Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας

«Αυτή την στιγμή, σε ένα σημείο καμπής της ιστορίας, η Ιαπωνία βρίσκεται στη μέση του σοβαρότερου και πολυπλοκότερου περιβάλλοντος ασφάλειας από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Με κανένα τρόπο δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για το τι θα φέρει το μέλλον της διεθνούς κοινότητας. Ωστόσο, ο κόσμος που έχουμε οικοδομήσει θα συνεχίσει να είναι σε θέση να συντηρεί την οικονομική ευημερία χάρη στο ακμαίο εμπόριο και τις επενδύσεις, την καινοτομία από τις παγκόσμιες αλληλεπιδράσεις των διαφορετικών ταλέντων, και τους νέους και ελκυστικούς πολιτισμούς. Θα πρέπει να διατηρήσουμε αυτές τις ελπίδες» [1]. Η παραπάνω διαπίστωση παρατίθεται στην Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας, η οποία δημοσιεύτηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2022 [2], και δυστυχώς έρχεται να συμπληρώσει την εκτίμηση κινδύνου άλλων διεθνών δρώντων όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση [3], το ΝΑΤΟ [4], οι ΗΠΑ [5], και η Γαλλία [6], οι οποίοι προχώρησαν –με αυτή τη χρονολογική σειρά- εντός του 2022 στην υιοθέτηση νέων στρατηγικών. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μια ενέργεια που κλόνισε τα θεμέλια του παγκόσμιου συστήματος ασφάλειας και ανάγκασε τους προαναφερθέντες δρώντες να προσαρμόσουν την εξωτερική τους πολιτική.

Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Fumio Kishida, σε παλαιότερη συνέντευξη Τύπου στο Τόκιο, τον Μάιο του 2022. Reuters
-------------------------------------------------------------

Όσον αφορά την Ιαπωνία, η αμέσως προηγούμενη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας που είχε εκπονήσει δημοσιεύτηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2013, αποτελώντας το πρώτο έγγραφο στρατηγικού χαρακτήρα που αντιμετώπιζε την εθνική ασφάλεια με μια ολιστική προσέγγιση [7]. Πρωταρχική δε ενέργεια της αναμόρφωσης του συστήματος εθνικής ασφάλειας της Ιαπωνίας ήταν η ίδρυση Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (National Security Council) (Εικόνα 1) στις 4 Δεκεμβρίου 2013 [8], το οποίο «[…] δημιουργήθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο για να παρέχει μια πλατφόρμα για την συζήτηση σημαντικών θεμάτων σχετικά με την ασφάλεια της Ιαπωνίας, και να χρησιμεύει ως πύργος ελέγχου για την εξωτερική και την αμυντική πολιτική» [9]. Το εν λόγω Συμβούλιο -εκτός από την εκπόνηση της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας– είναι υπεύθυνο και για την έγκριση των αμυντικών προγραμμάτων, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι υποστηρίζεται από ξεχωριστή Γραμματεία η οποία στελεχώνεται από προσωπικό όλων των φορέων που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια της χώρας. Εντός της Γραμματείας έχει δημιουργηθεί επίσης ένα ειδικό τμήμα με την ονομασία Ομάδα για την Οικονομία (Economy Group), το οποίο ασχολείται με τα οικονομικά θέματα που επηρεάζουν την εθνική ασφάλεια.

Το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας. Πηγή: https://www.mod.go.jp/en/publ/w_paper/wp2020/pdf/R02020201.pdf
---------------------------------------------------------------

ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας έχει έκταση 36 σελίδες [10] και υποδιαιρείται σε εννέα μέρη. Το πρώτο μέρος της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας έχει τίτλο Σκοπός (Purpose) [11] και αναφέρεται στις καθοριστικές αλλαγές που αντιμετωπίζει η διεθνής κοινότητα, τις δημοκρατικές αξίες που συμμερίζεται η Ιαπωνία, την παραβίαση της αρχής της μη χρήσης βίας από ένα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (αποφεύγοντας στο σημείο αυτό να κατονομάσει την Ρωσία), την ανάγκη για παγκόσμια συνεργασία, την διατάραξη της παγκόσμιας τάξης από την Ρωσία που μπορεί να οδηγήσει σε παρόμοιες καταστάσεις στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, την διεύρυνση της έννοιας της Εθνικής Ασφάλειας ώστε να συμπεριλάβει μη στρατιωτικούς τομείς όπως η οικονομία και η τεχνολογία, την γήρανση του πληθυσμού της Ιαπωνίας, και την επιδίωξη άσκησης δυναμικής διπλωματίας, καταλήγοντας στην δήλωση ότι «[…] η Ιαπωνία πρέπει να προστατεύσει τα εθνικά της συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένης της ειρήνης, της ασφάλειας και της ευημερίας της Ιαπωνίας, την ασφάλεια του λαού της, καθώς και την συνύπαρξη και την ευημερία της διεθνούς κοινότητας, προετοιμαζόμενη σταθερά για το χειρότερο σενάριο, συμπεριλαμβανομένης της θεμελιώδους ενίσχυσης των αμυντικών της δυνατοτήτων» [12].

Το δεύτερο μέρος της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας με τίτλο Τα Εθνικά Συμφέροντα της Ιαπωνίας (Japan’s National Interests) [13] καθορίζει ως πρώτο εθνικό συμφέρον την διατήρηση της κυριαρχίας και ανεξαρτησίας, την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας, την προάσπιση της ασφάλειας της ζωής, των ατόμων, και της περιουσίας των υπηκόων της, μέσω της διατήρησης της ειρήνης, της ελευθερίας, και της δημοκρατίας, και της προστασίας του πολιτισμού. Ως δεύτερο εθνικό συμφέρον καθορίζεται η ευημερία της Ιαπωνίας και των πολιτών της μέσω της οικονομικής της ανάπτυξης σε μια ανοιχτή και σταθερή διεθνή οικονομική τάξη, ενώ ως τρίτο εθνικό συμφέρον καθορίζεται η διατήρηση και προστασία των παγκόσμιων αξιών όπως η ελευθερία, η δημοκρατία, ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της έννομης τάξης και του διεθνούς δικαίου, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού.