Η εκδίκηση των ανδροκρατών

Το πάνθεον των αυταρχικών ηγετών περιλαμβάνει πάρα πολλούς σεξιστές, από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, που αποποινικοποίησε τον φόνο των άπιστων συζύγων, μέχρι τον Μπενίτο Μουσολίνι, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι οι γυναίκες «δεν δημιούργησαν ποτέ τίποτα». Και ενώ ο εικοστός αιώνας είδε βελτιώσεις στην ισότητα των γυναικών στα περισσότερα μέρη του κόσμου, ο εικοστός πρώτος καταδεικνύει ότι ο μισογυνισμός και ο αυταρχισμός δεν είναι απλώς κοινές συν-νοσηρότητες, αλλά αλληλοενισχυόμενες ασθένειες. Καθ’ όλη την διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, τα γυναικεία κινήματα κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου για τις γυναίκες˙ διεύρυναν την πρόσβαση των γυναικών στην φροντίδα αναπαραγωγικής υγείας, στην εκπαίδευση, και στις οικονομικές ευκαιρίες˙ και άρχισαν να κατοχυρώνουν την ισότητα των φύλων στο εγχώριο και το διεθνές δίκαιο —νίκες που ήταν σύμφωνες με τα πρωτοφανή κύματα εκδημοκρατισμού της μεταπολεμικής περιόδου. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι αυταρχικοί ηγέτες έχουν εξαπολύσει μια ταυτόχρονη επίθεση στα δικαιώματα των γυναικών και στην δημοκρατία που απειλεί να αναστρέψει την πρόοδο δεκαετιών σε αμφότερα τα μέτωπα.

Διαδηλώνοντας εναντίον των πολιτικών της Τουρκίας για την έμφυλη βία, στην Κωνσταντινούπολη, τον Ιούλιο του 2021. Emanuele Satolli / Contrasto / Reuters
--------------------------------------------------------------

Η ανδροκρατική αντίδραση έχει εκδηλωθεί στο πλήρες φάσμα των αυταρχικών καθεστώτων, από τις ολοκληρωτικές δικτατορίες έως τις μονοκομματικές απολυταρχίες, και τις ανελεύθερες δημοκρατίες με επικεφαλής επίδοξους ισχυρούς άνδρες. Στην Κίνα [1], ο Σι Τζινπίνγκ [2] έχει συντρίψει τα φεμινιστικά κινήματα, έχει φιμώσει τις γυναίκες που έχουν κατηγορήσει ισχυρούς άνδρες για σεξουαλική επίθεση, και έχει αποκλείσει τις γυναίκες από την πανίσχυρη Μόνιμη Επιτροπή (Standing Committee) του Πολιτικού Γραφείου (Politburo). Στην Ρωσία, ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναστρέφει τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και προωθεί τους παραδοσιακούς έμφυλους ρόλους που περιορίζουν την συμμετοχή των γυναικών στην δημόσια ζωή. Στην Βόρειο Κορέα, ο Κιμ Γιονγκ Ουν έχει σπρώξει τις γυναίκες να αναζητήσουν καταφύγιο στο εξωτερικό με σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερο ποσοστό από εκείνο των ανδρών, και στην Αίγυπτο, ο πρόεδρος, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, εισήγαγε πρόσφατα ένα νομοσχέδιο που επαναβεβαιώνει τα δικαιώματα πατρότητας των ανδρών, το δικαίωμά τους να ασκούν την πολυγαμία, και το δικαίωμα να επηρεάζουν το ποιον θα παντρευτούν οι γυναίκες συγγενείς τους. Στην Σαουδική Αραβία, οι γυναίκες ακόμη δεν μπορούν να παντρευτούν ή να λάβουν υγειονομική περίθαλψη χωρίς την έγκριση ενός άνδρα. Και στο Αφγανιστάν, η νίκη των Ταλιμπάν [3] διέγραψε 20 χρόνια προόδου όσον αφορά την πρόσβαση των γυναικών στην εκπαίδευση και την εκπροσώπηση στα δημόσια αξιώματα και στο εργατικό δυναμικό.

