Οι γυναίκες του Ιράν στην πρώτη γραμμή

Δεν υπάρχει κανένα σημάδι ότι το κίνημα διαμαρτυρίας στο οποίο ηγούνται γυναίκες στο Ιράν επιβραδύνεται, παρά τις βίαιες καταστολές από τις ιρανικές δυνάμεις ασφαλείας. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, χιλιάδες Ιρανοί διαδήλωσαν στην πόλη Saghez, την πατρίδα της Mahsa «Zina» Amini, της οποίας ο θάνατος ενώ ήταν υπό κράτηση 40 ημέρες νωρίτερα είχε πυροδοτήσει μια έκρηξη δημόσιας θλίψης και οργής που εξελίχθηκε σε μαζικό κίνημα. Η Amini, μια 22χρονη Κούρδη Ιρανή, επισκεπτόταν μέλη της οικογένειάς της στην Τεχεράνη όταν συνελήφθη από την αστυνομία ηθικής για μια υποτιθέμενη παραβίαση του ιρανικού νόμου περί χιτζάμπ. Μάρτυρες ισχυρίζονται ότι η αστυνομία την χτύπησε άγρια˙ πέθανε τρεις μέρες αργότερα στο νοσοκομείο αφού έπεσε σε κώμα.

Μια φωτογραφία της Mahsa Amini στο Νέο Δελχί, στην Ινδία, τον Σεπτέμβριο του 2022. Anushree Fadnavis / Reuters
------------------------------------------------------------

Ο θάνατός της λειτούργησε σαν καταλύτης για μια από τις μεγαλύτερες και πιο διαρκείς εξεγέρσεις στο Ιράν εδώ και μια γενιά, κινητοποιώντας χιλιάδες Ιρανούς και υποστηρικτές παγκοσμίως. Οι διαδηλωτές υιοθέτησαν το κουρδικό σύνθημα «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία!» για τα συλλαλητήριά τους και έχουν βγει στους δρόμους για να απαιτήσουν πολιτική ελευθερία απέναντι στα μπλακ-άουτ στο Διαδίκτυο, τις μαζικές συλλήψεις, και τις επιθέσεις με κανονικά πυρά από τις υπηρεσίες ασφαλείας. Το αξιοσημείωτο μέγεθος και η ανθεκτικότητα αυτών των διαδηλώσεων συνδέονται άμεσα με την κεντρική συμμετοχή των γυναικών. Όταν οι γυναίκες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, τα μαζικά κινήματα έχουν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας και είναι πιο πιθανό να οδηγήσουν σε πιο ισότιμη δημοκρατία. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι σημερινές διαδηλώσεις είναι τόσο απειλητικές για το ιρανικό καθεστώς. Όπως γράψαμε δύο από εμάς (Chenoweth και Marks) [1] στο Foreign Affairs νωρίτερα φ έτος, «οι πλήρως ελεύθερες, πολιτικά ενεργές γυναίκες αποτελούν απειλή για αυταρχικούς και τείνοντες στον αυταρχισμό ηγέτες –και έτσι αυτοί οι ηγέτες έχουν στρατηγικό λόγο να είναι σεξιστές».

Κατά την διάρκεια του περασμένου έτους στο Ιράν, ο έλεγχος της κυβέρνησης στις ζωές των γυναικών έχει ενισχυθεί, ειδικά όσον αφορά τον νόμο για την χιτζάμπ. Ευρέως διαδεδομένα βίντεο με την αστυνομία ηθικής να επιβάλλει βίαια τον νόμο έχουν προκαλέσει ένα κύμα θυμού και περιφρόνησης. Ο θάνατος της Amini ήταν αναμφισβήτητα το σημείο καμπής.

Από την αρχή, οι γυναίκες έδωσαν τον τόνο αυτών των διαδηλώσεων και βρήκαν καινοτόμους τρόπους να καταγράψουν την οργή τους στην κυβέρνηση. Αν και άνδρες έχουν επίσης συμμετάσχει σε μεγάλους αριθμούς, το έχουν κάνει στο όνομα της Amini και υιοθετώντας πιο φεμινιστική ρητορική από ποτέ. Με αυτόν τον τρόπο, η οργάνωση και η οργή των γυναικών έθεσαν τις βάσεις για μια πολύ ευρύτερη φιλοδημοκρατική εξέγερση.

Αυτή είναι μια στιγμή μεγάλης ελπίδας αλλά και μεγάλης ανησυχίας. Αν και η εκτεταμένη συμμετοχή των γυναικών στην πρώτη γραμμή σε κινήματα διαμαρτυρίας τα καθιστά συχνά πιο αποτελεσματικά, αυξάνει επίσης δραματικά το διακύβευμα. Εάν το ιρανικό καθεστώς νικήσει τους σημερινούς διαδηλωτές, θα μπορούσε να ακολουθήσει μια ακόμη βαθύτερη πατριαρχική αντίδραση, πιθανώς υπονομεύοντας τα δικαιώματα των γυναικών και την πολιτική ελευθερία των Ιρανών για δεκαετίες.

ΑΣΤΥΝΟΜΕΥΟΝΤΑΣ ΤΑ ΣΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Τους μήνες πριν από την δολοφονία της Amini, μια βουβή οργή συσσωρευόταν στο Ιράν. Μια γυναίκα ονόματι Sepideh Rashno συνελήφθη, ξυλοκοπήθηκε, και αναγκάστηκε να «ομολογήσει» στην κρατική τηλεόραση μετά από έναν καυγά σε ένα αστικό λεωφορείο [2] με μια γυναίκα που [η δουλειά της ήταν να] επιβάλλει την χιτζάμπ και έγινε ευρέως γνωστός τον Ιούλιο. Σε ένα άλλο περιστατικό, ένα δημοφιλές βίντεο έδειχνε μια μητέρα να προσπαθεί να σταματήσει ένα βαν της αστυνομίας, κλαίγοντας: «Παρακαλώ απελευθερώστε την κόρη μου! Είναι άρρωστη!». Το βαν προχώρησε, αγνοώντας τις εκκλήσεις της. Εκτός από τις επιθέσεις που σχετίζονται με την χιτζάμπ, η κυβέρνηση εφάρμοσε πρόσφατα μια ναταλιστική [στμ: natalist, προωθητική της τεκνοποίησης] πληθυσμιακή πολιτική που επιβάλλει κοινωνικό έλεγχο στις γυναίκες και τις οικογένειες και είναι αποφασισμένη να περιθωριοποιήσει περαιτέρω τις γυναίκες από την δημόσια σφαίρα. Η πολιτική, την οποία κατήγγειλε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ποινικοποιεί τις αμβλώσεις και περιορίζει τον οικογενειακό προγραμματισμό και την αναπαραγωγική υγεία, όπως η παρακολούθηση του εμβρύου, η πρόσβαση σε αντισυλληπτικά, και οι εθελοντικές βαζεκτομές.

Η Mona Tajali, μελετητής της πολιτικής εκπροσώπησης των γυναικών, έχει σημειώσει [3] ότι τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι Ιρανές γυναίκες που εργάζονται εντός και εκτός της κυβέρνησης έχουν σημειώσει κάποια πρόοδο στο άνοιγμα πολιτικού χώρου και στην αύξηση της ένταξης [των γυναικών]. Για παράδειγμα, η Tajali σημειώνει ότι υπήρξαν πολυάριθμες μη βίαιες διαμαρτυρίες κατά της υποχρεωτικής χιτζάμπ μετά την εισαγωγή της το 1979. Και το 2018, γυναίκες μέλη του κοινοβουλίου του Ιράν κανόνισαν την πρώτη επίσημη κυβερνητική δημοσκόπηση σχετικά με τα θρησκευτικά διατάγματα του κράτους για την γυναικεία ενδυμασία, αποκαλύπτοντας ότι η πλειοψηφία των Ιρανών αποδοκιμάζει τέτοια μέτρα. Αλλά το 2020, μια συντηρητική καταστολή άρχισε να αντιστρέφει αυτά τα σκληρά κερδισμένα κέρδη, με τους φονταμενταλιστές ηγέτες να απαγορεύουν στις δραστήριες γυναίκες να θέτουν υποψηφιότητα, να τις διώκουν με αστήρικτες μηνύσεις, να δίνουν την υποστήριξή τους σε σκληροπυρηνικούς υποψηφίους και των δύο φύλων, και να επιβάλλουν βάναυσα τον κώδικα περί την ισλαμική ενδυμασία. Τώρα, οι Ιρανές γυναίκες –και άνδρες– αντεπιτίθενται.

