Γιατί η Κίνα θα το παίξει εκ του ασφαλούς

Σε μια εποχή αυξανόμενης έντασης μεταξύ Πεκίνου και Ουάσινγκτον, το 20ο Συνέδριο του Κόμματος της Κίνας τον Οκτώβριο αναστάτωσε πολλούς εξωτερικούς παρατηρητές. Κατά την διάρκεια των εργασιών, ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, όχι μόνο γέμισε την τόσο σημαντική Μόνιμη Επιτροπή του Πολιτικού Γραφείου της Κίνας με πιστούς σε εκείνον και εξασφάλισε μια τρίτη θητεία στο αξίωμα· σκιαγράφησε επίσης την ως τώρα πιο σκοτεινή εικόνα για τις εξωτερικές απειλές της Κίνας. Ο Xi ζήτησε να αυξηθεί περαιτέρω η ποσότητα και η ποιότητα της ήδη επιταχυνόμενης αμυντικής παραγωγής της Κίνας. Και διόρισε ένα μείγμα από προστατευομένους (του) και εξειδικευμένους τεχνοκράτες σε ολόκληρο το Πολιτικό Γραφείο για να επιβλέπει την απάντηση της Κίνας στην πρόκληση.

Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, στο Πεκίνο, τον Οκτώβριο του 2023. Tingshu Wang / Reuters
----------------------------------------------

Μέχρι στιγμής, το Πεκίνο έχει συγκρατήσει κλιμακούμενες αντιδράσεις που θα ισοδυναμούσαν με άμεσο οικονομικό πόλεμο κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως η διακοπή κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού σπάνιων μετάλλων ή η χρήση αδοκίμαστων κινεζικών ρυθμιστικών εργαλείων, όπως ο «Κατάλογος Αναξιόπιστων Οντοτήτων» και ο νόμος Κατά των Κυρώσεων από το Εξωτερικό, ο οποίος θα μπορούσε να επιβάλει κυρώσεις σε ξένες εταιρείες απλώς και μόνο επειδή συμμορφώνονται με τους αμερικανικούς κανονισμούς. Αλλά για πολλούς αναλυτές, οι πρόσφατες κινήσεις του Xi είναι ένα σημάδι για τα χειρότερα που έρχονται. Τώρα που ο Xi έχει εγκατασταθεί σταθερά στην τρίτη θητεία του, ορισμένοι παρατηρητές της Κίνας υποστηρίζουν ότι θα μπορούσε να προχωρήσει στην ανακατάληψη της Ταϊβάν τα επόμενα χρόνια, προκαλώντας έναν ολοκληρωτικό πόλεμο μεταξύ των δύο ισχυρότερων κρατών του κόσμου.

Αλλά το νέο Πολιτικό Γραφείο δεν είναι ένα πολεμικό υπουργικό συμβούλιο. Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ηγεσία της Κίνας έχει γίνει πιο ευερέθιστη και διεκδικητική, οι προβλέψεις μετά το συνέδριο ότι το Πεκίνο θα μπορούσε σύντομα να εξαπολύσει μια στρατιωτική πρόκληση ή ότι ο Xi θα περιορίσει δραματικά τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς υπέρ της επιστροφής στον κρατισμό είναι λανθασμένες. Παρ' όλη την αφοσίωσή τους στον Xi, οι νέοι ηγέτες του κόμματος είναι ως επί το πλείστον συγκρατημένοι τεχνοκράτες. Ο Xi έχει σίγουρα προσθέσει πολλούς στενούς συμμάχους του, αλλά έχουν επίσης ισχυρούς δεσμούς με την ιδιωτική οικονομία της Κίνας και είναι απίθανο να είναι καθαροί συκοφάντες. Αντί να σχεδιάζουν μια επιθετική, κλειστή, και άκρως προσωποπαγή Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αναμένουν ότι το Πεκίνο θα συνεχίσει να κυβερνά με σταθερό και προβλέψιμο τρόπο, έστω και μόνο επειδή η Κίνα αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις που κάνουν το Πολιτικό Γραφείο να αποζητά σταθερότητα.

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ

Το 20ο Συνέδριο του Κόμματος δεν αποτελεί την πρώτη φορά που ο Xi μιλά για τον κόσμο με απειλητικό τόνο. Τον Μάιο του 2019, οι συνομιλίες των ΗΠΑ με την Κίνα για τους δασμούς του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ κατέρρευσαν στην Ουάσινγκτον. Λίγο αργότερα, ο Xi ταξίδεψε στην επαρχία Jiangxi σε μια επίσκεψη γεμάτη συμβολισμούς: η Jiangxi ήταν η αφετηρία για την μυθική Μακρά Πορεία του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος το 1934, όταν οι δυνάμεις του ΚΚΚ υποχώρησαν επιτυχώς από τους προελαύνοντες Κινέζους εθνικιστές, ανασυντάχθηκαν, και στην συνέχεια νίκησαν. «Ξεκινάμε τώρα μια νέα Μακρά Πορεία», είπε ο Xi σε ένα πλήθος που ζητωκραύγαζε στο μνημείο της Μακράς Πορείας, «και πρέπει να ξεκινήσουμε ξανά από την αρχή». Σε μια συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου, ένα χρόνο αργότερα, επέμεινε στα λεγόμενά του, δηλώνοντας ότι η Κίνα διεξάγει έναν «παρατεταμένο πόλεμο» εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, σε μια αναδρομή στο Περί παρατεταμένου πολέμου, το βιβλίο του Mao Zedong του 1938 για την ήττα ενός ανώτερου ξένου εχθρού.

Ωστόσο, ο Xi δεν ανέτρεψε εντελώς το κινεζικό δόγμα σε αυτές τις περιπτώσεις. Σε κάθε περίσταση, παρέμεινε σταθερός στην κρίση του ότι η σταθερότητα και η οικονομική ανάπτυξη συνέχισαν να είναι οι κυρίαρχες παγκόσμιες τάσεις. Με το να δηλώσει ότι «η ειρήνη και η ανάπτυξη παραμένουν τα θέματα της εποχής», αναπαρήγαγε μια φράση που πρωτοεμφανίστηκε από τον Deng Xiaoping -τον πατέρα των μεταρρυθμίσεων της Κίνας μετά τον Mao. Είπε επίσης ότι η Κίνα απολαμβάνει «μια περίοδο στρατηγικής ευκαιρίας»: ένα αξίωμα που εισήγαγε ο Jiang Zemin, διάδοχος του Deng και επίσης ένας μεταρρυθμιστής με προσανατολισμό στην αγορά. Η ιδέα που διέπει και τις δύο έννοιες είναι ότι η Κίνα απολαμβάνει ένα ευνοϊκό, ίσως και φιλόξενο, παγκόσμιο γεωπολιτικό κλίμα. Αυτή η εκτίμηση απέτρεψε τον κινεζικό στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό με στόχο την αναδιαμόρφωση της ισορροπίας ισχύος στην Ανατολική Ασία και αντ' αυτού έδωσε κίνητρο στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της χώρας να επικεντρωθούν στην οικονομική ανάπτυξη. Και οι δύο φράσεις εμφανίστηκαν ξανά σε κρίσιμα έγγραφα του ΚΚΚ από τον Απρίλιο και τον Ιούνιο του 2022, επιβεβαιώνοντας την κανονική τους θέση στο κομματικό δόγμα.