Η απερισκεψία του πονταρίσματος του Πακιστάν στην Κίνα

Σύμφωνα με αναφορές, ένας Κινέζος αξιωματούχος περιέγραψε κάποτε το Πακιστάν σε Αμερικανό ομόλογό του ως «το Ισραήλ της Κίνας», ένα μέτρο της συγκριτικής δύναμης της συμμαχίας. Ο κύριος πυλώνας της οικονομικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών είναι μια δέσμευση για κινεζικές επενδύσεις 62 δισεκατομμυρίων δολαρίων —σχεδόν το ένα πέμπτο του ΑΕΠ του Πακιστάν— στον Οικονομικό Διάδρομο Κίνας-Πακιστάν (China – Pakistan Economic Corridor), ένα έργο που είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα σε μια μόνο χώρα, του εκτεταμένου επενδυτικού προγράμματος υποδομών Πεκίνου, γνωστό ως Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός (Belt and Road Initiative).

Ο οικονομικός διάδρομος που ξεκίνησε το 2015 περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός δικτύου υποδομών μεγάλης κλίμακας στο Πακιστάν, συμπεριλαμβανομένων ενός μεγάλου θαλάσσιου λιμένα, ενός σιδηροδρομικού έργου 7,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενός συστήματος μετρό 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Λαχόρη, υδροηλεκτρικών σταθμών, εκατοντάδων μιλίων συνδεσιμότητας οπτικών ινών μεταξύ των δύο χωρών (που κατασκευάζει και διαχειρίζεται ο κινεζικός τηλεπικοινωνιακός κολοσσός Huawei) και πολλαπλών ειδικών οικονομικών ζωνών. Η δέσμευση της Κίνας υπερβαίνει το αθροιστικό σύνολο των άμεσων ξένων επενδύσεων και της εξωτερικής αρωγής προς το Πακιστάν από άλλες πηγές, συμπεριλαμβανομένων [αυτών] από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η κλίμακα της κινεζικής εμπλοκής είναι τεράστια, αλλά τα επακόλουθά της είναι σχετικά ανάμικτα. Η φύση αυτών των επενδύσεων έχει ενισχύσει αισθητά την επιρροή των κινεζικών εταιρειών και υπηκόων στην πολιτική του Πακιστάν. Με την ευκαιρία, η πακιστανική κυβέρνηση έχει δεχτεί να πληρώσει έναν υπερχρεωμένο λογαριασμό 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων για δύο σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και έχει παραχωρήσει καθολικές φορολογικές απαλλαγές σε κινεζικά έργα, προκαλώντας απώλεια εθνικών εσόδων. Λόγω του ότι τα περισσότερα από αυτά τα έργα απαιτούν μηχανήματα από την Κίνα, ο λογαριασμός των εισαγωγών του Πακιστάν έχει αυξηθεί περισσότερο. Εν τω μεταξύ, τα κινεζικά έργα έχουν κάνει ελάχιστα για να ενισχύσουν την απασχόληση των υπηκόων του Πακιστάν, διότι πολλές κινεζικές εταιρείες προτιμούν να φέρνουν το δικό τους εργατικό δυναμικό και να στεγάζουν αυτούς τους εργάτες σε νεόδμητες οικιστικές αποικίες, όπου σπάνια αλληλεπιδρούν με τον τοπικό πληθυσμό. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα κινεζικά επενδυτικά έργα οδήγησαν σε αρπαγές γης, απείλησαν τον βιοπορισμό των Πακιστανών αλιέων και εκτόπισαν πλήθος ντόπιων, δημιουργώντας ευρύτερη αστάθεια.

Σιγά-σιγά, οι Πακιστανοί συνειδητοποιούν το πρόβλημα του να βρίσκονται τόσο εμπλεκόμενοι στην επενδυτική μηχανή του Πεκίνου στο εξωτερικό. Η αρχική ευφορία που υποδέχτηκε τις κινεζικές επενδύσεις εξανεμίζεται. Οι Πακιστανοί ηγέτες αρχίζουν να εξετάζουν προσεκτικά την κλίμακα των υποχρεώσεων χρέους της χώρας, ειδικά καθώς τα τελευταία δύο χρόνια η Κίνα έχει γίνει πιο διστακτική να επενδύσει περισσότερο στο Πακιστάν, λόγω προβληματισμών ασφαλείας και ανησυχιών για την απόδοση των επενδύσεων. Παρά την συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Κίνα, οι εξαγωγές του Πακιστάν παραμένουν σε μεγάλο βαθμό στάσιμες. Κατά την διάρκεια του οικονομικού έτους 2020-2021, το διμερές εμπόριο άθροισε πάνω από 17 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά οι εξαγωγές από το Πακιστάν αποτέλεσαν μόλις 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια.

Στον ενεργειακό τομέα, η πακιστανική κυβέρνηση έχει δυσκολευτεί να πληρώσει στους Κινέζους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας έναν ληξιπρόθεσμο λογαριασμό άνω του 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αντίθετα, το Πακιστάν έχει επιδιώξει περισσότερα κινεζικά δάνεια για να καλύψει αυτό το κόστος. Ρεπορτάζ των media αναφέρουν ότι περισσότερες από δύο ντουζίνες κινεζικές εταιρείες που εκτελούν ενεργειακά έργα στο Πακιστάν έχουν απειλήσει να παύσουν την λειτουργία τους εάν δεν γίνουν οι καθυστερημένες πληρωμές. Εν τω μεταξύ, μεγάλο μερίδιο των κονδυλίων που προορίζονται για κινεζικά έργα ηλεκτρικής ενέργειας έχουν χρηματοδοτήσει την κατασκευή σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από άνθρακα, που εξαρτώνται από εισαγόμενο άνθρακα, προσθέτοντας στον λογαριασμό των εισαγωγών του Πακιστάν.

ΕΝΑ ΛΙΜΑΝΙ ΣΤΟ ΠΟΥΘΕΝΑ;

Οι ταλαιπωρίες του λιμανιού Gwadar [6] είναι χαρακτηριστικές των προβλημάτων που ελλοχεύουν στο Πακιστάν. Οι Κινέζοι έχουν δώσει ιδιαίτερη εστίαση [7] στην κατασκευή του Gwadar, ενός θαλάσσιου λιμανιού στην ακτή της Αραβικής Θάλασσας της επαρχίας Balochistan, υποσχόμενοι να επεκτείνουν την πρόσβαση στη Μέση Ανατολή. Μισθωμένο το 2017 για 40 χρόνια στην κινεζική κυβέρνηση, το Gwadar [8] λειτουργεί από την China Overseas Ports Holding Company–Pakistan, μια κινεζική κρατική εταιρεία που λαμβάνει το 91% των κερδών που παράγονται από τις δραστηριότητες στο λιμάνι.

Ωστόσο, από τότε που η κινεζική εταιρεία ανέλαβε τον έλεγχο, το λιμάνι έχει σημειώσει αμελητέα πρόοδο στην ανάπτυξη της εμπορικής του δραστηριότητας. Τα κινεζικά πλοία προφανώς βρίσκονται συχνά στο λιμάνι, αλλά μεταφέρουν πολύ λιγότερους από τους αρχικά υποσχεθέντες 13 εκατομμύρια τόνους φορτίου ετησίως. Βασικά ζητήματα όπως η παροχή νερού και οι ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας παραμένουν ανεπίλυτα. Αντίθετα, η κινεζική εταιρεία έχει επικεντρωθεί στην παροχή νερού και ενέργειας σε μόνο ελάχιστες άλλες κινεζικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται μέσα και γύρω από το λιμάνι. Η υπάρχουσα έλλειψη νερού και ηλεκτρικού ρεύματος έχει καθυστερήσει επί χρόνια, κατά ειρωνεία της τύχης, ένα προγραμματισμένο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 300 μεγαβάτ στο Gwadar. Επιπλέον, η εταιρεία έχει αρνηθεί να χρηματοδοτήσει μια μονάδα αφαλάτωσης για τους κατοίκους του Gwadar, όπως είχε αρχικά υποσχεθεί, απαιτώντας από την πακιστανική κυβέρνηση να το κάνει η ίδια. Προς το παρόν, οι κάτοικοι συνεχίζουν να εξαρτώνται από την άφιξη ακριβών υδροφόρων για την ύδρευση τους.