Μπορεί η Ρωσία να διαιρέσει την Ευρώπη; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μπορεί η Ρωσία να διαιρέσει την Ευρώπη;

Γιατί μια ψεύτικη ειρήνη θα είναι χειρότερη από έναν μακροχρόνιο πόλεμο
Περίληψη: 

Η μεγαλύτερη απειλή για τον ευρωπαϊκό συνασπισμό ίσως να μην είναι η έλλειψη προόδου στον τερματισμό της οξυμένης βίας στην Ουκρανία, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα, αλλά μια σχετική ανάπαυλα της σύγκρουσης, η οποία θα μπορούσε να επιτρέψει στη Μόσχα να δελεάσει κάποια κράτη της ΕΕ να πιέσουν το Κίεβο για να κάνει παραχωρήσεις, ιδιαίτερα εάν η ενεργειακή κρίση συνεχίσει να επιδεινώνεται.

H NATHALIE TOCCI είναι διευθύντρια του Istituto Affari Internazionali της Ρώμης.

Στις 26 Ιουλίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε μια συμφωνία για το φυσικό αέριο που είχε ως στόχο να δείξει την συνεχή αποφασιστικότητα των κρατών - μελών για την Ρωσία: σύμφωνα με την συμφωνία, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα μειώσουν την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 15% μεταξύ του Αυγούστου και του Μαρτίου, συμβάλλοντας έτσι στην αποτροπή μιας κρίσης τον χειμώνα, επιδεικνύοντας αλληλεγγύη και περιορίζοντας την ικανότητα της Ρωσίας να οπλοποιεί τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης. Εκ πρώτης όψεως, ήταν μια περαιτέρω επίδειξη του ενιαίου μετώπου που η ήπειρος έχει ως επί το πλείστον διατηρήσει από την αρχή του πολέμου. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, οι περικοπές είναι εθελοντικές, και πολλά μεμονωμένα κράτη έχουν εξαιρέσεις που θέτουν υπό αμφισβήτηση το πόσο ουσιαστική θα είναι η συμφωνία, ειδικά όταν οι ελλείψεις φυσικού αερίου θα επηρεάσουν κάποια πολύ περισσότερο από άλλα.

08082022-1.jpg

Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, και τον Ιταλό πρωθυπουργό, Μάριο Ντράγκι, στις Βρυξέλλες, στις 30 Μαΐου 2022. Johanna Geron / Reuters
------------------------------------------------------

Έξι μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία [1], υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ευρώπη δυσκολεύεται να διατηρήσει την πορεία της σε έναν όλο και πιο δαπανηρό πόλεμο. Με τον αυξανόμενο πληθωρισμό, την κλιμακούμενη ενεργειακή κρίση και την διογκούμενη απειλή της ύφεσης, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν εκφράσει όλο και πιο δυναμικά την άποψη τους σχετικά με τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της σύγκρουσης και τις πολιτικές και γεωπολιτικές αλυσιδωτές αντιδράσεις της. Εν τω μεταξύ, κάτω από την εξωστρεφή επίδειξη συναίνεσης, σιγοβράζουν εντάσεις σχετικά με τον τρόπο χειρισμού του πολέμου. Η Γερμανία, για παράδειγμα, έχει κωλυσιεργήσει σχετικά με τις υποσχόμενες αποστολές όπλων στην Ουκρανία. Στην Ιταλία, όπου η κυβέρνηση συνασπισμού του πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι έχει πέσει, υπάρχει αυξανόμενη πολιτική αντίθεση στη στρατιωτική υποστήριξη προς το Κίεβο μεταξύ των λαϊκιστικών κομμάτων της χώρας. Και μολονότι πέντε πακέτα κυρώσεων εγκρίθηκαν αστραπιαία, οι Ευρωπαίοι δαπάνησαν εβδομάδες για ένα έκτο που είχε ως στόχο το ρωσικό πετρέλαιο, το οποίο καθυστερούσε ο εσωτερικός αυταρχικός της ΕΕ, ο Ούγγρος πρωθυπουργός, Βίκτορ Όρμπαν [2].

Εν μέσω αυτών των προκλήσεων, ελλοχεύει ένα ευρύτερο ερώτημα σχετικά με το για πόσο καιρό μπορεί να διατηρηθεί η ευρωπαϊκή ενότητα στον πόλεμο και τι μπορεί να προκαλέσει την κατάρρευσή της. Στην πραγματικότητα, η μεγαλύτερη απειλή για τον ευρωπαϊκό συνασπισμό ίσως να μην είναι η έλλειψη προόδου στον τερματισμό της οξυμένης βίας [3] στην Ουκρανία, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα, αλλά μια σχετική ανάπαυλα της σύγκρουσης, η οποία θα μπορούσε να επιτρέψει στη Μόσχα να δελεάσει κάποια κράτη της ΕΕ να πιέσουν το Κίεβο για να κάνει παραχωρήσεις, ιδιαίτερα εάν η ενεργειακή κρίση συνεχίσει να επιδεινώνεται. Παραδόξως, ενδίδοντας στην ψευδαίσθηση της ειρήνης, η Ευρώπη και η Δύση θα μπορούσαν να καταλήξουν να παρατείνουν τον πόλεμο εις βάρος όλων.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΙΣΤΩΝ

Κατά την διάρκεια της αρχικής φάσης του πολέμου [4], η Ευρωπαϊκή Ένωση επέδειξε αξιοσημείωτη αποφασιστικότητα. Οι Βρυξέλλες, που δεν ήταν ποτέ γνωστές για την ταχύτητά τους, κατάφεραν μέσα σε λίγες εβδομάδες, να εγκρίνουν τις πιο εκτεταμένες κυρώσεις που εφαρμόστηκαν ποτέ. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιτάχυναν στην άμυνα, με την Γερμανία να ανακοινώνει το εντυπωσιακό [ποσό] των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ σε πρόσθετες στρατιωτικές δαπάνες, και την ΕΕ να διευκολύνει για πρώτη φορά τις μεταφορές όπλων σε ένα τρίτο μέρος. Η Ευρώπη συμφώνησε επίσης να παράσχει προσωρινή προστασία σε εκατομμύρια Ουκρανούς πολίτες, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας μετακίνησης και εργασίας σε ολόκληρη την ΕΕ. Και τον Ιούνιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (European Council) χορήγησε επισήμως στην Ουκρανία και τη Μολδαβία το καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην ΕΕ, όπως επίσης χορήγησε και στην Γεωργία το καθεστώς της δυνητικά υποψήφιας προς ένταξη χώρας, εν αναμονή των μεταρρυθμίσεων. Για μεγάλο μέρος της άνοιξης, η νέα δυναμική φαινόταν να επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό του Γερμανού καγκελαρίου, Όλαφ Σολτς, ότι η ρωσική εισβολή ήταν ένα Zeitenwende, ένα σημείο καμπής [5], και ότι οι Ευρωπαίοι ήταν έτοιμοι να ανταποκριθούν στην πρόκληση.