Η νέα κρίση στο Νταρφούρ

Παρόλο που οι δυνάμεις του Χεμεντί είχαν δολοφονήσει δεκάδες πολίτες, εντούτοις εκείνος παρουσιάστηκε ως υπέρμαχος του λαού και ως προπύργιο ενάντια στην επιστροφή της συμμορίας στρατιωτών και Ισλαμιστών που είχε κυβερνήσει το Σουδάν υπό τον Μπασίρ. Ο Χεμεντί τοποθετήθηκε επίσης ως εκπρόσωπος των στερημένων περιφερειών του Σουδάν και ως διαμεσολαβητής των ειρηνευτικών συνομιλιών με τους αντάρτες του Νταρφούρ. Εν ευθέτω χρόνω οι αντάρτες αυτοί υπέγραψαν ειρηνευτική συμφωνία -που ονομάστηκε Συμφωνία της Τζούμπα- και επέστρεψαν στο Νταρφούρ. Η συμφωνία περιελάμβανε φιλόδοξες υποσχέσεις για ανάπτυξη, μεταρρυθμίσεις, και ένταξη των μαχητών στον στρατό. Στην πράξη, ωστόσο, κατέληγε σε πολιτικά αξιώματα, θέσεις εργασίας, και χρήματα για τους αντάρτες και τους ηγέτες τους. Ο Χεμεντί ήλπιζε ότι θα προσχωρούσαν στον συνασπισμό του, αλλά εκείνοι ήταν δύσπιστοι απέναντί του [θεωρώντας τον] ως έναν φιλόδοξο Janjaweed. Η επιστροφή των πρώην ανταρτών απείλησε τον αραβικό έλεγχο του Νταρφούρ και πυροδότησε τοπική βία.

Αυτή ήταν η στιγμή κατά την οποία η UNAMID θα έπρεπε να είχε επιβάλει την συμφωνία της Τζούμπα και να διατηρήσει την ειρήνη μεταξύ των δύσπιστων ένοπλων ομάδων. Αντ' αυτού, ο ΟΗΕ, πιεζόμενος από τους Σουδανούς στρατηγούς να τερματίσει τις επιχειρήσεις του, σταμάτησε την αποστολή του τον Ιούνιο του 2021. Μια κοινή δύναμη από κυβερνητικούς στρατιώτες, στρατιώτες των RSF, και πρώην αντάρτες ανέλαβε την προστασία των αμάχων. Οι κάτοικοι του Νταρφούρ ήταν εξοργισμένοι, αλλά ο ΟΗΕ φάνηκε να αγνοεί τους κινδύνους. Ήταν μια πράξη ηθελημένης αισιοδοξίας που σήμερα φαίνεται εκπληκτικά λανθασμένη.

ΠΟΛΕΙΣ ΠΟΥ ΠΕΦΤΟΥΝ

Σύμφωνα με την συμφωνία της Τζούμπα, ένας πρώην αντάρτης, ο Khamis Abubakar, εθνοτικής καταγωγής της Masalit, έγινε κυβερνήτης της πολιτείας του Δυτικού Νταρφούρ. Η τοπική αραβική πολιτοφυλακή ήταν δυσαρεστημένη και στην συνέχεια σημειώθηκαν σποραδικά επεισόδια βίας. Αλλά δεν ήρθε καμία αποστολή του ΟΗΕ για να ερευνήσει, να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, ή να στείλει αξιωματικούς πολιτικών υποθέσεων για να διευκολύνει την ειρήνη. Την στιγμή που άρχισαν οι μάχες μεταξύ του στρατού και των RSF στο Χαρτούμ στις 15 Απριλίου του τρέχοντος έτους, ξέσπασε εκτεταμένη βία και στο Δυτικό Νταρφούρ. Η σπίθα της σύγκρουσης δεν είναι σαφής, αλλά αραβικές πολιτοφυλακές άρχισαν ένα δολοφονικό αμόκ εναντίον του άμαχου πληθυσμού. Οι στρατιώτες του σώματος του στρατού, λιγότερο οπλισμένοι και φοβισμένοι, κρύφτηκαν στις οχυρώσεις τους.

Οι επιζώντες που έχουν καταφύγει στο γειτονικό Τσαντ περιγράφουν ότι οι RSF και οι Άραβες μαχητές πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι στην περιφερειακή πρωτεύουσα, Ελ Γκενέινα, σκοτώνουν, βιάζουν, και λεηλατούν, αφήνοντας τα πτώματα ανδρών και αγοριών να αποσυντίθενται στους δρόμους. Τον Μάιο, παραστρατιωτικοί επιτέθηκαν στο νοσοκομείο της πόλης και λεηλάτησαν το παλάτι του σουλτάνου. Τον Ιούνιο, ο Abubakar κατήγγειλε την βία ως «γενοκτονία». Την επόμενη ημέρα απήχθη και δολοφονήθηκε από ένοπλους άνδρες με στολές των RSF.

Το Νταρφούρ δεν έχει πρόσβαση σε κινητά τηλέφωνα ή στο διαδίκτυο, γεγονός που το καθιστά μια μαύρη τρύπα για την πληροφόρηση. Φαίνεται όμως ότι οι RSF έχει καταλάβει και την Ζαλινγκέι, την πρωτεύουσα του κεντρικού Νταρφούρ και την μεγαλύτερη πόλη της εθνοτικής ομάδας Fur. Ο διοικητής της πολιτοφυλακής έχει μετακομίσει στο γραφείο του κυβερνήτη. Η μια μετά την άλλη, οι πόλεις του Νταρφούρ πέφτουν στα χέρια των RSF. Οι αραβικές φυλές του ανατολικού Νταρφούρ, που προσπαθούσαν να παραμείνουν ουδέτερες στον προηγούμενο πόλεμο, τώρα δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συμμαχήσουν με τις RSF. Οι αγροτικοί αριστοκράτες, των οποίων τα διατάγματα καθόριζαν κάποτε την πολιτική των φυλών, υπόκεινται τώρα στις επιταγές των νεαρών διοικητών της πολιτοφυλακής. Τον περασμένο μήνα, εννέα ανώτεροι αρχηγοί δήλωσαν την υποστήριξή τους στις RSF.

Μέχρι στιγμής, οι ισχυρότεροι από τους πρώην αντάρτες -συμπεριλαμβανομένου του Μίνι Μιναουί του Απελευθερωτικού Κινήματος του Σουδάν- έχουν μείνει εκτός μάχης. Φοβούνται τις RSF, αλλά δεν εμπιστεύονται τις προθέσεις ή τις ικανότητες του στρατού, και κατηγορούν την κυβέρνηση του Μπουρχάν ότι παραμελεί τις επείγουσες ανθρωπιστικές ανάγκες του Νταρφούρ. Άλλοι έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους με τον πολιορκημένο στρατό για να υπερασπιστούν πόλεις-κλειδιά. Το πόσο καιρό οι πρώην αντάρτες μπορούν να παραμείνουν ουδέτεροι είναι αβέβαιο, ιδίως καθώς οι κοινότητες που έχουν στοχοποιηθεί χρειάζονται προστασία. Οι μονάδες αυτοάμυνας των κοινοτήτων των Νταρφούρι χρειάζονται επειγόντως διεθνή υποστήριξη για την δημιουργία ασφαλών ζωνών στις πόλεις και στους καταυλισμούς των εκτοπισμένων.

Οι RSF έχουν επίσης σαρώσει το γειτονικό Βόρειο Κορντοφάν. Η κατάληψη της κύριας πόλης αλ-Ομπέιντ ανακόπηκε μόνο από μαζικές διαδηλώσεις των κατοίκων της. Οι παραστρατιωτικοί των RSF κινούνται ανατολικά για να ενισχύσουν τον αγώνα τους για το Χαρτούμ, καθώς φορτηγά φορτωμένα με τα λεηλατημένα αγαθά της πρωτεύουσας βούιζαν προς την αντίθετη κατεύθυνση.

ΧΩΡΙΣ ΔΙΕΞΟΔΟ

Οι κρίσεις του Νταρφούρ -οι ακόμη ανεπίλυτες εθνοτικές εντάσεις και η αναζήτηση των βεδουίνων της Σαχάρας για γη και απασχόληση- καθορίζουν τώρα το μέλλον του Σουδάν. Ακόμη και αν οι σουδανικές ένοπλες δυνάμεις ανασυνταχθούν και, με την στρατιωτική βοήθεια των συμμάχων τους στην Αίγυπτο και την Τουρκία, καταφέρουν να εκδιώξουν τις RSF από το Χαρτούμ, η κυβέρνηση δεν έχει καμία λύση στα προβλήματα που μαστίζουν το Νταρφούρ.

Καμία λύση δεν έχει ούτε και ο Χεμεντί. Οι RSF κατάφεραν από νωρίς σφοδρά πλήγματα στη μάχη για το Χαρτούμ και κράτησαν το έδαφός τους απέναντι σε μια σφοδρή αντεπίθεση. Αλλά η όποια υποστήριξη μπορεί να είχε ο Χεμεντί μεταξύ του πληθυσμού έχει καταστραφεί από την συμπεριφορά των στρατιωτών του, οι οποίοι σκότωσαν και βίασαν, λεηλάτησαν κατοικημένες γειτονιές, κατέλαβαν νοσοκομεία, και βεβήλωσαν πολιτιστικούς χώρους και πολιτικά κτίρια.