Οι προκλήσεις της Ελλάδας και το παράδειγμα του Ισραήλ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι προκλήσεις της Ελλάδας και το παράδειγμα του Ισραήλ

Γιατί η στρατηγική του εβραϊκού κράτους παραμένει υποδειγματική
Περίληψη: 

Για να επιβιώσει το Ισραήλ, υπάρχει πολιτική συναντίληψη ότι πρέπει να παραμείνει ισχυρό. Η επιβίωση απαιτεί ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, ισχυρές υπηρεσίες πληροφοριών. Στην οικονομία ο κρατικός παρεμβατισμός ελαχιστοποιείται ώστε να ξεδιπλωθούν οι ιδιωτικές εκείνες πρωτοβουλίες που μετέτρεψαν μια έρημο σε τεχνολογικό κόμβο και ειδικά στον τομέα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και της αμυντικής καινοτομίας.

Η ΣΤΕΛΛΑ ΓΕΡΑΝΗ είναι λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας για την Θεωρία Πολέμου, τις Διεθνείς Σχέσεις και Πολιτικές στη Ναυτιλία και τις Θαλάσσιες μεταφορές, καθώς και για Energy Politics and Security.

Το έτος 2023 είναι η εκατονταετηρίδα της Συνθήκης της Λωζάννης που η Τουρκία ακυρώνει με την υιοθέτηση της ρεβιζιονιστικής της ατζέντας. Οι στρατιωτικές επεμβάσεις της Τουρκίας σε Συρία, Λιβύη, και Ιράκ και η παρείσφρηση και εγκαθίδρυσή της στην Αφρική, προκαλούν μείζονα ανησυχία.

Το 2023 λαμβάνουν χώρα εθνικές εκλογές σε Ελλάδα, Κύπρο, και Τουρκία, πέραν του εβραϊκού κράτους που στις αρχές του έτους σχημάτισε κυβέρνηση υπό την θριαμβευτική επάνοδο του Βενιαμίν Νετανιάχου. Η αναθεωρητική Τουρκία διεκδικεί την ηγεμονική της θέση της στην περιοχή, όπως φάνηκε από την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με το τουρκολιβυκό μνημόνιο.

31012023-2.jpg

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Βενιαμίν Νετανιάχου, μιλά δίπλα στον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, μετά από την συνάντησή τους στο πρωθυπουργικό γραφείο στην Ιερουσαλήμ, τον Φεβρουάριο του 2021. Menahem Kahana/Pool via REUTERS
-----------------------------------------------------------

Ωστόσο, η σημερινή τουρκική στρατηγική δε διαφέρει από την γνωστή του «επιτήδειου ουδέτερου», όπως περιγράφεται στο ομώνυμο βιβλίο του Frank G. Weber (The Evasive Neutral: Germany, Britain and the Quest for a Turkish Alliance in the Second World War). Όπως η Τουρκία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν πολέμησε ποτέ στο πλευρό κανενός αλλά φρόντιζε να ισορροπεί επιδεξίως μεταξύ των δύο πόλων, έτσι και σήμερα εξισορροπεί μεταξύ Ανατολής και Δύσης βάσει των συμφερόντων της. Και ενώ τοποθετείται στον άξονα ρεβιζιονιστικών δυνάμεων όπως η Ρωσία και το Ιράν, οπλίζοντας παράλληλα το πολιτικό Ισλάμ για να κερδίσει τον θρόνο του ηγεμόνα στον σουνιτικό κόσμο και πέρα, οι διαπραγματεύσεις της με τις ΗΠΑ συνεχίζονται. Όπως διαφαίνεται, με μια συνεκτική στρατηγική, η Τουρκία παζαρεύει όχι μόνο την παροχή στρατιωτικού υλικού από τις ΗΠΑ αλλά και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στην περιοχή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Η Ελλάδα, όμως, δεν είναι η μόνη χώρα που είναι αντιμέτωπη με ρεβιζιονιστική δύναμη. Κύπρος και Ισραήλ, που μαζί με την Ελλάδα αποτελούν τους τρείς πυλώνες δημοκρατίας στην Ανατολική Μεσόγειο, αντιμετωπίζουν εξίσου προκλήσεις. Σε ό,τι αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία είναι καταφανές ότι εάν η Τουρκία, είτε δημιουργώντας συνθήκες ενός «ατυχήματος» είτε με εκτεταμένες ψυχολογικές επιχειρήσεις, παρασύρει την Ελλάδα σε πόλεμο, και η ίδια η Κύπρος θα πληρώσει το αντίτιμο ούσα εντός του νεο-οθωμανικού παροξυσμού. Ενόψει, λοιπόν, του εντεινόμενου νεο-οθωμανισμού της Τουρκίας και το αέναου ερωτήματος για το ποια στρατηγική πρέπει να ακολουθεί η Ελλάδα, την απάντηση δίνει το παράδειγμα του κράτους του Ισραήλ. Πώς, λοιπόν, η Ελλάδα υιοθετώντας τις καλές πρακτικές του Ισραήλ θα ενεργήσει ως «έξυπνο κράτος» ώστε να διασφαλίσει την εθνική της κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα απέναντι σε μια ρεβιζιονιστική Τουρκία;

Το κράτος του Ισραήλ βρίσκεται καθημερινά σε άμυνα. Το ένα τρίτο του εδάφους του είναι έρημος. Περιβάλλεται από εκατοντάδες εκατομμύρια Άραβες που για δεκαετίες ήθελαν να το εξαλείψουν ενώ σήμερα το Ιράν είναι αποφασισμένο να το αφανίσει με την ανάπτυξη του πυρηνικού του προγράμματος. Το εβραϊκό κράτος πολεμά στον βορρά την Χεζμπολάχ, proxy του Ιράν που σχεδόν καθημερινά δοκιμάζει την ετοιμότητα του Ισραήλ, ενώ επιχειρεί συχνά στρατιωτικά στην Συρία για να καταστρέψει οπλοστάσια της Χεζμπολάχ. Στην δε λωρίδα της Γάζας συνυπάρχουν περισσότερες προκλήσεις όπως η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ μαζί με την Χαμάς. Και όμως, το κράτος του Ισραήλ επιβιώνει παραδειγματικά, ενδυναμώνεται, και επιδεικνύει ισχυρή αποτρεπτική ικανότητα εναντίον οποιουδήποτε κρατικού ή μη-κρατικού δρώντος επιχειρεί εναντίον του.

Το εβραϊκό κράτος δεν γεννήθηκε μόνο για να προστατεύει τον λαό του μετά το Ολοκαύτωμα. Γεννήθηκε για να επιβιώσει. Για να γίνει αυτό, υπάρχει πολιτική συναντίληψη ότι πρέπει να παραμείνει ισχυρό. Η επιβίωση απαιτεί ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, ισχυρές υπηρεσίες πληροφοριών. Στην οικονομία ο κρατικός παρεμβατισμός ελαχιστοποιείται ώστε να ξεδιπλωθούν οι ιδιωτικές εκείνες πρωτοβουλίες που μετέτρεψαν μια έρημο σε τεχνολογικό κόμβο και ειδικά στον τομέα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και της αμυντικής καινοτομίας. Όμως, για να φτάσει σε αυτό το σημείο, το Ισραήλ ακολούθησε σημαντικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, ειδικά όταν ο σημερινός Πρωθυπουργός ήταν Υπουργός Οικονομικών, και έτσι μετετράπη το Ισραήλ σε «start-up nation».

Στο βιβλίο με τίτλο Bibi, My Story, του Benjamin Netanyahu, του μακροβιότερου πρωθυπουργού του Ισραήλ, μπορεί κανείς να διακρίνει την πεμπτουσία του δόγματος του Ισραήλ: την εξάλειψη των υπαρξιακών απειλών. Για να ενισχύσει την άμυνα και την ασφάλειά του το Ισραήλ θέτει στο επίκεντρο τρία πράγματα: την δημιουργία ενός λιγότερο παρεμβατικού κράτους με ταυτόχρονη προώθηση ατομικών πρωτοβουλιών, δίνοντας προτεραιότητα στην εκπαίδευση, την αμυντική καινοτομία, τις υπηρεσίες πληροφοριών, την τεχνολογία από τη μια και την ελεύθερη αγορά από την άλλη. Επίσης, μέσω των Συμφωνιών του Αβραάμ, λειτούργησε ως παράδειγμα για τον αραβικό κόσμο αφού η συνεχιζόμενη ειρηνευτική διαδικασία με πολλά αραβικά κράτη βασίζεται επίσης στην παροχή τεχνολογικών λύσεων στον αραβικό λαό όσον αφορά τα συστήματα νερού, υγείας, επικοινωνίας και άλλα.