Το κύμα του πατριαρχικού αυταρχισμού ωθεί επίσης κάποιες υφιστάμενες δημοκρατίες σε μια ανελεύθερη κατεύθυνση. Χώρες με ηγέτες που κλίνουν προς τον αυταρχισμό, όπως η Βραζιλία, η Ουγγαρία, και η Πολωνία, έχουν δει την άνοδο ακροδεξιών κινημάτων που προωθούν τους παραδοσιακούς έμφυλους ρόλους ως πατριωτικούς, ενώ εκφράζουν την διαφωνία τους με την «έμφυλη ιδεολογία» —έναν όρο-μπαμπούλα που η [οργάνωση] Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) περιγράφει ως ότι σημαίνει «τίποτα και τα πάντα». Ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν βιώσει μια επιβράδυνση της προόδου προς την ισότητα των φύλων και μια αναστροφή των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων, τα οποία βελτιώνονταν από την δεκαετία του 1970. Κατά την διάρκεια της προεδρίας του, ο Ντόναλντ Τραμπ συνεργάστηκε με φανατικούς αντιφεμινιστές, όπως το Μπαχρέιν και η Σαουδική Αραβία, για να σταματήσει την επέκταση των δικαιωμάτων των γυναικών σε όλο τον κόσμο. Και παρά την δέσμευση της κυβέρνησης Μπάιντεν για την ισότητα των φύλων σε εθνικό επίπεδο, οι πολιτείες που ελέγχονται από τους Ρεπουμπλικανούς προσπαθούν να αναστρέψουν το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση, το οποίο είναι πλέον πιο ευάλωτο από όσο ήταν εδώ και δεκαετίες.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πλέον η πολιτική και οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών παρεμποδίζεται ή μειώνεται σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τον Δείκτη Γυναικών, Ειρήνης, και Ασφάλειας (Women, Peace, and Security Index) του Πανεπιστημίου Georgetown, η εφαρμογή των νόμων για την ισότητα των φύλων έχει επιβραδυνθεί τα τελευταία χρόνια, όπως [έχουν επιβραδυνθεί και] τα επιτεύγματα στην εκπαίδευση και η εκπροσώπηση των γυναικών στα εθνικά κοινοβούλια. Ταυτόχρονα, η βία μεταξύ των συντρόφων έχει αυξηθεί, και η Ονδούρα, το Μεξικό, και η Τουρκία έχουν δει σημαντικές αυξήσεις στις γυναικοκτονίες. Η πανδημία της COVID-19 έχει επιδεινώσει αυτές τις τάσεις παγκοσμίως, υποχρεώνοντας εκατομμύρια γυναίκες να εγκαταλείψουν το εργατικό δυναμικό και να αναλάβουν πρόσθετη φροντίδα χωρίς αμοιβή, περιστέλλοντας την πρόσβασή τους στην υγειονομική περίθαλψη και στην εκπαίδευση, και περιορίζοντας τις επιλογές τους για να ξεφύγουν από την κακοποίηση.

Η επίθεση στα δικαιώματα των γυναικών συνέπεσε με μια ευρύτερη επίθεση στην δημοκρατία. Σύμφωνα με τη [ΜΚΟ] Freedom House και το Varieties of Democracy Project του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ, τα τελευταία 15 χρόνια έχει παρατηρηθεί μια διαρκής αυταρχική αναζωπύρωση. Σχετικά νέες δημοκρατίες, όπως η Βραζιλία, η Ουγγαρία, η Ινδία, η Πολωνία, και η Τουρκία, έχουν διολισθήσει ξανά στον αυταρχισμό ή τείνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Χώρες που θεωρούνταν εν μέρει αυταρχικές πριν από μια δεκαετία, όπως η Ρωσία, έχουν γίνει πλήρως αυταρχικές. Και σε κάποιες από τις παλαιότερες δημοκρατίες του κόσμου -στην Γαλλία, στην Ελβετία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, και στις Ηνωμένες Πολιτείες- αυξάνεται το αντιδημοκρατικό αίσθημα σε καθιερωμένα πολιτικά κόμματα.