Η νέα παλαιά τάξη πραγμάτων στη Μέση Ανατολή

Το ταξίδι του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή δεν τελείωσε με θρίαμβο αλλά με απογοήτευση. Οι ανταμοιβές για τον χαιρετισμό του με την γροθιά με τον Σαουδάραβα πρίγκιπα - διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, γνωστό ως MBS, αποδείχθηκαν πενιχρές. Η Σαουδική Αραβία δεν δεσμεύτηκε να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου. Κανένας αντιφρονών δεν απελευθερώθηκε. Τα ανθρώπινα δικαιώματα ήρθαν στην κουβέντα μόνο όταν ο MBS απέρριψε τις επικρίσεις για την δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, η οποία εκτελέστηκε υπό τις εντολές του, υποδεικνύοντας την αμερικανική σιωπή για την Shireen Abu Akleh, μια Παλαιστίνια Αμερικανίδα δημοσιογράφο που σκοτώθηκε τον Μάιο στην Δυτική Όχθη από τον ισραηλινό στρατό. Η Σαουδική Αραβία δεν ανακοίνωσε σημαντικές κινήσεις προς την εξομάλυνση με το Ισραήλ και δεν αναδύθηκε καμία νέα συμμαχία για την ασφάλεια.

Ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, και ο Σαουδάραβας πρίγκιπας – διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στην Τζέντα, στην Σαουδική Αραβία, τον Ιούλιο του 2022. Reuters
----------------------------------------------------------

Ωστόσο, η κυβέρνηση Μπάιντεν [1] είχε ευρύτερες φιλοδοξίες για το ταξίδι, οι οποίες δεν αποτυπώνονται πλήρως στα αποτελέσματα των βραχυπρόθεσμων επιτεύξιμων [στόχων]. Η κυβέρνηση πίστευε ότι έπρεπε να επαναφέρει τις σχέσεις με την Σαουδική Αραβία και άλλους περιφερειακούς συμμάχους, εργαζόμενη για τις σχέσεις αυτές καθαυτές, ώστε να αντιμετωπίσει καλύτερα μια γκάμα ζητημάτων. Η πιθανή επικείμενη κατάρρευση των διαπραγματεύσεων [2] για μια αναζωογονημένη πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, καθώς και οι αλυσιδωτοί κραδασμοί από την εισβολή [3] της Ρωσίας στην Ουκρανία, πρόσθεσαν κάποια αίσθηση του επείγοντος. Ενώ οι φήμες στα media πριν από την επίσκεψη για την δημιουργία μιας επίσημης στρατιωτικής συμμαχίας με τα αραβικά κράτη και το Ισραήλ αποδείχθηκαν πρόωρες, ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να ωθήσει την περιοχή προς μια νέα περιφερειακή τάξη πραγμάτων βασισμένη στην ισραηλινο-αραβική συνεργασία εναντίον του Ιράν υπό την αμερικανική καθοδήγηση .

Το ταξίδι έκανε μερικά μικρά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση - αλλά όχι με τρόπους που είναι πιθανό να αυξήσουν την περιφερειακή σταθερότητα. Η αρχιτεκτονική ασφαλείας που οραματίζεται η κυβέρνηση δεν θα ήταν καινοτόμα. Η ευθυγράμμιση του Ισραήλ με τα αραβικά κράτη εναντίον του Ιράν αυξάνεται εδώ και δεκαετίες. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ (Abraham Accords) [4], που συνήφθησαν για πρώτη φορά υπό την κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, κατέστησαν επίσημη και δημόσια την συνεργασία, και αφαίρεσαν ρητά από την εξίσωση τα ζητήματα της Παλαιστίνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες στοιχηματίζουν στην ικανότητα των αυταρχικών αραβικών κρατών να ενστερνιστούν μια περιφερειακή τάξη πραγμάτων που θα περιλαμβάνει το Ισραήλ [5], χωρίς ανησυχία για το πώς αυτές οι πολιτικές θα γίνουν δεκτές από το κοινό τους πίσω στην πατρίδα. Αλλά η ανάληψη αυτού του ρίσκου σε μια περίοδο κλιμακούμενης οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης σε μεγάλο μέρος της περιοχής είναι πιθανό να γυρίσει ως μπούμερανγκ – όπως έχει κάνει στο παρελθόν.

Η ενορχήστρωση μιας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ περιφερειακής τάξης στη Μέση Ανατολή αποτελεί μια ασχολία των ΗΠΑ τουλάχιστον από το 1991 και μετά, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ηγήθηκαν με επιτυχία μιας στρατιωτικής επιχείρησης για να εκδιώξουν το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν από το Κουβέιτ. Αλλά η σημερινή Μέση Ανατολή δεν βρίσκεται σε κατάσταση [6] για να δεχθεί εντολές από την Ουάσιγκτον. Οι ηγέτες της Μέσης Ανατολής προτιμούν να παίζουν εκ του ασφαλούς, σε αυτόν που θεωρούν έναν όλο και πιο πολυπολικό κόσμο, όπως μπορούσε να φανεί σαφώς στην άρνησή τους να πάρουν το μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης εναντίον της Ρωσίας. Εάν ο Μπάιντεν επρόκειτο να επιτύχει με τους δικούς του όρους, φέρνοντας το Ισραήλ και τις αραβικές απολυταρχίες σε μια επίσημη περιφερειακή συμμαχία εναντίον του Ιράν [7], θα επαναλάμβανε απλώς τα λάθη του παρελθόντος. Αυτό θα επιτάχυνε την επόμενη κατάρρευση της περιφερειακής τάξης πραγμάτων, αντιστρέφοντας την πρόοδο προς την αποκλιμάκωση, ενθαρρύνοντας την εγχώρια καταστολή και ανοίγοντας τον δρόμο για τον επόμενο γύρο λαϊκών εξεγέρσεων.

ΟΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ 1991

Η παρόρμηση να δημιουργηθεί μια περιφερειακή τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ είναι βαθιά ριζωμένη στο DNA της Ουάσιγκτον. Συγκεκριμένα, υπάρχει μια γενιά στην κοινότητα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που θεωρεί το 1991 και την περιφερειακή τάξη πραγμάτων που κατασκευάστηκε στη Μέση Ανατολή [8] εκείνη την εποχή ως ιδανικό προς μίμηση. Είναι εύκολο να καταλάβει κάποιος το γιατί. Η εποχή αμέσως μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν το αποκορύφωμα της παγκόσμιας πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ. Μετά την επέμβαση των ΗΠΑ το 1990-91 για να αναστρέψουν την κατοχή του Κουβέιτ από το Ιράκ, οι κυβερνήσεις του Τζορτζ Μπους [του πρεσβύτερου] [9] και του Μπιλ Κλίντον [10] ξεκίνησαν φιλόδοξες προσπάθειες να επανασυνδέσουν την περιοχή γύρω από τη μονοπολικότητα των ΗΠΑ και να κλειδώσουν μια περιφερειακή τάξη πραγμάτων ευνοϊκή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ.