Η αυταρχική στροφή της Δυτικής Αφρικής | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η αυταρχική στροφή της Δυτικής Αφρικής

Η δημοκρατική διολίσθηση, η αντίσταση της νεολαίας και τα επιχειρήματα για την αμερικανική βοήθεια

Και η Σενεγάλη έχει οπισθοδρομήσει υπό τον Πρόεδρο Macky Sall [6]. [Ο Sall] έχει αλλάξει τους εκλογικούς [νόμους] και τους νόμους περί συκοφαντικής δυσφήμισης για να παρεμποδίσει την αντιπολίτευση και να λογοκρίνει τον Τύπο. Η δεύτερη θητεία του θα λήξει το 2024, αλλά δεν έχει ακόμη υποδείξει το πώς θα ερμηνεύσει μια συνταγματική αλλαγή του 2016 που θα μπορούσε να του επιτρέψει να είναι ξανά υποψήφιος. Εν τω μεταξύ, η πολυδιαφημιζόμενη φήμη της Γκάνας για καθαρές εκλογές έχει στιγματιστεί από την αυξημένη βία, με οκτώ θανάτους κατά την διάρκεια των προεδρικών εκλογών του 2020. Από την επανεκλογή του εκείνο το έτος, ο πρόεδρος Nana Akufo-Addo έχει γίνει όλο και πιο καταπιεστικός, καταπνίγοντας τα media και διαβρώνοντας την λογοδοσία των θεσμών. Μέλη της κυβέρνησης του έχουν επίσης εκφράσει την υποστήριξή τους για ένα συγκλονιστικά δρακόντειο αντι-ΛΟΑΤΚΙ νομοσχέδιο, που θα ποινικοποιούσε όχι μόνο την ομοφυλοφιλία αλλά και την προάσπιση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ.

Όλες οι κυβερνήσεις της Δυτικής Αφρικής αντιμετωπίζουν προκλήσεις που θα ήταν τρομακτικές για οποιαδήποτε κυβέρνηση. Παλεύουν με τη μόνιμη οικονομική δυσφορία και τις αποσταθεροποιητικές απειλές ασφαλείας· την επίμονη φτώχεια, την ανεργία, την ανισότητα και την διαφθορά· και τα μεγάλα χάσματα στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης, εκπαίδευσης και υποδομών. Επίσης, η Δυτική Αφρική έχει πληγεί ιδιαίτερα σκληρά από την πανδημία της COVID-19 [7], τους οικονομικούς κραδασμούς που επισπεύστηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις αρχικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Κάποιες χώρες της περιοχής έχουν διατηρήσει, ακόμη και εμβαθύνει τις δημοκρατικές τους παραδόσεις ενώπιον αυτών των προκλήσεων. Το 2021, για παράδειγμα, η Γκάμπια διεξήγαγε επιτυχημένες προεδρικές εκλογές και ο Νίγηρας είχε την πρώτη του ειρηνική μετάβαση εξουσίας. Όμως υπερβολικά πολλές χώρες έχουν οπισθοδρομήσει στην οδό προς τον αυταρχισμό.

Οι ηγέτες της Δυτικής Αφρικής έχουν αντιμετωπίσει ελάχιστες συνέπειες για την απομάκρυνσή τους από την δημοκρατία. Η ECOWAS και η Αφρικανική Ένωση (African Union), που έχουν την εξουσία να επιβάλλουν τους δημοκρατικούς κανόνες μεταξύ των μελών τους, έχουν αρνηθεί να τιμωρήσουν τους ηγέτες που αψηφούν τα όρια θητείας ή διαπράττουν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε αντίθεση με τους πρώην προέδρους, John Kufuor, Olusegun Obasanjo [8] και Ellen Johnson Sirleaf, οι οποίοι υπερασπίστηκαν την δημοκρατική διακυβέρνηση, οι σημερινοί ηγέτες της περιοχής έχουν ενισχύσει τις μεταξύ τους αυταρχικές παρορμήσεις. Ο Akufo-Addo, για παράδειγμα, παρευρέθηκε στις ορκωμοσίες του Condé και του Ouattara, δοξάζοντας αμφότερους με την παρουσία του, αφότου κέρδισαν αντισυνταγματικές τρίτες θητείες.

Αλλά δεν ευθύνονται μόνο οι αφρικανικές κυβερνήσεις και οι περιφερειακοί οργανισμοί. Οι Δυτικές χώρες έχουν επίσης περιορίσει την προώθηση του εκδημοκρατισμού υπέρ άλλων προτεραιοτήτων, όπως η αντιμετώπιση της Κίνας, η καταπολέμηση του βίαιου εξτρεμισμού, ο περιορισμός της μετανάστευσης και η διασφάλιση της πρόσβασης στις αφρικανικές αγορές. Ταυτόχρονα, η Κίνα [9], η Ρωσία [10], η Τουρκία [11] και άλλες αυταρχικές δυνάμεις έχουν γίνει περισσότερο ενεργές στην Δυτική Αφρική, υποστηρίζοντας ευχαρίστως τους αυταρχικούς ηγέτες με επενδύσεις σε κρίσιμες υποδομές, με αντάλλαγμα τους φυσικούς πόρους, την πρόσβαση στην αγορά και την περιφερειακή επιρροή. Αυτός ο συνδυασμός παραγόντων έχει επιτρέψει στους Δυτικαφρικανούς να αρπάξουν όλο και περισσότερη εξουσία για τον εαυτό τους.

ΜΙΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΓΕΝΝΑΤΑΙ

Η διολίσθηση της Δυτικής Αφρικής προς τον αυταρχισμό [12] μπορεί να εμποδισθεί. Η λαϊκή υποστήριξη για την δημοκρατία παραμένει ισχυρή στην περιοχή, παρά την οπισθοδρόμηση της ποιότητας της διακυβέρνησης. Έρευνες της κοινής γνώμης δείχνουν ότι ισχυρές πλειοψηφίες εκφράζουν την προτίμηση τους στους βασικούς δημοκρατικούς κανόνες και θεσμούς, και απαιτούν ανθρώπινα δικαιώματα. Στις 14 χώρες της Δυτικής Αφρικής που καλύπτονται από την πιο πρόσφατη έρευνα του Afrobarometer, η οποία διεξήχθη μεταξύ του 2019 και του 2021, τα τρία τέταρτα των ερωτηθέντων προτίμησαν την δημοκρατία έναντι οποιασδήποτε άλλης μορφής διακυβέρνησης, και ακόμη μεγαλύτερες πλειοψηφίες απέρριψαν τις αυταρχικές εναλλακτικές, όπως η εξουσία του ενός (86%) και η μονοκομματική εξουσία (84%). Το πιο αξιοσημείωτο για μια περιοχή με τεράστια κενά στις κυβερνητικές υπηρεσίες, [είναι ότι] μια σαφής πλειοψηφία συμφώνησε με την πρόταση ότι είναι πιο σημαντικό για μια κυβέρνηση να λογοδοτεί στον λαό παρά να «φέρνει αποτέλεσμα». Στις 13 χώρες της Δυτικής Αφρικής που ερευνήθηκαν τακτικά την τελευταία δεκαετία, η λαϊκή απαίτηση για διακυβέρνηση που λογοδοτεί (αντί για διακυβέρνηση που είναι αποτελεσματική αλλά δεν λογοδοτεί) έχει αυξηθεί κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες.

Καθώς οι ηγέτες της Δυτικής Αφρικής [13] έχουν παρεκκλίνει από αυτές τις λαϊκές προτιμήσεις, οι πολίτες έχουν πάρει την κατάσταση στα χέρια τους. Ακτιβιστές, δημοσιογράφοι, πολιτικοί της αντιπολίτευσης, καθημερινοί πολίτες, ακόμη και κάποιοι κρατικοί αξιωματούχοι έχουν σφυρηλατήσει ένα είδος αντιστασιακού κινήματος για να απαιτήσουν την λογοδοσία σε όλη την περιοχή. Οι πιο τρομεροί εργάτες περιλαμβάνουν τη νέα γενιά δημιουργικών νέων, που χρησιμοποιούν ένα μείγμα νέων τεχνολογιών και τακτικών διαμαρτυρίας παλαιάς κοπής για να αμφισβητήσουν τους διεφθαρμένους αξιωματούχους και να παλέψουν για καλύτερη διακυβέρνηση. Αξιοσημείωτα παραδείγματα περιλαμβάνουν τον Ibrahim Ceesay, σκηνοθέτη και υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνέβαλε στην κινητοποίηση των νέων και της κοινωνίας των πολιτών για να πιέσουν για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Γκάμπια το 2016, και την Abigail Freeman, κορυφαία υπέρμαχο των δικαιωμάτων των γυναικών στην Λιβερία.