Η επιδημία δυσπιστίας στην Κίνα

Η Κίνα βίωσε μια μνημειώδη αναταραχή στα τέλη του 2022. Για τρία χρόνια, ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, διεξήγαγε αυτό που ονόμασε «πόλεμο του λαού κατά της COVID-19», μια ασυμβίβαστη εκστρατεία για την πρόληψη της εξάπλωσης των λοιμώξεων από την COVID-19 που αποτέλεσε ταυτόχρονα εθνικιστική κραυγή συσπείρωσης και σύμβολο της κινεζικής υπερηφάνειας. Εκείνη την περίοδο, η κυβέρνησή του υπέβαλε τους πολίτες σε έντονη ψηφιακή επιτήρηση, συχνά σκληρές απαγορεύσεις κυκλοφορίας (lockdown), και την συνεχή απειλή να οδηγηθούν σε εγκαταστάσεις καραντίνας σε περίπτωση θετικού τεστ. Αυτά τα μέτρα είχαν ως αποτέλεσμα να αποτραπούν στην Κίνα επιδημίες στην κλίμακα που εμφανίστηκαν σε άλλες χώρες, όπως η γειτονική Ινδία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά η πολιτική αποδείχθηκε μη βιώσιμη λόγω του υπερβολικού ζήλου της εφαρμογής της και της ασυγκράτητης μεταδοτικότητας της παραλλαγής Omicron. Στις αρχές Δεκεμβρίου του 2022, μετά από μια σειρά από ασυνήθεις δημόσιες διαδηλώσεις και συνεχιζόμενη οικονομική πίεση στις τοπικές κυβερνήσεις που είναι υπεύθυνες για την διαχείριση των τεστ COVID-19, το Πεκίνο ξαφνικά εγκατέλειψε την πολιτική της «μηδενικής COVID» και άφησε τον ιό να βρίσκεται εκτός ελέγχου.

Στο τμήμα επειγόντων περιστατικών ενός νοσοκομείου στην Chengdu, στην Κίνα, τον Δεκέμβριο του 2022. Tingshu Wang / Reuters
-------------------------------------------------

Το κόστος αυτής της απόφασης για την δημόσια υγεία είναι ζοφερό. Τα στατιστικά στοιχεία της κυβέρνησης στην Κίνα είναι διαβοήτως αναξιόπιστα, αλλά οι καλύτερες ανεπίσημες εκτιμήσεις τοποθετούν τον αριθμό των νέων μολύνσεων σε περίπου ένα εκατομμύριο την ημέρα. Ο ιός είναι τόσο ανεξέλεγκτος που, σύμφωνα με την βρετανική εφημερίδα, The Guardian, σχεδόν το 90% των κατοίκων της επαρχίας Χενάν (ένα άθροισμα μεγαλύτερο από τον συνολικό πληθυσμό της Γερμανίας) έχουν πλέον μολυνθεί από την COVID-19. Τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού ιδίως μεταξύ των ηλικιωμένων αναμένεται να συμβάλουν σε υψηλούς αριθμούς θανάτων. Οι επίσημοι αριθμοί θανάτων παραμένουν χαμηλοί, αλλά βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με υπερπλήρη κρεματόρια σε μεγάλες πόλεις προσφέρουν ματιές σε μια πιο ζοφερή αλήθεια. Ακόμη χειρότερα, ορδές μεταναστών εργατών αναμένεται να ταξιδέψουν πίσω σε αγροτικά χωριά στα τέλη Ιανουαρίου για τον εορτασμό του Σεληνιακού Νέου Έτους, κάτι που πιθανότατα θα εκτοξεύσει τα ποσοστά μόλυνσης στην ύπαιθρο. Οι αγροτικές περιοχές δεν έχουν τους ίδιους πόρους υγειονομικής περίθαλψης με τις μεγάλες πόλεις, επομένως ένα επερχόμενο κύμα COVID-19 θα πλήξει σκληρά τον αγροτικό πληθυσμό -οι ειδικοί υπολόγισαν ότι η Κίνα θα δει 25.000 θανάτους την ημέρα στα τέλη Ιανουαρίου.

