Τι σημαίνει η επιστροφή του Λούλα για τον Αμαζόνιο

Ο Λούλα έχει ιστορικό επιτυχιών στο να αποκρούει τις δυνάμεις υπέρ της αποψίλωσης των δασών. Όταν διετέλεσε για πρώτη φορά πρόεδρος από το 2003 έως το 2010, έκανε εξαιρετική δουλειά στον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα από την αποψίλωση των δασών. Διόρισε την φημισμένη περιβαλλοντολόγο, Μαρίνα Σίλβα, για να συντονίσει μια σημαντική προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός συνασπισμού υπέρ του κλίματος. Αυτή η ομάδα περιελάμβανε υπεύθυνους παραγωγούς εμπορευμάτων, ακτιβιστές και κοινωνικούς οργανωτές, θρησκευτικούς ηγέτες, αυτόχθονες πληθυσμούς, και ευνοϊκά διακείμενους εισαγγελείς, δικαστές, δήμαρχους, και κυβερνήτες.

Οι πολιτικές του Λούλα επέκτειναν τις νομικά προστατευόμενες ζώνες εντός του Αμαζονίου και κατέστησαν πιο δαπανηρή την παραβίαση του νόμου με την ενίσχυση της αστυνομικής ισχύος. Ο Λούλα έδωσε επίσης στους αγρότες φθηνή πιστοληπτική ικανότητα με αντάλλαγμα την προστασία των δασών. Η Βραζιλία εκείνη την εποχή έλαβε επίσης πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια από την Γερμανία και τη Νορβηγία στο πλαίσιο του Amazon Fund για την προστασία του δάσους. Ως αποτέλεσμα, η αποψίλωση των δασών μειώθηκε κατά 76% μεταξύ του 2005 και του 2012.

Αλλά αυτές οι μεταρρυθμίσεις ήταν βραχυχρόνιες καθώς η πολιτική για το κλίμα αποδείχθηκε πως ήταν βαθιά διχαστική στο στρατόπεδο του Λούλα. Συγκεκριμένα, η απόφαση του Λούλα να δώσει το πράσινο φως για την κατασκευή του φράγματος Belo Monte το 2010 στον ποταμό Αμαζόνιο εξόργισε τους περιβαλλοντολόγους και τις οργανώσεις για τα δικαιώματα των ιθαγενών. Αν και ο Λούλα επέμεινε πως το φράγμα θα δημιουργούσε θέσεις εργασίας σε ένα φτωχό μέρος της χώρας, εκτόπισε περίπου 50.000 αυτόχθονες κατοίκους και προκάλεσε όλεθρο στην χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής. Ο Λούλα άσκησε επίσης βέτο σε μια ρήτρα του τότε νέου εθνικού νόμου για το κλίμα που απαιτούσε την σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, έχοντας αναμφίβολα υπόψιν του πως οι τομείς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της Βραζιλίας αναπτύσσονταν. Οι αντιφάσεις στην κυβερνητική πολιτική οδήγησαν εξέχοντες περιβαλλοντολόγους της διοίκησης να παραιτηθούν ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Μέσα σε μερικά χρόνια, η αποψίλωση των δασών του Αμαζονίου επανήλθε, μια τάση που επιταχύνθηκε μαζικά υπό τον Μπολσονάρο.

Καθώς ξεκινά άλλη μια θητεία, ο Λούλα θα πρέπει και πάλι να συμβιβάσει ανταγωνιστικά συμφέροντα. Αφοσιωμένοι περιβαλλοντολόγοι θα ανταγωνιστούν για επιρροή μαζί με τα μέλη του συνασπισμού για την αποψίλωση των δασών, ο οποίος θα αντιταχθεί σε οποιαδήποτε δαπανηρή μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Δεδομένου ότι οι κτηνοτρόφοι, οι ανθρακωρύχοι, και οι εξαγωγείς εμπορευμάτων αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας στον Αμαζόνιο -μια τεράστια περιοχή που φιλοξενεί περίπου 30 εκατομμύρια κατοίκους- είναι βέβαιο πως θα έχουν πλεονέκτημα έναντι του προέδρου. Ο κίνδυνος είναι η πολιτική αδράνεια που αποτυγχάνει να περιορίσει τον ανησυχητικό ρυθμό αποψίλωσης των δασών.

Ένα ιδιαίτερο σημείο έντασης εντός της διοίκησης θα είναι η διπλωματική στρατηγική. Ορισμένοι σύμβουλοι του Λούλα υποστηρίζουν πως θα πρέπει να δεσμευτεί διεθνώς για πιο φιλόδοξους στόχους σχετικά με τις εκπομπές άνθρακα και να συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση για να «κλειδώσει» την εγχώρια κλιματική μεταρρύθμιση. Αυτό θα σήμαινε συνεργασία μαζί με την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες για την δημιουργία μιας ρυθμιζόμενης παγκόσμιας αγοράς άνθρακα, καθιστώντας κερδοφόρο για τους ιδιοκτήτες γης σε όλο τον κόσμο να εμπορεύονται υπηρεσίες διατήρησης των δασών.

Άλλοι στο στρατόπεδο του Λούλα θα προτιμούσαν να αποφύγουν τους φιλόδοξους στόχους για τις εκπομπές άνθρακα και να κρατήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση σε απόσταση. Θα προτιμούσαν η Βραζιλία να αντλήσει περισσότερη βοήθεια από πλούσιες χώρες πριν δεσμευτεί να περιορίσει την αποψίλωση των δασών. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό, υποστηρίζουν, θα ήταν μέσω της αναβίωσης του Οργανισμού Συνθήκης Συνεργασίας του Αμαζονίου (Amazon Cooperation Treaty Organization), μιας διπλωματικής πρωτοβουλίας του 1995 με επικεφαλής την Βραζιλία για να συντονίσει την δράση στο τροπικό δάσος με τους γείτονές της στη Νότια Αμερική. Μια άλλη πρόταση είναι να οικοδομηθεί ένας διπλωματικός συνασπισμός με την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και την Ινδονησία —δύο άλλες χώρες με τεράστια έκταση σε δάση— για να εξασφαλιστούν παραχωρήσεις από τις προηγμένες οικονομίες του παγκόσμιου Βορρά.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν [5], μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στο να βοηθήσει τον Λούλα να επιτύχει τους κλιματικούς του στόχους. Πρωταρχικά, ο Μπάιντεν θα πρέπει να δεσμεύσει την Βραζιλία και άλλες χώρες στην δημιουργία μιας ρυθμιζόμενης παγκόσμιας αγοράς άνθρακα, η οποία δεν θα δημιουργηθεί χωρίς την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεύτερον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να πιέσουν την Παγκόσμια Τράπεζα και την Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης να βοηθήσουν την Βραζιλία να αναπτύξει μια εφαρμόσιμη στρατηγική για την αποζημίωση των κατοίκων στον Αμαζόνιο που πρόκειται να χάσουν τα μέσα επιβίωσής τους εάν και όταν η αποψίλωση των δασών ανακοπεί.