Ο δύσκολος δρόμος που έχει το ΝΑΤΟ μπροστά του | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο δύσκολος δρόμος που έχει το ΝΑΤΟ μπροστά του

Οι μεγαλύτερες απειλές για την ενότητα της συμμαχίας θα έλθουν μετά την σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν οι οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου στα ίδια τα μέλη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του δυνητικού αντίκτυπου του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού στην αμερικανική πολιτική. Τα εσωτερικά θεμέλια της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ είναι πολύ πιο εύθραυστα από όσο ήταν κάποτε. Το διακομματικό κέντρο που επικράτησε κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου έχει φύγει προ πολλού, δίνοντας τη θέση του όχι μόνο στην πόλωση, αλλά σε ένα ισχυρό είδος νεο-απομονωτιστικoύ αισθήματος. Η «πρώτα η Αμερική» εξωτερική πολιτική του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ήταν σύμπτωμα περισσότερο από αιτία αυτής της στροφής προς τα μέσα. Η «εξωτερική πολιτική για τη μεσαία τάξη» του Μπάιντεν σηματοδοτεί ότι και οι Δημοκρατικοί είναι δεκτικοί στην επιθυμία του εκλογικού σώματος να δαπανήσει η Ουάσιγκτον περισσότερο χρόνο και πόρους για την επίλυση προβλημάτων στο εσωτερικό αντί για το εξωτερικό. Η απόσυρση [7] του Μπάιντεν από το Αφγανιστάν πέτυχε σε αυτό το μέτωπο. Η φιλόδοξη ατζέντα του για τις εγχώριες επενδύσεις και την ανανέωση στόχευε επίσης στην βελτίωση της ζωής των Αμερικανών, στο να σηκωθεί ξανά η μεσαία τάξη στα πόδια της, και στην ανοικοδόμηση του πολιτικού κέντρου του έθνους.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, μαζί με το αέναο αδιέξοδο στο Κογκρέσο, έχουν παραμερίσει αυτή την κρίσιμη ατζέντα της διόρθωσης στο εσωτερικό. Βεβαίως, η παροχή στρατιωτικής και οικονομικής αρωγής στην Ουκρανία απολαμβάνει ένα ασυνήθιστο επίπεδο διακομματικής υποστήριξης. Εντούτοις, ο χρόνος δεν είναι με το μέρος του διακομματισμού, ο οποίος είναι έτοιμος να εξανεμιστεί καθώς πλησιάζουν οι ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου. Ο πόλεμος, προστιθέμενος στις διαταραχές του εφοδιασμού που προκλήθηκαν από την πανδημία, συμβάλλει στις οικονομικές συνθήκες που παίζουν το παιχνίδι των Ρεπουμπλικάνων του τύπου «πρώτα η Αμερική». Ο πληθωρισμός βρίσκεται σε υψηλά 40 ετών· η τιμή του φυσικού αερίου, των τροφίμων και άλλων βασικών ειδών συνεχίζει να σκαρφαλώνει. Το χρηματιστήριο καταρρέει εν μέσω των συζητήσεων για επικείμενη ύφεση. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι σε καμία περίπτωση η μοναδική αιτία αυτών των οικονομικών δοκιμασιών, αλλά σίγουρα παίζει σημαντικό ρόλο. Απορροφά επίσης τον πολύτιμο χρόνο και το πολιτικό κεφάλαιο της κυβέρνησης Μπάιντεν.

Με αυτές τις οικονομικές συνθήκες ως φόντο, οι ενδιάμεσες εκλογές είναι έτοιμες να βάλουν την Βουλή των Αντιπροσώπων και, πιθανότατα, την Γερουσία σε ρεπουμπλικανικά χέρια. Είναι αδύνατο να προβλεφθεί η στάση της ομάδας των Ρεπουμπλικάνων που θα λάμβανε τις αποφάσεις στο Κογκρέσο, αλλά το κόμμα είναι πιθανό να κλίνει περαιτέρω προς την κατεύθυνση του «πρώτα η Αμερική». Ο J. D. Vance, ενθαρρυμένος από την στήριξη του Τραμπ, κέρδισε πρόσφατα μια εξαιρετικά αμφίρροπη προκριματική εκλογή στο Οχάιο για την Γερουσία. Οι απόψεις του για τον πόλεμο στην Ουκρανία ίσως είναι παραστατικές για το τι πρόκειται να ακολουθήσει: «Νομίζω ότι είναι γελοίο που εστιάζουμε σε αυτά τα σύνορα της Ουκρανίας. Πρέπει να είμαι ειλικρινής μαζί σας, δεν με νοιάζει στ’ αλήθεια τι θα συμβεί στην Ουκρανία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο».

