Η ανέλπιστη επιτυχία της εκεχειρίας στην Υεμένη

Επί χρόνια, οι Χούθι έχουν χαρακτηριστεί ποικιλοτρόπως ως ισλαμιστές εξτρεμιστές που επιδιώκουν να εγκαταστήσουν μια υπερσυντηρητική θεοκρατία στην Υεμένη, ως Ιρανοί πληρεξούσιοι, ως αντιδυτικοί επαναστάτες, ακόμη και ως τρομοκράτες, αφότου υποδείχθηκαν ως τρομοκρατική ομάδα από την κυβέρνηση Τραμπ. Καμία από αυτές τις ταμπέλες δεν δίνει την πλήρη εικόνα. Οι ίδιοι οι Χούθι αποκαλούν το κίνημά τους Ansar Allah (υποστηρικτές του Θεού) και αυτοπεριγράφονται ως επαναστάτες που απωθούν την διαφθείρουσα και εξουσιαστική επιρροή των Δυτικών δυνάμεων και του Ισραήλ, το οποίο συχνά αναφέρεται ως «η σιωνιστική οντότητα».

Η ομάδα ακολουθεί τον σιιτικό κλάδο των Ζαϊντιστών του Ισλάμ, ο οποίος είναι από πολλές απόψεις πιο κοντά στις κυρίαρχες σουνιτικές πρακτικές, παρά στον κυρίαρχο κλάδο του σιιτικού Ισλάμ που είναι γνωστός ως σιισμός των δωδεκατιστών. Ο σιϊσμός των Ζαϊντιστών ισχυρίζεται συγκεκριμένα ότι οι άμεσοι απόγονοι του Προφήτη Μωάμεθ έχουν το μεγαλύτερο δικαίωμα για να κυβερνήσουν την ισλαμική ούμα, ή αλλιώς τον μουσουλμανικό κόσμο, και ως εκ τούτου, οι Χούθι έχουν κατηγορηθεί ότι επιδιώκουν να αποκαταστήσουν το αυταρχικό και θεοκρατικό ιμαμάτο που κυβέρνησε την Υεμένη επί μια χιλιετία, μέχρι την επανάσταση της δεκαετίας του 1960. (Οι Χούθι το αρνούνται.) Η ιδεολογία των Χούθι επικεντρώνεται στις διδασκαλίες του ιδρυτή τους, Hussein Badreddin al-Houthi, ενός Ζαϊντιστή λόγιου και κληρικού, ο οποίος στα χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου [2001] δημιούργησε μια μεγάλη ακολουθία στην βόρεια Υεμένη. Έντονα επηρεασμένος από την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, από τα πολιτικά ισλαμιστικά κινήματα όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα (Muslim Brotherhood), και από την δεύτερη παλαιστινιακή ιντιφάντα, και εξοργισμένος από τον αποκαλούμενο πόλεμο των Ηνωμένων Πολιτειών κατά της τρομοκρατίας, ο al-Houthi υποστήριξε ότι οι Δυτικές επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή [2] —και ιδιαίτερα η υποστήριξη προς το Ισραήλ – ήταν σχεδιασμένες για να υποτάξουν τον μουσουλμανικό κόσμο και να κλέψουν τους πόρους του. Μόνο με την επιστροφή στη σωστή μορφή του Ισλάμ θα μπορούσε η ούμα να αποτρέψει την ξένη κυριαρχία.

Ένα μείγμα κατασταλτικών τακτικών από την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ κυβέρνηση της Υεμένης και της αναζήτησης των Χούθι για πολιτική ισχύ έχουν επισπεύσει την σημερινή σύγκρουση. Ο ίδιος ο Houthi σκοτώθηκε από τις δυνάμεις ασφαλείας της Υεμένης το 2004, στον πρώτο από τους έξι πολέμους μεταξύ των ακολούθων του και της κυβέρνησης του προέδρου Ali Abdullah Saleh. Ο νεότερος ετεροθαλής αδελφός του Houthi, Abdul – Malik, ανήλθε για να τον αντικαταστήσει ως επικεφαλής του κινήματος, οδηγώντας μια ολοένα και πιο ικανή στρατιωτική δύναμη σε μάχες εναντίον των στρατευμάτων της Υεμένης στα εδάφη των Χούθι, που συνορεύουν με την Σαουδική Αραβία. Ο Abdul-Malikal-Houthi παραμένει ο ηγέτης της ομάδας μέχρι σήμερα, μολονότι δεν έχει θεαθεί δημόσια εδώ και πολλά χρόνια. Στην συνέχεια, το φθινόπωρο του 2014, η ομάδα απέκτησε τον έλεγχο της Σαναά και απομάκρυνε τον διάδοχο του Saleh, Abd-Rabbu Mansour Hadi, οδηγώντας το Ριάντ να δηλώσει ότι αντιμετώπιζε μια «Χεζμπολάχ στα νότια σύνορά του» —ή, με άλλα λόγια, έναν Ιρανό πληρεξούσιο που αποτελούσε μια ατέρμονη απειλή για την σαουδαραβική ασφάλεια. Τον επόμενο Μάρτιο, καθώς οι Χούθι και οι πρώην εχθροί τους μετατράπηκαν σε συμμάχους [και] πιστοί του πρώην προέδρου Saleh, καταδίωξαν τον Hadi προς τα νότια, στην παράκτια πόλη Άντεν, το Ριάντ συγκέντρωσε έναν στρατιωτικό συνασπισμό για τον οποίο έλεγε ότι θα νικήσει τους Χούθι και θα αποκαταστήσει τον Hadi στην εξουσία. Αμέσως μετά, ξεκίνησε μια βάναυση αεροπορική επίθεση στην Υεμένη – βοηθούμενη από τις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ και τα οπλικά συστήματα των ΗΠΑ – σε υποστήριξη της κυβέρνησης του Hadi, η οποία διεκδίκησε την ενίσχυση των πολυάριθμων ομάδων που είχαν πάρει τα όπλα εναντίον των Χούθι.

Σε επτά χρόνια μαχών, ωστόσο, καμία πλευρά δεν έχει κερδίσει πλήρως το πάνω χέρι, με την ισορροπία δυνάμεων να ταλαντεύεται μεταξύ των αντιπάλων δυνάμεων. Πιο πρόσφατα, μέχρι τα τέλη του 2021, οι Χούθι φαίνονταν να βρίσκονται στα πρόθυρα της κατάληψης της πλούσιας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο επαρχίας Marib από τις δυνάμεις που συμμάχησαν με την κυβέρνηση της Υεμένης. Αν το είχαν κάνει, θα είχαν ουσιαστικά κερδίσει τον πόλεμο για τον βορρά της Υεμένης και θα είχαν εξασφαλίσει τις εγκαταστάσεις παραγωγής πετρελαίου, φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας που θα είχαν συμβάλει πολύ στο να καταστήσουν το de facto κράτος τους οικονομικά βιώσιμο. Όμως, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2022, οι [τασσόμενες] εναντίον των Χούθι δυνάμεις που ήταν ευθυγραμμισμένες με τα ΗΑΕ κατάφεραν να σταματήσουν την εκστρατεία για τη Marib και προκάλεσαν σημαντικές απώλειες στους Χούθι. Μολονότι η ομάδα λέει ότι συνεχίζει να επιδιώκει τον έλεγχο της Marib, τα εμπόδια επί του εδάφους φαίνεται ότι έχουν υποχρεώσει τους Χούθι να σκεφτούν τη νέα εκεχειρία, για την οποία μεσολάβησε ο ΟΗΕ, με την κυβέρνηση αυτή την άνοιξη. Αλλά αυτό έχει αφήσει, επίσης, αναπάντητο το ευρύτερο ερώτημα για το τι είδους ευρύτερη διευθέτηση θα ήταν διατεθειμένοι να δεχτούν οι Χούθι -ή οι αντίπαλοί τους.

Η ΕΙΡΗΝΗ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τουλάχιστον από το 2019, οι Χούθι έχουν προτείνει ένα ευρύ σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου, που περιλαμβάνει κατάπαυση του πυρός, μια μεταβατική περίοδο εσωτερικού διαλόγου υπό την επίβλεψη ενός ουδέτερου τρίτου μέρους που δεν θα είναι από την Υεμένη και την ανοικοδόμηση. Αλλά επίσης έχουν θέσει και όρους. Το 2020, οι Χούθι κατέστησαν την επαναλειτουργία του Διεθνούς Αεροδρομίου της Σαναά και τον τερματισμό των περιορισμών στα πλοία που εισέρχονται στο λιμάνι της Hodeidah ως προϋπόθεση για κάθε είδους διάλογο. Μόνο τότε, είπαν οι Χούθι, θα επιδίωκαν την ειρήνη. Από μόνες τους, αυτές είναι λογικές απαιτήσεις που θα βοηθούσαν στην ανακούφιση των βασάνων του πληθυσμού της Υεμένης. Αλλά για τους διπλωμάτες που επιδιώκουν να μεσολαβήσουν για τον τερματισμό του πολέμου, ο διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες.