Η υπόθεση των εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία

Όλοι οι πόλεμοι τελειώνουν. Κάποια στιγμή θα τελειώσει και ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Η ώρα για να αρχίσουμε να προετοιμαζόμαστε για την ειρήνη δεν είναι αφότου σιωπήσει το τελευταίο όπλο, αλλά τώρα, καθώς η σύγκρουση μαίνεται. Πολύ πριν θριαμβεύσουν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ηγέτες των Συμμάχων άρχισαν να μελετούν τη μορφή της μελλοντικής ειρήνης. Σε διασκέψεις στην Τεχεράνη, την Γιάλτα, το Πότσνταμ, και αλλού, συζήτησαν προτάσεις και έκαναν σχέδια για την δημιουργία διεθνών θεσμών που θα μπορούσαν να αποτρέψουν έναν νέο πόλεμο. Σήμερα, απαιτείται μια παρόμοια προσπάθεια. Οι Δυτικοί ηγέτες πρέπει να αναπτύξουν μηχανισμούς ασφαλείας και να εξετάσουν στρατηγικές για να βοηθήσουν την Ουκρανία και να διαχειριστούν τις μελλοντικές σχέσεις με την Ρωσία.

Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, συμμετέχει στην σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ μέσω βιντεοσύνδεσης, στο Κίεβο, τον Ιούνιο του 2022. Ukrainian Presidential Press Service / Handout / Reuters
--------------------------------------------------------------------

Η Ουκρανία πρέπει να ενταχθεί στον δημοκρατικό κόσμο και να ενισχυθεί ώστε να μπορέσει να αντισταθεί σε μελλοντική ρωσική επίθεση. Χρειάζεται επίσης κάποιου είδους Δυτική στρατιωτική προστασία. Αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει επιπλέον να σκεφτούν ευρύτερα για τον ρόλο της Ρωσίας στη μεταπολεμική τάξη. Το έθνος χρειάζεται ένα εποικοδομητικό όραμα, όχι μόνο ένα σχέδιο για να χαλιναγωγήσει τις χειρότερες παρορμήσεις του. Αν μετά το τέλος του πολέμου η Ρωσία εξοριστεί μόνιμα από την διεθνή κοινότητα, θα αναδυθεί, οργισμένη και ταπεινωμένη, ως μια νέα απειλή. Ο Πούτιν, η πολεμική του μηχανή, και η αυτοκρατορική του νοοτροπία πρέπει να ηττηθούν και η Ουκρανία πρέπει να σκληρύνει απέναντι σε κάθε πιθανή μελλοντική επίθεση. Ταυτόχρονα, όμως, η Δύση πρέπει επίσης να προσπαθήσει να εξασφαλίσει μια μακροπρόθεσμη ειρήνη με τη Μόσχα.

Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα απαιτήσει τόσο την ανάσχεση της Ρωσίας όσο και την ταυτόχρονη προσφορά ενός δρόμου προς την λύτρωση ή τουλάχιστον προς την ειρηνική συνύπαρξη. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό θα ήταν να δημιουργηθεί μια νέα κοινότητα ασφαλείας -ας την αποκαλέσουμε την Ατλαντική-Ασιατική Κοινότητα Ασφαλείας (Atlantic-Asian Security Community -AASC)- αποτελούμενη από πολλά μέλη του ΝΑΤΟ, καθώς και από την Ουκρανία, τους συμμάχους της, και οποιαδήποτε ουδέτερα κράτη επιθυμούν να συμμετάσχουν. Μόλις το καθεστώς Πούτιν πέσει και αντικατασταθεί από μια κυβέρνηση που θα είναι προσηλωμένη στην ειρήνη, η Ρωσία θα πρέπει επίσης να είναι επιλέξιμη για να ενταχθεί.

Η AASC θα μπορούσε να έχει έναν μακροπρόθεσμο σκοπό παρόμοιο με αυτόν του ΝΑΤΟ, αλλά βραχυπρόθεσμα το κύριο καθήκον της θα ήταν να επιβλέπει και να νομιμοποιεί την επ' αόριστον παρουσία Δυτικών στρατιωτικών στρατευμάτων στο ουκρανικό έδαφος. Αυτά τα στρατεύματα -από χώρες του ΝΑΤΟ και μη- θα παρακολουθούσαν την δραστηριότητα των ρωσικών στρατευμάτων, θα βοηθούσαν στην εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, θα βοηθούσαν στην αποστράτευση, θα παρακολουθούσαν οποιαδήποτε μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία, και θα λειτουργούσαν ως ένας μηχανισμός προειδοποίησης για την αποτροπή νέας ρωσικής επίθεσης. Η αποστολή αυτή θα μπορούσε να ηγηθεί από έναν αξιωματικό εκτός ΝΑΤΟ, ίσως από την Ινδία ή μια άλλη χώρα που θεωρείται ουδέτερη, αλλά πρέπει να περιλαμβάνει αμερικανικά στρατεύματα. Τίποτα λιγότερο από αμερικανικές μπότες στο έδαφος δεν μπορεί να διασφαλίσει το δημοκρατικό μέλλον της Ουκρανίας.

TΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ

Ο τερματισμός του πολέμου είναι πιθανότατα πολύ μακρινός, σε μεγάλο βαθμό επειδή τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία είναι βέβαιες ότι η νίκη είναι ακόμη δυνατή. Η Ρωσία πιστεύει ότι η αποφασιστικότητα των Δυτικών υποστηρικτών της Ουκρανίας θα υποχωρήσει πριν από την δική της, γεγονός που θα στερήσει από το Κίεβο τα υλικά και τα χρήματα που χρειάζεται για να συνεχίσει την σύγκρουση. Η Ουκρανία διαφωνεί, πιστεύοντας ότι η σταθερότητα των πολιτών της και των εταίρων της στην Δύση -σε συνδυασμό με την δημοτικότητα και την πειστικότητα του προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι- θα της επιτρέψει να ανακτήσει τα εδάφη που κατέλαβε παράνομα η Ρωσία. Καθώς καμία από τις δύο πλευρές δεν είναι έτοιμη να συμβιβαστεί, οι μάχες είναι πιθανό να συνεχιστούν στο άμεσο μέλλον.

Αλλά τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν γρήγορα, και ο κόσμος πρέπει να είναι έτοιμος. Στο βαθμό που οι Δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συζητούν μια στρατηγική για τον τερματισμό του πολέμου, επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στην επέκταση του ΝΑΤΟ, καθώς και στον περιορισμό της Ρωσίας μέσω της οικονομικής απομόνωσης. Η πρώτη [στρατηγική] είναι λανθασμένη και η δεύτερη είναι ανεπαρκής. Η περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ θα εγγυηθεί ουσιαστικά μια ανταγωνιστική σχέση όχι μόνο με τον Πούτιν αλλά και με όλους τους πιθανούς μελλοντικούς Ρώσους ηγέτες. Τόσο ο φιλο-ΝΑΤΟϊκός διπλωμάτης, Τζορτζ Κένναν, όσο και ο φιλο-Δυτικός Σοβιετικός πρωθυπουργός, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, προειδοποίησαν κατά της επέκτασης της συμμαχίας όταν άρχισαν να προσχωρούν νέες χώρες την δεκαετία του 1990. Ο διευθυντής της CIA, Γουίλιαμ Μπερνς, απηύθυνε παρόμοια προειδοποίηση για την Ουκρανία ειδικότερα το 2008, όταν υπηρετούσε ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ρωσία, γράφοντας σε διπλωματικό τηλεγράφημα ότι «η είσοδος της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι η πιο φωτεινή από όλες τις κόκκινες γραμμές για την ρωσική ελίτ (όχι μόνο για τον Πούτιν). Δεν έχω βρει ακόμη κανέναν που να βλέπει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ ως κάτι άλλο εκτός από μια άμεση πρόκληση για τα ρωσικά συμφέροντα». Μια σταθερή ειρήνη στην οποία η Μόσχα επενδύει πραγματικά δεν μπορεί να οικοδομηθεί πάνω σε αυτήν την επιλογή.