Αξίζει να έχουμε κατά νου ότι ο Τραμπ παρακράτησε στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία για να αποσπάσει πολιτική «βρωμιά» για τον Μπάιντεν, προσέβαλε τακτικά τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ και εξέφρασε το ενδιαφέρον του να αποσύρει τις Ηνωμένες Πολιτείες από το ΝΑΤΟ. Αυτός, ή κάποιος άλλος Ρεπουμπλικάνος του τύπου «πρώτα η Αμερική», θα μπορούσε κάλλιστα να επιστρέψει σε τέτοιες αλλοπρόσαλλές πολιτικές εάν εκλεγεί. Μια πολιτική ή συνταγματική κρίση κάποιου είδους είναι επίσης μια πιθανότητα. Λίγο πριν ο Πούτιν εισβάλει στην Ουκρανία, μια δημοσκόπηση αποκάλυψε ότι το 64% των Αμερικανών [8] φοβούνται ότι η δημοκρατία των ΗΠΑ βρίσκεται «σε κρίση και κινδυνεύει να αποτύχει». Αυτό σημαίνει ότι τα εκλογικά αποτελέσματα στο Οχάιο ίσως έχουν τουλάχιστον τον ίδιο αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και στο μέλλον της φιλελεύθερης δημοκρατίας όσο τα στρατιωτικά αποτελέσματα στην [περιοχή] Ντονμπάς.

Και η Ευρώπη πρέπει να παρακολουθεί με άγρυπνο βλέμμα το εσωτερικό μέτωπο. Οι Ευρωπαίοι έχουν επιδείξει αξιοσημείωτη γενναιοδωρία με την φιλοξενία εκατομμυρίων Ουκρανών προσφύγων [9], αλλά η θερμή υποδοχή μπορεί να κουράσει και θα μπορούσε κάλλιστα να παραγάγει πολιτική αντίδραση· τα προηγούμενα κύματα μετανάστευσης ενίσχυσαν τους ανελεύθερους λαϊκιστές. Στο μεταξύ, οι ελλείψεις τροφίμων στην Αφρική, που επιδεινώθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια ανθρωπιστική κρίση και να φέρουν αντιμέτωπους τους Ευρωπαίους με ακόμη μια εισροή απεγνωσμένων μεταναστών. Ο επίμονος πληθωρισμός και η προοπτική ελλείψεων ενέργειας τον επόμενο χειμώνα θα μπορούσαν επίσης να αποδυναμώσουν την εντυπωσιακή αποφασιστικότητα της Ευρώπης να ορθώσει το ανάστημα της στην Ρωσία. Όπως προειδοποίησε νωρίτερα αυτόν τον μήνα ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας, Robert Habeck, «βρισκόμαστε σε κρίση φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο είναι ένα σπάνιο εμπόρευμα από εδώ και στο εξής. . . . Αυτό θα επηρεάσει την βιομηχανική παραγωγή και θα γίνει μεγάλο βάρος για πολλούς καταναλωτές».

Η κυβέρνηση της Ιταλίας παραπαίει ήδη λόγω των εσωτερικών διαφωνιών σχετικά με την παροχή όπλων στην Ουκρανία, και οι Γερμανοί ηγέτες συνεχίζουν να καβγαδίζουν για την παράδοση βαρέων όπλων. Ο Εμανουέλ Μακρόν [10] μπορεί να επανεξελέγη στην Γαλλία τον Απρίλιο, αλλά περίπου το 40% του εκλογικού σώματος ψήφισε τη Μαρίν Λεπέν, την ακροδεξιά υποψήφια που είναι οπαδός του Πούτιν και υποσχέθηκε να αποσύρει την χώρα της από την στρατιωτική διοίκηση του ΝΑΤΟ. Το ότι ο Μακρόν έχασε την απόλυτη πλειοψηφία στην κάτω βουλή του κοινοβουλίου είναι ακόμη ένα σημάδι της λαϊκής δυσαρέσκειας. Το κόμμα της Λεπέν, η Εθνική Συσπείρωση (National Rally), εκτοξεύθηκε από τις οκτώ στις 89 έδρες.