσε για να αποκλείσει το ουράνιο από τις κυρώσεις στις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας). Η Ρωσία κυριαρχεί επίσης στην αγορά εξαγωγών και κατασκευής πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ειδικά στις αναδυόμενες οικονομίες. Ο πλησιέστερος ανταγωνιστής της είναι η Κίνα, μια άλλη απολυταρχία. Τα κράτη που συνάπτουν συμβάσεις με την Κίνα ή την Ρωσία θα μπορούσαν να περάσουν δεκαετίες εξαρτώμενα από αυτές για τα πυρηνικά καύσιμα και τις [σχετικές] υπηρεσίες.

Για να τερματίσουν την κυριαρχία της Ρωσίας στον πυρηνικό κλάδο (και να εμποδίσουν την Κίνα να πάρει την θέση της), οι δημοκρατικές χώρες πρέπει να σοβαρευτούν όσον αφορά την υποστήριξη των εγχώριων πυρηνικών βιομηχανιών τους -ειδικά καθώς νέες, καινοτόμες τεχνολογίες έρχονται στην αγορά. Πρέπει να εφαρμόσουν πολιτικές που δημιουργούν ζήτηση για πυρηνική ενέργεια ως μέρος της ευρύτερης ατζέντας τους για το κλίμα, και πρέπει να επενδύσουν στην δημιουργία πυρηνικών μονάδων παραγωγής που θα μπορούν να εφοδιάζουν αξιόπιστα μια αναπτυσσόμενη παγκόσμια αγορά. Αυτό είναι κρίσιμο τόσο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής όσο και για τον περιορισμό της παγκόσμιας ισχύος των αυταρχικών καθεστώτων.

Η ΡΩΣΙΚΗ ΙΣΧΥΣ

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Ρωσία έχει γίνει ο παγκόσμιος προτιμώμενος προμηθευτής πυρηνικής τεχνολογίας, ειδικά για τις χώρες που κατασκευάζουν τα πρώτα πυρηνικά τους έργα. Η Ρωσία είναι πάρα πολύ έμπειρη στην κατασκευή και στην συντήρηση πυρηνικών σταθμών, και προσφέρει μια «υπηρεσία μιας στάσης» (one-stop-shop) για τα στοιχεία που χρειάζονται για την δημιουργία τους: αντιδραστήρες, καύσιμα, χρηματοδότηση, ακόμη και εκπαίδευση εργαζομένων. Από το 2000 και μετά, η Ρωσία έχει υπογράψει διμερείς συμφωνίες πυρηνικής συνεργασίας με 47 χώρες και έχει υπό κατασκευή μεγάλους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Μπαγκλαντές, στην Λευκορωσία, και στην Τουρκία. Συμμετέχει σε πυρηνικά έργα σε όλη την Αφρική, την Ασία, τη Μέση Ανατολή, και τη Νότιο Αμερική.

Έχει επίσης έργα στην ανατολική Ευρώπη. Όντως, επί δεκαετίες, ένας από τους κύριους πυρηνικούς πελάτες της Ρωσίας ήταν η Ουκρανία. Προτού η Ρωσία εισβάλει για πρώτη φορά στην χώρα το 2014, η Ουκρανία έπαιρνε το 95% του πυρηνικού της καυσίμου από την Ρωσία -η πλειονότητα του συνόλου της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Αλλά αφότου η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και ενθάρρυνε μια εξέγερση στην [περιοχή] Ντονμπάς, η Ουκρανία επιτάχυνε τα σχέδιά της να διαφοροποιήσει τις εισαγωγές ουρανίου. Πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν επίσης να εκφράζουν ανησυχία για το ότι ήταν εξαρτημένες από την ρωσική πυρηνική τεχνολογία, ανησυχίες που επιβεβαιώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2022. Από τότε, η Δύση έχει κινηθεί γρήγορα για να προσπαθήσει να απογαλακτιστεί από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους, συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής ενέργειας. Στις 2 Μαΐου, για παράδειγμα, μια φινλανδική κοινοπραξία ανακοίνωσε ότι ακύρωνε την σύμβαση για έναν ρωσικό αντιδραστήρα 1.200 μεγαβάτ.