Θα πάρει λίγο χρόνο για να γίνει σαφές το πολιτικό κόστος της απόφασης του Σι. Τα επόμενα χρόνια, η κινεζική οικονομία ίσως να ανακάμψει και ο Σι να διαχειριστεί ακόμη και μια προσέγγιση με την Δύση, αλλά το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα θα μπορούσε ακόμα να πληρώσει για την κακή διαχείριση της πανδημίας.

Η δραστική αναστροφή για την COVID-19 είναι πολύ ασυνήθιστη για το ΚΚΚ. Αν και δεν θα μπορούσε ποτέ να χαρακτηριστεί δημοκρατικό, το κόμμα ενδιαφέρεται πολύ για το πώς το αντιλαμβάνονται οι πολίτες. Οι Κινέζοι ηγέτες επιδιώκουν να ενισχύσουν την κυβερνητική νομιμοποίηση του κόμματος επενδύοντας στην προπαγάνδα, εξηγώντας την ιδεολογία του κόμματος, και δείχνοντας πώς το κράτος ανταποκρίνεται στις ανάγκες του λαού. Το κάνουν επειδή βασίζονται στην σιωπηρή συναίνεση και ακόμη και στην ηθελημένη συμμετοχή της κοινωνίας για να διατηρήσουν την εξουσία τους και να εφαρμόσουν τις πολιτικές τους. Η σαρωτική ανατροπή των πολιτικών μηδενικής COVID-19 ίσως να ηρεμήσει ορισμένους από τους οργισμένους διαδηλωτές που βγήκαν στους δρόμους για να απορρίψουν τα μέτρα καραντίνας τον Νοέμβριο, αλλά η ανησυχία και η διαφωνία έχουν αυξηθεί. Η εμπιστοσύνη του κοινού στο κόμμα διαβρώνεται. Τρία χρόνια μηδενικής COVID [2] -και καμία σημαντική ώθηση για τον εμβολιασμό του πληθυσμού- έχουν αφήσει την Κίνα απροετοίμαστη για το τι πρόκειται να ακολουθήσει, με εκατομμύρια ανθρώπους να είναι ευάλωτοι στον μανιώδη ιό. Ο Σι οδηγεί την Κίνα σε ένα άγνωστο μονοπάτι -αυτό που μπορεί να κοστίσει ακριβά στο κόμμα την ικανότητά του να κυβερνήσει.

ΣΤΡΟΦΗ 180 ΜΟΙΡΩΝ

Οι αρχές σηματοδότησαν την εγκατάλειψη της μηδενικής COVID μέσω μιας αξιοσημείωτης αλλαγής στην κρατική προπαγάνδα. Το σύνθημα «Γίνε ο πρώτος υπεύθυνος για την υγεία σου» είναι πλέον πανταχού παρόν. Κινεζικές διασημότητες βγήκαν στην εθνική τηλεόραση για να πείσουν το κοινό ότι η παραλλαγή Omicron της COVID-19, που τώρα είναι αχαλίνωτη στην Κίνα, δεν προκαλεί ανησυχία. Οι αρχές αφαίρεσαν την λέξη «πνευμονία» από την επίσημη περιγραφή της λοίμωξης COVID-19, ωσάν η μη αναφορά μιας πιθανής συνέπειας του ιού θα συγκάλυπτε την απειλή που θέτει ο ιός. Υπό τους αυστηρούς περιορισμούς της μηδενικής COVID, οι Αρχές θα συγκέντρωναν όποιον βρισκόταν θετικός και θα τον μετέφεραν σε μακρινές εγκαταστάσεις καραντίνας. Τώρα, οι Αρχές δεν ταξινομούν πλέον τα ασυμπτωματικά άτομα ως ασθενείς με COVID-19. Αντίθετα, αυτοί οι ασθενείς καλούνται να τεθούν σε καραντίνα στο σπίτι. Πριν από την άρση της μηδενικής COVID [3], οι Κινέζοι πολίτες έπρεπε συνήθως να παρατάσσονται σε ουρές σε χώρους ελέγχου -μερικές φορές αργά το βράδυ και νωρίς το πρωί- για να προμηθευτούν τα αρνητικά αποτελέσματα των εξετάσεων που απαιτούνται για την είσοδο σε δημόσιους χώρους. Εν μία νυκτί, οι περισσότεροι σταθμοί ελέγχου αποσυναρμολογήθηκαν. Το κράτος άφησε τους ανθρώπους να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους.