Κανείς δεν θα κέρδιζε έναν μακροχρόνιο πόλεμο στην Ουκρανία

Τον Νοέμβριο του 2022, ο στρατηγός Mark Milley, αρχηγός του αμερικανικού Γενικού Επιτελείου Στρατού, προκάλεσε σοκ στις Δυτικές πρωτεύουσες όταν δήλωσε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν μπορεί να κερδηθεί με καθαρά στρατιωτικά μέσα. Ο Milley πρότεινε ότι η Ουκρανία βρίσκεται τώρα σε θέση ισχύος και ότι αυτός ο χειμώνας θα μπορούσε να είναι η στιγμή να εξεταστούν ειρηνευτικές συνομιλίες με την Ρωσία. Υπενθύμισε επίσης τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η άρνηση των αντιπάλων να διαπραγματευτούν οδήγησε σε εκατομμύρια επιπλέον θανάτους, υπονοώντας ότι η αποτυχία να «αδράξουμε» την στιγμή θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολύ περισσότερο ανθρώπινο πόνο. Τα σχόλιά του αμφισβήτησαν όχι μόνο την θέση του Κιέβου αλλά και την θέση πολλών από τους Δυτικούς υποστηρικτές του, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας, των χωρών της Βαλτικής, της Βόρειας Αμερικής, και του Ηνωμένου Βασιλείου, που έχουν υποστηρίξει την επιδίωξη της Ουκρανίας για πλήρη στρατιωτική νίκη. Όπως υποστηρίζει η Εσθονή πρωθυπουργός, Kaja Kallas [2], στο Foreign Affairs, «Ο μόνος δρόμος για την ειρήνη είναι να εκδιωχθεί η Ρωσία από την Ουκρανία». Η ήττα της Ρωσίας, η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, η δίκη της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Ρωσίας για εγκλήματα πολέμου, η καταβολή αποζημιώσεων -αυτά είναι απαραίτητα για την ειρήνη, καταλήγει. Το ειρηνευτικό σχέδιο δέκα σημείων του Ουκρανού προέδρου, Volodymyr Zelensky, που παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο ακολουθεί την ίδια προσέγγιση.

Ουκρανός οδηγός άρματος μάχης κοντά στη Μπαχμούτ, στην Ουκρανία, τον Δεκέμβριο του 2022. Leah Millis / Reuters
-------------------------------------------------

Αν τα σχόλια του Milley ήταν αμφιλεγόμενα, ωστόσο, έδειχναν ένα μεγαλύτερο πρόβλημα με την επιδίωξη της πλήρους νίκης. Η πλήρης νίκη θα μπορούσε να απαιτήσει έναν πολύ μακρό πόλεμο [3], και θα σήμαινε επίσης ότι η τελική του διάρκεια θα εξαρτιόταν από πολιτικούς παράγοντες πέρα από τον έλεγχο της Δύσης. Για όσους κάνουν έκκληση για πλήρη νίκη, η Δύση πρέπει απλώς να συνεχίσει να προμηθεύει την Ουκρανία με τα όπλα και τους πόρους που χρειάζεται για να συνεχίσει να πολεμά και να περιμένει να χάσει η Ρωσία και, ιδανικά, να φύγει ο Πούτιν.

Όμως, ένας εξουθενωτικός πόλεμος φθοράς έχει ήδη προκαλέσει τεράστια ζημιά στην Ουκρανία [4] και την Δύση, καθώς και στην Ρωσία. Πάνω από έξι εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν αναγκαστεί να φύγουν, η ουκρανική οικονομία βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, και η εκτεταμένη καταστροφή της ενεργειακής υποδομής της χώρας απειλεί με ανθρωπιστική καταστροφή αυτόν τον χειμώνα. Ακόμα και τώρα, το Κίεβο βρίσκεται σε οικονομική «μηχανική υποστήριξη», διατηρώντας τις δραστηριότητές του μόνο μέσω δισεκατομμυρίων δολαρίων βοήθειας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Το κόστος της ενέργειας στην Ευρώπη έχει αυξηθεί δραματικά λόγω της διακοπής των συνήθων ροών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Εν τω μεταξύ, παρά τις σημαντικές οπισθοδρομήσεις, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν ανασυνταχθεί και δεν έχουν καταρρεύσει. Το καλύτερο πιθανό αποτέλεσμα για την Ουκρανία θα ήταν η υποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων στις γραμμές ελέγχου που υπήρχαν πριν από την εισβολή του Φεβρουαρίου του 2022. Αλλά ακόμη και αν οι Ρώσοι επιστρέψουν στο status quo ante, πολλοί Ουκρανοί φοβούνται ότι η Μόσχα απλώς θα οχυρωθεί και θα ανασυνταχθεί, περιμένοντας την επόμενη ευκαιρία για εισβολή. Δεν είναι καθόλου σαφές ότι η στρατιωτική αποτροπή θα είναι αρκετή για να διασφαλίσει την ειρήνη που θα προκύψει.

Αυτό που λείπει, λοιπόν, είναι ένα συνεκτικό πολιτικό σχέδιο για να δοθεί ένα τέλος στα δεινά, και να καθησυχαστούν οι Ουκρανοί ότι η Ρωσία δεν θα ξεκινήσει έναν νέο πόλεμο με την πρώτη ευκαιρία, ακόμη και αν ο Πούτιν [5] παραμείνει στην εξουσία. Αυτό θα απαιτήσει από τους Ρώσους να αποδεχθούν μια ήττα, αλλά και από τους Ουκρανούς να αποδεχθούν ότι η πλήρης νίκη ίσως να είναι ανέφικτη. Αλλά για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, οι Δυτικοί πληθυσμοί θα πρέπει να αποδεχθούν το τέλος του καθεστώτος παρία της Ρωσίας και την «επιστροφή της στην Ευρώπη», παρέχοντας ταυτόχρονα αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας στο Κίεβο. Με άλλα λόγια, η Δύση πρέπει να διαμορφώσει ένα μείζον πολιτικό όραμα που να παρακάμπτει την επιθυμία της Ουκρανίας και των πιο ένθερμων υποστηρικτών της να συντριβεί και να εξουδετερωθεί η Ρωσία. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους αποτύχουν να καταστρώσουν ένα τέτοιο σχέδιο, οι πιθανότητες για το σενάριο του Milley θα αυξηθούν: ένας πόλεμος φθοράς, ο κίνδυνος κλιμάκωσης και καταστροφής, και ένα προβληματικό επακόλουθο του πολέμου.

ΡΩΣΙΚΗ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

Αν και στερείται της ευρείας και βαθιάς υποστήριξης που έλαβε η Ουκρανία από τους εταίρους και συμμάχους της, η Ρωσία είναι ισχυρότερη από όσο πολλοί θα προέβλεπαν. Ο στρατός, η οικονομία, και ο ηγέτης της φαίνονται σταθεροί. Αν και ο ρωσικός στρατός έχει αποθαρρυνθεί από τις επανειλημμένες ήττες, έχει επιβιώσει. Ο επερχόμενος χειμώνας θα είναι μια κρίσιμη δοκιμασία για την ικανότητα του ρωσικού στρατού να αντέξει, αλλά οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες δεν προβλέπουν την κατάρρευσή του. Θα χρειαστούν πολλές ακόμη ήττες και υποχωρήσεις για να αλλάξει αυτή η εκτίμηση.