Οι γυναίκες είναι εδώ και καιρό παράγοντες αλλαγής στο Ιράν. Η υψηλή συμμετοχή των γυναικών στις προεδρικές εκλογές του 1997 έφερε τον πρόεδρο Μοχάμαντ Χαταμί στην εξουσία και βοήθησε στην έναρξη μιας εποχής μεταρρυθμίσεων. Οι γυναίκες έπαιξαν πολύ εμφανείς ρόλους στο Πράσινο Κίνημα του 2009 κατά της υποστηριζόμενης από το κράτος εκλογικής νοθείας, αποτελώντας ένα σημαντικό ποσοστό, αν όχι την πλειοψηφία, των ακτιβιστών της πρώτης γραμμής. Οι γυναίκες ανέπτυξαν διάφορες πρωτοβουλίες για να κρατήσουν το κίνημα στους δρόμους, όπως οι «Πενθούσες Μητέρες» και οι «Μητέρες για την Ειρήνη», ομάδες γυναικών που είτε είχαν χάσει τα παιδιά τους κατά την διάρκεια των διαδηλώσεων είτε τα είχαν δει να συλλαμβάνονται, ωθώντας τα αγαπημένα τους πρόσωπα να απαιτήσουν δικαιοσύνη και την απελευθέρωσή τους.

Αλλά η κεντρική θέση των δικαιωμάτων των γυναικών στην σημερινή εξέγερση την κάνει διαφορετική από εκείνες τις προηγούμενες περιπτώσεις γυναικείας πολιτικής κινητοποίησης στο Ιράν, και μοναδική μεταξύ των πρόσφατων μαζικών κινημάτων στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Από την Αραβική Άνοιξη το 2010–11 έως την επανάσταση του Σουδάν το 2019, οι διαδηλώσεις στην περιοχή έχουν ξεσπάσει συχνά στον απόηχο των θανάτων νεαρών ανδρών. Αυτή είναι η πρώτη φορά στην πρόσφατη ιστορία της περιοχής που μια εθνική εξέγερση πυροδοτείται από τον θάνατο μιας νεαρής γυναίκας —και μιας από εθνική μειονότητα, κάτι όχι λιγότερο [σημαντικό]. Το κύμα διαμαρτυριών στο όνομα της Amini σηματοδοτεί ευρεία υποστήριξη για την πολιτική ισχύ και δράση των γυναικών ως κεντρικής σημασίας για την πολιτική αλλαγή στο Ιράν, ενώ υπογραμμίζει την έμφυλη φύση της καταστολής από το καθεστώς. Και η κουρδική της ταυτότητα έχει προκαλέσει πολυεθνική αλληλεγγύη.

ΟΧΙ ΑΠΛΩΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗ, ΑΛΛΑ ΑΝΘΙΣΗ

Αυτή η εξέγερση είναι επίσης διαφορετική από άλλες πρόσφατες εκστρατείες, επειδή καθοδηγείται, εμφανώς και επίμονα, από γυναίκες. Από τις διαμαρτυρίες στις κυκλικές οδικές διασταυρώσεις μέχρι τις αιχμηρές μαζικές διαδηλώσεις, οι γυναίκες δεν συμβολίζουν απλώς την ελευθερία αλλά παίρνουν επίσης τεράστια ρίσκα —σε ορισμένες περιπτώσεις, χάνουν την ζωή τους— για να την απαιτήσουν. Αυτό έχει καταστήσει πιο δύσκολο για το καθεστώς να σταματήσει την εξέγερση και έχει αυξήσει τις πιθανότητες του κινήματος να προκαλέσει αλλαγή. Τα κινήματα στα οποία οι γυναίκες παίζουν εξέχοντα ρόλο τείνουν να προσελκύουν πολύ μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων. Κατά μέσο όρο, είναι περίπου επτά φορές μεγαλύτερα από τα κινήματα που παραγκωνίζουν τις γυναίκες -και τα μεγαλύτερα κινήματα είναι πιο πιθανό να πετύχουν. Λόγω των συσκότισης πληροφοριών, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε πόσα άτομα έχουν δραστηριοποιηθεί στο κίνημα μέχρι στιγμής. Ωστόσο, όπως σημείωσε ο κοινωνιολόγος Mohammad Ali Kadivar [4], το σημερινό κίνημα έχει προσελκύσει πολύ ευρύτερη υποστήριξη από άλλες πρόσφατες διαδηλώσεις, τόσο στους δρόμους όσο και από βασικούς τομείς της ιρανικής κοινωνίας. Πέρα από τους ρεφορμιστές, τους φοιτητές, και τους διανοούμενους στις μεγάλες πόλεις, το κίνημα έχει προσελκύσει διάφορες βάσεις υποστήριξης από εργάτες πετρελαίου έως εξέχοντες αθλητές και καλλιτέχνες και μέχρι εμπόρους από το παζάρι της Τεχεράνης.

Τα κινήματα με μεγάλο αριθμό γυναικών ως συμμετεχόντων τείνουν επίσης να θεωρούνται πιο νομιμοποιημένα στα μάτια των παρατηρητών, οι οποίοι συχνά ανταποκρίνονται στην συμβολική δύναμη των γιαγιάδων και των μαθητριών που διαμαρτύρονται γενναία. Στο Ιράν, οι ειδήσεις για την δολοφονία ή την σύλληψη μαθητών -συχνά κατά την διάρκεια επιδρομών σε σχολεία αποκλειστικά θηλέων που είναι ύποπτα ότι αψηφούν τον νόμο για την χιτζάμπ- ώθησαν το σωματείο των δασκάλων να προχωρήσει σε απεργία και να απαιτήσει την παραίτηση του Υπουργού Παιδείας. Η συμμετοχή των γυναικών σε μαζικά κινήματα επιτρέπει επίσης στους ακτιβιστές να αποκτήσουν πρόσβαση σε κοινωνικούς μοχλούς αλλαγής που επηρεάζουν οι γυναίκες εντός των οικογενειών και των κοινοτήτων τους, όπου μπορούν να βασιστούν σε διαφορετικά δίκτυα και κανόνες από εκείνα στα οποία κυριαρχούν οι άνδρες. Για παράδειγμα, στις οικογένειες και τις κοινότητες, οι γυναίκες είναι συχνά σε θέση να προβάλλουν ηθικούς ισχυρισμούς και να ασκούν κοινωνική ισχύ με τρόπους που διαμορφώνουν την συμπεριφορά και τις στάσεις των [ανθρώπων] γύρω τους. Ως αποτέλεσμα, τα κινήματα διαμαρτυρίας που συμπεριλαμβάνουν και τα δυο φύλα, είναι συχνά καλύτερα στο να αποψιλώνουν τη νομιμοφροσύνη των καθεστωτικών ελίτ, να ενδυναμώνουν τους μεταρρυθμιστές, και να παραμερίζουν τους σκληροπυρηνικούς καθώς εντείνεται η σύγκρουση.

Υπάρχουν [βιντεοσκοπημένα] πλάνα μιας ηλικιωμένης μητέρας που απομακρύνει τον γιο της από μια ομάδα αστυνομικών οι οποίοι ετοιμάζονται να πατάξουν διαδηλωτές. Και γυναίκες διασημότητες έχουν αντιταχθεί στο να απεικονίζονται σε διαφημιστικές πινακίδες που χρηματοδοτούνται από το κράτος με το σύνθημα «Women of my Land» [Γυναίκες Της Χώρας Μου]. Η βραβευμένη ηθοποιός Fatemeh Motamed-Arya ήταν από τις πρώτες που διαμαρτυρήθηκαν δημοσίως, κυκλοφορώντας ένα βίντεο στο οποίο εμφανίστηκε χωρίς χιτζάμπ και είπε: «Δεν θεωρούμαι γυναίκα σε μια χώρα όπου μικρά παιδιά, μικρά κορίτσια, και νέοι που αγαπούν την ελευθερία σκοτώνονται στα εδάφη του».

Παγκοσμίως, τα κινήματα που καθοδηγούνται από γυναίκες τείνουν επίσης να είναι πιο καινοτόμα -ιδιαίτερα στις τακτικές της μη συνεργασίας- από εκείνα που παραγκωνίζουν τις γυναίκες. Στο Ιράν, ορισμένες τακτικές διαμαρτυρίας είναι μοναδικά έμφυλες. Οι γυναίκες έχουν βγάλει τις χιτζάμπ τους, τις καίνε ή τις ανεμίζουν φωνάζοντας συνθήματα, όπως οι φοιτήτριες που βιντεοσκοπήθηκαν να φωνάζουν «Φύγε!» [5] σε έναν εκπρόσωπο του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης στο σχολείο τους. Γυναίκες κόβουν τα μαλλιά τους δημόσια, επικαλούμενες ένα αρχαίο περσικό μοτίβο πένθους και αγανάκτησης για την αδικία και εγκαινιάζοντας ένα νέο σύμβολο διεθνούς διαμαρτυρίας. Μια 80χρονη μητέρα της οποίας ο γιος σκοτώθηκε στην φυλακή αποκάλυψε και έκοψε τα μαλλιά της για να υποστηρίξει το κίνημα μετά από μια ολόκληρη ζωή που δημοσίως είχε καλυμμένο το κεφάλι της. Από τους δρόμους της Sanandaj, της πρωτεύουσας της Κουρδικής Επαρχίας του Ιράν, ως το γειτονικό Αφγανιστάν και την Τουρκία, και μέχρι τα κοινοβούλια της ΕΕ και του Βελγίου, οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο βάζουν ψαλίδι σε μαλλιά όλων των χρωμάτων και ειδών για να συμβολίσουν την βία κατά του γυναικείου σώματος και την απόρριψη των συντηρητικών προτύπων για την ομορφιά και το ήθος.

Τέλος, οι εκστρατείες με γυναίκες να συμμετέχουν με εξέχοντα τρόπο είναι πιο ανθεκτικές απέναντι στην καταστολή, εν μέρει επειδή οι χωρίς αποκλεισμούς διαδηλώσεις είναι πιο πιθανό να παραμείνουν μη βίαιες. Η κρατική βία κατά γυναικών διαδηλωτών μπορεί να λειτουργήσει σαν μπούμερανγκ˙ η επίθεση σε γυναίκες και παιδιά συχνά θεωρείται παράνομη και μια ένδειξη κυβερνητικής αδυναμίας. Αυτό φάνηκε οδυνηρά στις διαδηλώσεις του Ιράν το 2009, όταν η Νέντα Αγά-Σολτάν, μια 26χρονη γυναίκα, πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε, με αποτέλεσμα να γίνει μάρτυρας του κινήματος. Κατά την διάρκεια της τρέχουσας αναταραχής, οι αναφορές δείχνουν ότι το ιρανικό καθεστώς έχει συλλάβει πάνω από 8.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων παιδιών, και σκότωσε πάνω από 200 διαδηλωτές. Όταν μικροί και μεγάλοι, γυναίκες και παιδιά αντιμετωπίζονται με αυτόν τον τρόπο, τίθεται σοβαρός κίνδυνος για την αντιληπτή νομιμότητα της χρήσης βίας από τις δυνάμεις ασφαλείας.

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ

Ιστορικά, τα κινήματα που εμφανίζουν γυναίκες σε μεγάλους αριθμούς είναι πιο πιθανό να οδηγήσουν σε δημοκρατικές προόδους από όσο εκείνα που κυριαρχούνται από άνδρες. Παραδείγματα περιλαμβάνουν δημοκρατικές εκστρατείες στην Αργεντινή, την Βραζιλία, την Χιλή, την Πολωνία, και τις Φιλιππίνες την δεκαετία του 1980. Όπου οι εκστρατείες πετυχαίνουν, ο αυξημένος εκδημοκρατισμός οδηγεί επίσης συνήθως σε μεγαλύτερο σεβασμό για τις πολιτικές ελευθερίες και την ισότητα των φύλων τα επόμενα χρόνια.

Ως αποτέλεσμα, τέτοια κινήματα αυξάνουν το διακύβευμα για τα αυταρχικά καθεστώτα. Και όταν αυτά ηττώνται, συχνά ακολουθεί μια έντονη πατριαρχική αντίδραση, που υποβιβάζει τα δικαιώματα των γυναικών σε επίπεδα χαμηλότερα από ό,τι πριν ξεκινήσει το κίνημα.

Το Ιράν ήδη περιορίζει την ελευθερία της έκφρασης και την σωματική αυτονομία των γυναικών με τρόπους που έχουν επιπτώσεις στην ελευθερία μετακίνησης, τις προσωπικές και επαγγελματικές ευκαιρίες, και τον αυτοπροσδιορισμό τους. Αυτό συνδυάζεται με νομικές διακρίσεις λόγω φύλου που έχουν σημαντικές οικονομικές και πολιτικές συνέπειες: οι γυναίκες στο Ιράν αποτελούν περισσότερο από το 50% των αποφοίτων πανεπιστημίου αλλά μόλις το 14% της αγοράς εργασίας. Εάν το τρέχον κίνημα παραπατήσει, οι Ιρανές γυναίκες είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν σκληρότερη επιβολή των ήδη κατασταλτικών πατριαρχικών πολιτικών.

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αν το κίνημα στο Ιράν θα πετύχει ή αν θα επικρατήσει το κυβερνών καθεστώς. Ορισμένες αλλαγές φαίνονται πλέον αναπόφευκτες. Η αίσθηση του αήττητου του καθεστώτος και της περιθωριοποίησης των γυναικών από την πολιτική, έχει καταρρεύσει. Αλλά ο αγώνας ενάντια στις πατριαρχικές πολιτικές και αξίες πιθανότατα θα συνεχιστεί ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί. Ακόμα κι αν οι διαδηλώσεις δεν οδηγήσουν στην κατάρρευση του καθεστώτος, οι σημερινές κραυγές για «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία!» ίσως να έχουν ήδη μετατοπίσει το κοινωνικό και πολιτικό τοπίο. Και έχουν προκύψει συμμαχίες μεταξύ ψηφοφόρων τόσο διαφορετικών όπως μαθήτριες, εργάτες πετρελαίου, και Κούρδοι εθνικιστές. Επιπλέον, τα αιτήματα του κινήματος έχουν απήχηση σε όλο τον κόσμο -συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών- όπου οι ανανεωμένοι περιορισμοί στην αναπαραγωγική αυτονομία και η βία κατά των γυναικών στην πολιτική έχουν δημιουργήσει μια αίσθηση κοινής αιτίας.

Στο εξής, το κίνημα θα πρέπει να ξεπεράσει οργανωτικά εμπόδια και να υπερβεί το μπλακ-άουτ πληροφοριών που επιβάλλει η ιρανική κυβέρνηση. Οι διεθνείς παράγοντες θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους διαδηλωτές παρέχοντας εναλλακτικά μέσα πρόσβασης στο Διαδίκτυο, δίνοντάς τους την δυνατότητα να παρακάμπτουν τις κυβερνητικές διακοπές ώστε να επικοινωνούν μεταξύ τους και με τον υπόλοιπο κόσμο. Αλλά ακόμα και χωρίς τέτοια βοήθεια, τα βίντεο και οι φωτογραφίες που έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν το μπλακ-άουτ των μέσων ενημέρωσης του Ιράν καταδεικνύουν το πώς οι γυναίκες μπορούν να λειτουργήσουν ως ισχυροί παράγοντες αλλαγής ακόμη και —ίσως, ιδιαίτερα— κάτω από πατριαρχικές αυταρχικές πολιτικές.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.gr/articles/73832/erica-chenoweth-kai-zoe-mar...
[2] https://nufdiran.org/she-was-publicly-beaten-then-she-was-forced-to-conf...
[3] https://www.washingtonpost.com/politics/2022/10/03/iran-protests-hijab-w...
[4] https://www.washingtonpost.com/politics/2022/09/23/amini-hijab-morality-...
[5] https://www.middleeasteye.net/news/iran-protests-schoolgirls-chant-get-o...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/iran/irans-women-frontlines

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition