Η πολιτική έναντι της Τουρκίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η πολιτική έναντι της Τουρκίας

Πού πέτυχε και πού απέτυχε η ελληνική εξωτερική πολιτική, οι χώρες ΜΕΝΑ μέσα από το ελληνικό πρίσμα, ο υβριδικός πόλεμος και ο πολίτης, το τουρκικό πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακουγιού, το μέλλον του Πούτιν, η αιματοχυσία στην Αφρική κ.ά.
Περίληψη: 

Κυκλοφόρησε το τεύχος Δεκεμβρίου 2022 – Ιανουαρίου 2023 του Foreign Affairs The Hellenic Edition, με κεντρικό θέμα τα αποτελέσματα της μέχρι σήμερα ακολουθούμενης εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδος, ιδίως έναντι της Τουρκίας και μια πρόταση για αλλαγές που πιθανώς θα εξυπηρετήσουν καλύτερα το ελληνικό έθνος . Επίσης, περιέχονται αναλύσεις σχετικά με την κατάσταση των χωρών της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής από το πρίσμα της Ελλάδας, τον ρόλο των πολιτών στις υβριδικές εχθροπραξίες, το πυρηνικό εργοστάσιο στο τουρκικό Ακουγιού, την ρωσική προπαγάνδα στο ουκρανικό ζήτημα, τον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας στην ήπια ισχύ, τους ιδιότυπους πολέμους στην Αφρική κ.ά.

Ο ΛΟΥΚΑΣ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗΣ είναι εκδότης-διευθυντής του Foreign Affairs The Hellenic Edition και πρόεδρος του Ινστιτούτου Εξωτερικών Υποθέσεων.

Κυκλοφορεί στα κεντρικά περίπτερα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης το τεύχος Δεκεμβρίου 2022 – Ιανουαρίου 2023 του Foreign Affairs The Hellenic Edition, με κεντρικό θέμα μια νέα ελληνική στρατηγική έναντι της Τουρκίας.

Ειδικότερα, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών, Γιάννης Βαληνάκης, προβαίνει σε μια αναδρομή της εξέλιξης της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδος έναντι της Τουρκίας για να στηρίξει το ότι ακόμα και σήμερα η χώρα ακολουθεί μια ανακλαστική συνέχιση της διαχρονικής πολιτικής των τελευταίων 40 ετών, μιας πολιτικής που έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική.

13122022-1.jpg

Όμως τα τελευταία χρόνια η διεθνής κατάσταση έχει αλλάξει, όπως έχει μεταβληθεί και η στάση της Τουρκίας απέναντι στο διεθνές σκηνικό και, κυρίως, στην Ελλάδα. Προς τούτο, ο καθηγητής Βαληνάκης προτείνει μια στρατηγική την οποία ονομάζει στρατηγική «διεκδικητικής εξομάλυνσης», η οποία πρέπει να στηρίζεται στους πυλώνες της στοχοθεσίας, ιδίως στις θάλασσες όπου η Ελλάδα έχει συμφέροντα, της διαπραγμάτευσης (με κέντρο ενδιαφέροντος τις ΑΟΖ), την αποτροπή των επίβουλων, και την αξιοποίηση των πολλών πλεονεκτημάτων της ΕΕ.

Συμπληρωματικά, ο Θεόδωρος Θεοδώρου, πρέσβυς ε.τ., προβαίνει σε μια συνολική και ανά χώρα επισκόπηση των χωρών ΜΕΝΑ, δηλαδή των χωρών της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, μέσα από το πρίσμα των σχέσεων με την Ελλάδα και των ενδιαφερόντων της χώρας μας με τα κράτη αυτά. Στόχος είναι η εύρεση κοινών συνισταμένων προκειμένου να εκτονώνονται οι περιφερειακές και οι ευρύτερες κρίσεις, και να αναπτύσσονται συνεργασίες.

Ένα τέτοιο θέμα που δυνητικά μπορεί να οδηγήσει σε κρίση είναι το υπό κατασκευή εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού από πυρηνική ενέργεια, στο Ακουγιού της Τουρκίας. Οι Θωμάς Μαρκόπουλος και Γιάννης Καρκαζής, υπ. Διδάκτωρ και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου αντίστοιχα, περιγράφουν αναλυτικά το έργο, το πώς εξελίσσεται μέχρι σήμερα , καθώς και την επίδραση που θα έχει για την Τουρκία και για την ευρύτερη περιοχή. Η Ελλάδα οφείλει να επαγρυπνεί.

Στην επαγρύπνηση είναι χρήσιμο να συμμετέχουν όλοι. Ο Κωνσταντίνος Χουζούρης, αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού με ακαδημαϊκές περγαμηνές, αναλύει τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο γενικός πληθυσμός στην αντιμετώπιση των σύγχρονων απειλών ασφαλείας, ιδίως δε αυτών που χαρακτηρίζονται ως υβριδικές εχθροπραξίες. Στο δοκίμιό του αντλεί συμπεράσματα από τις εξελίξεις σε ιστορικούς χρόνους, όπως π.χ. στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία, σε μια προσπάθεια να σκιαγραφηθεί η πορεία που θα ακολουθήσει η Δύση στα επόμενα χρόνια.

Για την πορεία της Δύσης γράφει και η καθηγήτρια του Georgia State University, Maria Repnikova, όμως από την σκοπιά της ήπιας ισχύος. Σύμφωνα με την καθηγήτρια, οι δυο βασικοί σύγχρονοι πόλοι στον κόσμο, οι ΗΠΑ και η Κίνα, αντιλαμβάνονται πολύ διαφορετικά τους όρους της ήπιας ισχύος και ως εκ τούτου την ερμηνεύουν και την μεταχειρίζονται η καθεμιά με τον δικό της τρόπο. Βασικό επιχείρημα του κειμένου, πάντως, είναι ότι η ήπια ισχύς έχει άρρηκτους δεσμούς με την σκληρή ισχύ, τόσο στην Δύση όσο και στην Ανατολή. Το αναπάντητο ερώτημα είναι ποια «σχολή» θα καταφέρει τελικά να κερδίσει τις καρδιές και τα μυαλά των ανθρώπων, και πώς.

Παίρνοντας αφορμή από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Lawrence Freedman, καθηγητής Πολεμικών Σπουδών στο King’s College του Λονδίνου, καταδεικνύει τους θεμελιώδεις –αν και σε πολλές περιπτώσεις απλούς- λόγους για τους οποίους οι πόλεμοι τελικά αποτυγχάνουν να καταλήξουν στους επιδιωκόμενους στόχους. Υπάρχουν, ωστόσο, τέσσερα κλειδιά που κρίνουν το πώς θα εξελιχθεί ο πόλεμος για την κάθε πλευρά, και η μελέτη τους εξηγεί γιατί η Ρωσία χάνει σε έναν αγώνα όπου έχει καθαρή υπεροπλία.

Ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιεί η Ρωσία στον επιθετικό της πόλεμο είναι η προπαγάνδα. Ο διδάσκων Γεωπολιτική στο ΕΚΠΑ, ιστορικός Ιωάννης Ε. Κωτούλας, παραθέτει τους μηχανισμούς της παραπληροφόρησης που χρησιμοποιεί το Κρεμλίνο με τελικό στόχο την εξαφάνιση του ουκρανικού έθνους και την ενσωμάτωση του πληθυσμού και των εδαφών της Ουκρανίας (μαζί με τον σημαντικό πλούτο της) στην Ρωσία.

Μετά ταύτα, μπορεί ο Πούτιν να επιβιώσει; Ο Vladislav Zubok, καθηγητής Διεθνούς Ιστορίας στο London School of Economics, συγκρίνει τα μαθήματα από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης με την σημερινή κατάσταση της δομής εξουσίας στην σύγχρονη Ρωσία, προκειμένου να διαπιστώσει τις πιθανότητες να υπάρξει αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα. Σε κάθε περίπτωση, οι όποιες αλλαγές δεν φαίνεται να είναι ραγδαίες ούτε εντυπωσιακές. Ο αυταρχισμός είναι καλά ριζωμένος στην Ρωσία και δεν θα ανατραπεί εύκολα, είτε με την παρουσία του Πούτιν είτε χωρίς αυτήν.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η μελέτη του Jason K. Stearns, επίκουρου καθηγητή Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Simon Fraser, ο οποίος ασχολείται με τις εχθροπραξίες στην αφρικανική ήπειρο, οι οποίες πλέον έχουν αποκτήσει καινοφανή χαρακτηριστικά. Ενώ παλαιότερα οι πόλεμοι γίνονταν είτε για την ανατροπή κάποιας κυβέρνησης είτε για την απόσχιση και την ίδρυση μιας νέας χώρας, τώρα οι εχθροπραξίες έχουν οικονομικό πρόσημο, είναι συνήθως ανταρτοπόλεμοι, και χρησιμοποιούνται ως διαπραγματευτικό χαρτί από τις αντιμαχόμενες δυνάμεις. Όλα τα παραπάνω παραπέμπουν σε αέναες συγκρούσεις, με τις απώλειες ανθρώπινων ζωών και τις εκτοπίσεις να είναι περισσότερες από όσο στο παρελθόν.