Οι ρίζες του εθισμού της Ουάσιγκτον στην στρατιωτική βία

Με την πάροδο του χρόνου, οι Ηνωμένες Πολιτείες αισθάνθηκαν άνετα να χρησιμοποιούν μεγαλύτερα επίπεδα βίας στο εξωτερικό. Αυτό δεν ίσχυε στην αρχή της ίδρυσης χώρας: στις πρώτες εποχές της κρατικής υπόστασης, οι Ηνωμένες Πολιτείες εμπλέκονταν ελάχιστα εκτός της Βόρειας Αμερικής, καθώς πολλές από τις συγκρούσεις τους αφορούσαν την υπεράσπιση των συνόρων τους, τους συνοριακούς πολέμους, και την επέκταση προς τα δυτικά. Η εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οδήγησε την Ουάσιγκτον σε παγκόσμια ηγεσία και πολύ μεγαλύτερη παγκόσμια εμπλοκή. Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και ειδικά μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, το ποσοστό των ένοπλων αντιπαραθέσεων στις οποίες ενεπλάκησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες που ξεκίνησαν από αντιπάλους των ΗΠΑ μειώθηκε κατακόρυφα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται τώρα σε μια εποχή κατά την οποία στρατιωτικά, οι αντίπαλοί τους τις προκαλούν σπανιότερα -και παρόλα αυτά η Ουάσιγκτον επεμβαίνει με ένοπλη βία περισσότερο από ποτέ.

Φάλαγγα αμερικανικών οχημάτων στο Ερμπίλ, στο Ιράκ, τον Οκτώβριο του 2019. Azad Lashkari / Reuters
--------------------------------------------------------

Αυτή είναι μια ατυχής τάση. Για αποδείξεις, μην κοιτάξετε πέρα από τις καταστροφικές στρατιωτικές επεμβάσεις των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, και την Λιβύη. Η υπερβολικά συχνή προσφυγή στην χρήση βίας υπονομεύει επίσης τη νομιμοποίηση των ΗΠΑ στον κόσμο. Καθώς το διπλωματικό σώμα των ΗΠΑ και η αμερικανική επιρροή στο εξωτερικό συρρικνώνονται, το στρατιωτικό αποτύπωμα της χώρας μόνο αυξάνεται. Οι παγκόσμιες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού βλέπει τώρα τις Ηνωμένες Πολιτείες ως απειλή. Ωστόσο, θα μπορούσε να υπάρξει μια αλλαγή στο προσκήνιο: καθώς η Κίνα γίνεται πιο ισχυρή δύναμη, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι πιο πιθανό να απέχουν από εξωτερικές επεμβάσεις επειδή [κάτι τέτοιο] θα μπορούσε να καταλήξει σε αναμέτρηση με άλλη υπερδύναμη. Και αυτό θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ να επιδιώξουν διπλωματικές και οικονομικές πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ήπια ισχύ των Ηνωμένων Πολιτειών και την παγκόσμια αξιοπιστία τους.

ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ

Για να εντάξουμε την χρήση της βίας των ΗΠΑ στο κατάλληλο πλαίσιο, είναι χρήσιμο να ληφθούν υπόψη οι συνθήκες που παραδοσιακά θα τη νομιμοποιούσαν. Στο σύγχρονο διεθνές δίκαιο, τα θεμέλια του οποίου χρονολογούνται από την αρχαιότητα, μια νόμιμη προσφυγή στην βία πρέπει να πληροί τρεις θεμελιώδεις προϋποθέσεις. Πρώτον, η βία μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για αυτοάμυνα ή υπεράσπιση ενός αθώου παρευρισκόμενου. Δεύτερον, πρέπει, όποτε είναι δυνατόν, να αντιπροσωπεύει μια απάντηση σε [ίδιο] είδος. Εάν κάποιος πετάξει μια πέτρα σε άλλο άτομο, θα ήταν αποδεκτό για το θύμα να πετάξει μια πέτρα πίσω αλλά όχι να χρησιμοποιήσει πυροβόλο όπλο (ακόμη και αν ο τραυματισμός τόσο από πέτρες όσο και από πυροβόλα όπλα μπορεί να είναι θανατηφόρος). Τρίτον, η βία πρέπει να είναι ανάλογη με αυτήν που επιχειρήθηκε ή ολοκληρώθηκε, ασκηθείσα μόνο στον βαθμό που απαιτείται για την αποκατάσταση της ειρήνης. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, εάν ένα μέλος μιας ομάδας τραυματιστεί από μέλη μιας άλλης, δεν θα ήταν θεμιτό για την ομάδα που έχει τα θύματα να σκοτώσει έναν από τους επιτιθέμενους. Αυτές οι αρχές ισχύουν για την διακρατική βία καθώς και για την διαπροσωπική βία. Αλλά ένας λατινικός αφορισμός καταγράφει μια τραγική παρανόηση που διαμορφώνει τις συγκρούσεις μεταξύ των κρατών: inter arma, leges silent, «σε καιρό πολέμου, ο νόμος σιωπά». Συνηθέστερα, αυτό εννοείται ότι σημαίνει ότι όταν διακυβεύεται η επιβίωση, όλα επιτρέπονται.

Αλλά φυσικά, δεν είναι όλες οι συγκρούσεις υπαρξιακές. Είναι αναμφισβήτητα θεμιτό να πιστεύουμε ότι όταν διακυβεύεται η επιβίωση ενός κράτους, όλα επιτρέπονται. Αλλά η επιβίωση σπάνια διακυβεύεται -και σίγουρα δεν διακυβεύεται στις συγκρούσεις που ξεκίνησε η Ουάσιγκτον τις τελευταίες δεκαετίες. Αν και ο σωρευτικός αντίκτυπος αυτής της τάσης των ΗΠΑ να καταφεύγουν στην βία μπορεί να είναι αόρατος στους πολίτες των ΗΠΑ και στους εκπροσώπους τους, είναι σαφές στους αντιπάλους των ΗΠΑ και ακόμη και στους συμμάχους στο εξωτερικό. Μια δημοσκόπηση του Pew Research Center που διεξήχθη μεταξύ 2013 και 2018 έδειξε ότι το κύρος των ΗΠΑ έχει μειωθεί κατακόρυφα: το 2013, το 25% των αλλοδαπών θεωρούσαν την δύναμη και την επιρροή των ΗΠΑ ως σημαντική απειλή, ποσοστό που αυξήθηκε στο 45% πέντε χρόνια αργότερα.

9/11 ΚΑΙ ΜΟΝΟΠΟΛΙΚΗ ΑΔΡΑΝΕΙΑ

Μεγάλο μέρος αυτής της αλλαγής μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι το 2016, ο Ντόναλντ Τραμπ διαδέχθηκε τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα. Η περιφρόνηση των διεθνών κανόνων και των υποχρεώσεων προς τους συμμάχους των ΗΠΑ από τον Τραμπ, η ανάκληση της πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν, η αποχώρησή του από την συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, και τα επιθετικά ξεσπάσματά του εναντίον άλλων χωρών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σίγουρα ενθάρρυναν αυτές τις αρνητικές αντιλήψεις. Αλλά αυτό δεν είναι όλη η ιστορία. Αρκετοί άλλοι παράγοντες εξηγούν γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει πιο επιρρεπείς στην διεξαγωγή στρατιωτικών επεμβάσεων και γιατί οι παγκόσμιες αντιλήψεις για την αμερικανική ισχύ έχουν μετατοπιστεί ως συνέπεια.