Οι κίνδυνοι ενός ισχυρού δολαρίου

Το δολάριο έχει ανέβει και η λίρα έχει πέσει. Αλλά μόνο μία από αυτές τις μετατοπίσεις είναι σημαντική για την παγκόσμια οικονομία. Η πτώση της αξίας της λίρας δεν έχει μεγάλη σημασία. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει πλέον να υπερασπιστεί μια σταθερή νομισματική ισοτιμία, όπως έκανε σε άλλες περιόδους κρίσης, όπως το 1931, το 1949, το 1967 και το 1992. Η κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία της μπορεί να κάνει αυτό που έχει σχεδιαστεί να κάνει, δηλαδή να κυμαίνεται. Η βρετανική κυβέρνηση δανείζεται στο δικό της νόμισμα και σχεδόν τα τρία τέταρτα του χρέους της κρατείται στην πατρίδα. Η κατακόρυφη αύξηση των επιτοκίων ανησυχεί κυρίως τους Βρετανούς ιδιοκτήτες κατοικιών με στεγαστικά δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου και τους επίδοξους αγοραστές κατοικιών που πρέπει να παρακολουθούν καθώς οι τράπεζές τους αποσύρονται από την αγορά ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων. Η κατακόρυφη αύξηση των επιτοκίων ανησυχεί επίσης τα βρετανικά συνταξιοδοτικά ταμεία που κατέχουν ομόλογα που εκδόθηκαν από την βρετανική κυβέρνηση για να αντιστοιχούν, τουλάχιστον εν μέρει, στις μακροπρόθεσμες οφειλές τους. Καθώς οι επενδύσεις τους χάνουν αξία, τέτοια ταμεία αναγκάζονται να πουλήσουν αυτά τα ομόλογα σε μια πτωτική αγορά. Ως απάντηση, η Τράπεζα της Αγγλίας ένιωσε την υποχρέωση να παρέμβει και να στηρίξει την αγορά κρατικών ομολόγων στο όνομα της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.

Εκτύπωση δολαρίων στην Ουάσιγκτον, τον Νοέμβριο του 2014. Gary Cameron / Reuters
----------------------------------------------

Η αδυναμία της λίρας έχει υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στην πρωθυπουργό Λιζ Τρας (στμ: η Λιζ Τρας τελικά υπέβαλε την παραίτηση της). Αλλά στο τέλος της ημέρας, αυτά είναι απλώς τοπικά βρετανικά προβλήματα. Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιπροσωπεύει μόλις το 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η λίρα, παρά την ιστορία της, αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 5% των αναγνωρισμένων συναλλαγματικών αποθεμάτων των κεντρικών τραπεζών παγκοσμίως. Ετούτες οι κεντρικές τράπεζες ενδέχεται τώρα να αντικαταστήσουν την στερλίνα με πιο αξιόπιστα νομίσματα. Αυτή η διάχυτη αμφιβολία αποτελεί πρόβλημα για το Ηνωμένο Βασίλειο [1] διότι προμηνύει ένα ακόμη πιο αδύναμο νόμισμα και ακόμη υψηλότερο κόστος δανεισμού. Αλλά δεν είναι πρόβλημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον υπόλοιπο κόσμο. Εάν οι οικονομικές δοκιμασίες του Ηνωμένου Βασιλείου παρέχουν μια έγκαιρη και σημαντική υπενθύμιση ότι ενδέχεται επίσης να υπάρξουν οικονομικά προβλήματα που φουντώνουν στα συνταξιοδοτικά ταμεία και στις αγορές ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων άλλων χωρών, τότε τόσο το καλύτερο.

Το δολάριο, από την άλλη πλευρά, είναι πρόβλημα όλων, για να παραφράσουμε έναν αφορισμό από τον John Connally, τον πρώην υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ. Η άνοδος του δολαρίου εντείνει τα βασανιστικά προβλήματα της βιωσιμότητας του χρέους για πολλές χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα. Μεγάλο μέρος του εταιρικού χρέους τέτοιων χωρών που βρίσκεται στα χέρια ξένων επενδυτών εκφράζεται σε δολάρια. Αυτό το χρέος γίνεται πιο ακριβό στην εξυπηρέτηση και την αποπληρωμή του όταν το δολάριο είναι ισχυρό. Ακόμη και όταν το εξωτερικό χρέος είναι σε τοπικό νόμισμα, η πτώση της ισοτιμίας έναντι του δολαρίου μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Οι αμερικανικές χρηματοπιστωτικές εταιρείες, θεωρώντας ότι είναι εκτεθειμένες σε απώλειες από αυτές τις ξένες επενδύσεις, αποσύρονται από τα περιουσιακά στοιχεία των αναδυόμενων αγορών, ασκώντας πρόσθετη πτωτική πίεση στην αξία των ξένων νομισμάτων σε έναν φαύλο κύκλο.

Επιπλέον, λόγω του ότι οι παγκόσμιες τιμές των εμπορευμάτων εκφράζονται σε δολάρια, το κόστος των εισαγωγών αυξάνεται όταν τα τοπικά νομίσματα υποτιμώνται. Αυτή η δυναμική οδηγεί σε πληθωρισμό, ο οποίος είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται σήμερα οι κυβερνήσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός κεντρικών τραπεζών παρεμβαίνει στην αγορά συναλλάγματος, χρησιμοποιώντας τα αποθεματικά τους σε δολάρια για να αγοράσουν, και επομένως να στηρίξουν, το τοπικό νόμισμα. Αλλά τα περισσότερα από τα ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου που πωλούν καταλήγουν να πετιούνται στις χρηματοπιστωτικές αγορές των ΗΠΑ, γεγονός που απλώς προσθέτει στην πλεονάζουσα προσφορά των αμερικανικών ομολόγων, αυξάνοντας τις αποδόσεις και ενδυναμώνοντας παραδόξως το δολάριο. Επιπλέον, οι παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος από τις κεντρικές τράπεζες των αναδυόμενων αγορών θεωρούνται συχνά ως ένδειξη αδυναμίας, γεγονός που τις καθιστά συνταγή για μεγαλύτερη οικονομική και χρηματοπιστωτική αναταραχή.

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Federal Reserve), από την πλευρά της, δεν πρόκειται να εγκαταλείψει το αντιπληθωριστικό της πρόγραμμα για αυξήσεις των επιτοκίων επειδή επηρεάζει αρνητικά τον υπόλοιπο κόσμο. Μπορεί να ενεργοποιήσει τις γραμμές ανταλλαγής μέσω των οποίων παρέχει δολάρια σε ξένες κεντρικές τράπεζες και να διαπραγματευτεί νέες. Αλλά αυτές οι γραμμές ανταλλαγής είναι αμελητέες σε σχέση με την κλίμακα των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών. Και εάν οι ξένες κεντρικές τράπεζες τις χρησιμοποιήσουν για να εκτελέσουν περισσότερη παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος, τα δολάρια που θα παρασχεθούν απλώς θα εισρεύσουν πίσω στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μια συντονισμένη παρέμβαση όπως η Συμφωνία Plaza (Plaza Accord) του 1985, στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες κυβερνήσεις συμφώνησαν να πουλήσουν ταυτόχρονα δολάρια έναντι ξένων νομισμάτων για να υποτιμήσουν το δολάριο, δεν είναι πιθανή. Τότε, χρειάστηκαν χρόνια διπλωματίας για να βρεθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιαπωνία στο ίδιο μήκος κύματος. Σήμερα, το σχετικό σύνολο των χωρών που θα έπρεπε να συμμετάσχουν σε αυτού του είδους τις παρεμβάσεις είναι πολύ μεγαλύτερο. Μια αποτελεσματική συνέχεια της Συμφωνίας θα απαιτούσε την συνεργασία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας σε μια εποχή που οι δύο χώρες βρίσκονται σε αντιπαράθεση [2]. Και η εφαρμογή μιας τέτοιας συμφωνίας θα απαιτούσε από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια. Δεδομένης της σημασίας που αποδίδουν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα και το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ στην συγκράτηση του πληθωρισμού, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι διατεθειμένες να ανεχτούν τέτοιες περικοπές.

Ούτε μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (International Monetary Fund). Το Ταμείο αναπτύσσει πρόσθετα προγράμματα για χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομική δυσπραγία, όπως θα έπρεπε. Έχει εναπομείνασα δύναμη πυρός. Αλλά δανείζει για παρατεταμένες περιόδους σε χώρες με βαθιά χρέη και διαρθρωτικά προβλήματα, όχι για να χρηματοδοτήσει παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος. Οι κανόνες του απαιτούν να δανείζει μόνο όταν έχει υψηλή βεβαιότητα ότι θα αποπληρωθεί. Εάν τα δολάρια που δανείζει επρόκειτο να δαπανηθούν σε μάταιες παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος, πιθανότατα δεν θα επιστρέφονταν.

Επομένως, ο μόνος αξιόπιστος τρόπος για να στηρίξουν οι χώρες τα νομίσματά τους έναντι του δολαρίου είναι να αυξήσουν τα επιτόκια, το οποίο θα ενθαρρύνει τις εισροές στις αγορές των περιουσιακών στοιχείων τους. Αυτή η κίνηση, φυσικά, είναι άβολη υπό τις παρούσες συνθήκες, όταν τα επιτόκια αυξάνονται και η οικονομική ανάπτυξη είναι ασθενής. Πολλές κεντρικές τράπεζες στις αναδυόμενες αγορές έσφαλαν γρήγορα: είχαν αρχίσει να αυξάνουν τα επιτόκια πριν το πράξει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα και, επομένως, ήλπιζαν ότι ο κύκλος της αυστηροποίησης είχε φτάσει στο τέλος του. Δυστυχώς, αυτό δεν φαίνεται πλέον να ισχύει. Η δική τους είναι μια περίπτωση αρετής που δεν ανταμείβεται.

Μακροπρόθεσμα, η λύση είναι να διαφοροποιήσουν οι κεντρικές τράπεζες τα αποθεματικά τους και να διαφοροποιήσουν οι χώρες τις συναλλαγές τους απομακρυνόμενες από το δολάριο και προς τα νομίσματα της ευρωζώνης, της Κίνας [3] και των μικρότερων οικονομιών. Κάτι τέτοιο θα αφήσει τις χώρες λιγότερο εκτεθειμένες στις αποφάσεις μιας κεντρικής τράπεζας. Είναι πολύ αργά, μετά από μισό και πλέον αιώνα, να πάρουν σοβαρά τον αφορισμό του John Connally.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/regions/united-kingdom
[2] https://www.foreignaffairs.com/china/rivals-within-reason
[3] https://www.foreignaffairs.com/regions/china

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/united-states/dangers-strong-dollar-count...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition