Η επόμενη κίνηση της Αλ Κάιντα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η επόμενη κίνηση της Αλ Κάιντα

Τι σημαίνει ο θάνατος του Zawahiri για τον παγκόσμιο τζιχαντισμό
Περίληψη: 

Ο θάνατος του Zawahiri αποτελεί μια άμεση, βραχυπρόθεσμη πρόκληση σχετικά με την διαδοχή και μια πιο δύσκολη, πιο μακροπρόθεσμη πρόκληση για την επίλυση μιας σειράς εσωτερικών εντάσεων και αντιφάσεων που η οργάνωση έχει αποσιωπήσει επί χρόνια.

Ο COLE BUNZEL είναι συνεργάτης στο Hoover Institution του Stanford University και αρχισυντάκτης του μπλογκ Jihadica.

Ο Ayman al-Zawahiri ήταν ο απόλυτος επιζών - ώσπου που δεν ήταν. Επί 20 χρόνια, μια σειρά άλλων τζιχαντιστών ηγετών -συμπεριλαμβανομένων των Abu Musab al-Zarqawi, Οσάμα μπιν Λάντεν, Abu Bakr al-Baghdadi και Anwar al-Awlaki- βρήκαν βίαιο τέλος στα χέρια των δυνάμεων των ΗΠΑ. Αλλά ο Zawahiri έμεινε ζωντανός, φαινομενικά άτρωτος στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και τα drones.

05082022-1.jpg

Οι πρώην ηγέτες της Αλ Κάιντα, Οσάμα μπιν Λάντεν και Ayman al-Zawahiri στο Αφγανιστάν, τον Νοέμβριο του 2001. Dawn via Reuters
------------------------------------------------------

Στην συνέχεια, την περασμένη Κυριακή, ο άνθρωπος που το 2011 διαδέχθηκε τον Μπιν Λάντεν [1] ως εμίρης της Αλ Κάιντα, συνάντησε τελικά τη μοίρα του, χτυπημένος από δύο πυραύλους Hellfire ενώ στεκόταν στο μπαλκόνι ενός κρησφύγετου στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, Καμπούλ. Σύμφωνα με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν [2], ο οποίος ανακοίνωσε το επιτυχημένο χτύπημα σε τηλεοπτική ομιλία το βράδυ της Δευτέρας, δεν υπήρξαν απώλειες αμάχων.

Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η δολοφονία του Zawahiri βάζει τέλος σε ένα κεφάλαιο στον, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, πόλεμο κατά της τρομοκρατίας που είχε στόχο να φέρει ενώπιον της Δικαιοσύνης εκείνους που ήταν υπεύθυνοι για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου [2001] [3], ακόμη κι αν ο ρόλος του Zawahiri στο σχεδιασμό εκείνων των επιθέσεων έχει μερικές φορές μεγαλοποιηθεί. Και το γεγονός ότι ο Zawahiri βρισκόταν στην Καμπούλ —και ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ μπόρεσαν να τον στοχοποιήσουν εκεί— αναζωογονεί τις επί μακρόν υποβόσκουσες συζητήσεις σχετικά με την απόφαση να αποσυρθούν οι αμερικανικές δυνάμεις από το Αφγανιστάν και τον τρόπο προσέγγισης του καθεστώτος των Ταλιμπάν. Για την Αλ Κάιντα, ο θάνατος του Zawahiri αποτελεί μια άμεση, βραχυπρόθεσμη πρόκληση σχετικά με την διαδοχή και μια πιο δύσκολη, πιο μακροπρόθεσμη πρόκληση για την επίλυση μιας σειράς εσωτερικών εντάσεων και αντιφάσεων που η οργάνωση έχει αποσιωπήσει επί χρόνια.

Ο ΔΡ. ΤΖΙΧΑΝΤ

Γεννημένος το 1951 έξω από το Κάιρο, ο Zawahiri [4] καταγόταν από μια εύπορη και υψηλού κύρους αιγυπτιακή οικογένεια. Ο πατέρας του, ο Μοχάμεντ, ήταν χειρουργός και ο νεαρός Zawahiri θα τον ακολουθούσε στο επάγγελμα, αποφοιτώντας από το Πανεπιστήμιο του Καΐρου με πτυχίο ιατρικής το 1974. Ο αληθινός του προορισμός, ωστόσο, ήταν η υπόθεση της τζιχάντ [5], όπως αυτή ενσαρκώθηκε στον ένοπλο αγώνα εναντίον του αιγυπτιακού κράτους, οι ηγέτες του οποίου, όπως πίστευε ο ίδιος, είχαν διαπράξει αποστασία εξαιτίας της μη εφαρμογής της σαρία και της διατήρησης φιλικών σχέσεων με άπιστα κράτη, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ. Αυτή η ιδεολογία έδωσε την ώθηση για την δολοφονία του Αιγύπτιου προέδρου Anwar al-Sadat [6] το 1981, ένα γεγονός στο οποίο ο Zawahiri ενεπλάκη αλλά δεν έπαιξε πραγματικό ρόλο. Αφού πέρασε περίπου τέσσερα χρόνια στην φυλακή, κατά τη διάρκεια των οποίων υποβλήθηκε σε βασανιστήρια και αναγκάστηκε να καταθέσει εναντίον τζιχαντιστών συντρόφων του, ο Zawahiri αναδύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ως ο ηγέτης της Αιγυπτιακής Ισλαμικής Τζιχάντ (Egyptian Islamic Jihad, EIJ), επίσης γνωστής ως Ομάδα Τζιχάντ (Jihad Group), μιας εξόριστης αιγυπτιακής οργάνωσης που επιδίωκε να ανατρέψει την αιγυπτιακή κυβέρνηση. Στην δεκαετία του 1990, ο Zawahiri κατέφυγε στο Αφγανιστάν και πλησίασε τον Μπιν Λάντεν, συγχωνεύοντας τελικά την οργάνωσή του με εκείνη του εύπορου Σαουδάραβα. Η επίσημη συγχώνευση έλαβε χώρα τον Ιούνιο του 2001, λίγο πριν από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου [2001], δίνοντας το όνομα Qaedat al-Jihad, το οποίο εξακολουθεί να είναι το επίσημο όνομα της Αλ Κάιντα.

Στο Αφγανιστάν, ο Zawahiri θα απέρριπτε την στρατηγική του για περιφερειακή τζιχάντ υπέρ του παγκόσμιου αγώνα που επιδίωκε ο Μπιν Λάντεν [7], ο οποίος όριζε ότι η επίθεση στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Δύση ήταν η προϋπόθεση για την επανάσταση στον μουσουλμανικό κόσμο. Το σκεπτικό ήταν ότι μόνο χτυπώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες και απωθώντας την στρατιωτική και διπλωματική τους ισχύ από την περιοχή, θα ήταν δυνατό να επιτευχθεί η επιθυμητή αλλαγή στην πατρίδα. Αυτή η ιδέα ήταν η βάση για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου [2001] [8] και έχει συνεχίσει να είναι το σύνθημα της Αλ Κάιντα, παρόλο που η ομάδα δεν έχει καταφέρει να εκτελέσει επιτυχώς την στρατηγική τα τελευταία 20 χρόνια, και υπό την ηγεσία του Zawahiri.

Ο Zawahiri θα μνημονεύεται για πολλά πράγματα, συμπεριλαμβανομένων των πολυάριθμων ιδεολογικών κειμένων και αρκετών ογκωδών τόμων για την ιστορία και την θρησκεία. Αυτοί περιλαμβάνουν τα 500 σελίδων απομνημονεύματα με τίτλο Knights Under the Prophet's Banner και ένα πιο πρόσφατο βιβλίο 850 σελίδων για την ισλαμική πολιτική θεωρία και την ιστορία των δυτικών ιεραποστολικών προσπαθειών στη Μέση Ανατολή. Αφήνει επίσης πίσω του μια αρκετά μεγάλη συλλογή από ομιλίες και διαλέξεις που βιντεοσκοπήθηκαν ή ηχογραφήθηκαν, συνολικής διάρκειας εκατοντάδων ωρών, αν όχι περισσότερων. Δεν ήταν, ωστόσο, ιδιαίτερα εύγλωττος. Πράγματι, ο Zawahiri [9] είχε εντυπωσιακό έλλειμμα χαρίσματος, και η απόδοση του στα media - ατέρμονη, δυσκίνητη, επαναλαμβανόμενη – πιθανότατα περισσότερο έβλαψε παρά ενίσχυσε την φήμη του.