Ο τρόπος του Πωλ Βόλκερ

Η παγκόσμια οικονομία δεν ήταν το μόνο θύμα της χρηματοοικονομικής κατάρρευσης του 2008. Η κρίση, αμαύρωσε την φήμη πολλών στον χρηματοοικονομικό τομέα καθώς και μελών των ρυθμιστικών Αρχών, πολιτικών και μέσων μαζικής ενημέρωσης που υποτίθεται ότι έπρεπε να τους ελέγχουν. Έτσι η νέα βιογραφία, από τον Γουίλιαμ Σίλμπερ, του Πωλ Βόλκερ, ενός από τους τελευταίους εναπομείναντες ήρωες της σύγχρονης οικονομίας, δεν θα μπορούσε να έρθει σε πιο κατάλληλη στιγμή.

Ο Σίλμπερ, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, χρησιμοποιεί το βιβλίο για να ξεναγήσει τον αναγνώστη σε μερικά από τα πιο σημαντικά επεισόδια της μακράς και διαβόητης καριέρας του Βόλκερ, στη διάρκεια της οποίας υπηρέτησε σε πέντε αμερικανικές κυβερνήσεις. Τα επεισόδια, αυτά περιλαμβάνουν την θητεία του ως υφυπουργός Οικονομικών Υποθέσεων στο από το 1969 ως το 1974, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκατέλειψαν την μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό, την επιτυχημένη εκστρατεία του εναντίον του πληθωρισμού ως πρόεδρος της Federal Reserve των ΗΠΑ στην δεκαετία του 1980 και το έργο του μετά την πρόσφατη οικονομική κρίση, όταν εξέφρασε τον όρο, ο οποίος σήμερα ονομάζεται «κανόνας του Βόλκερ», ο οποίος αποκλείει τις εμπορικές τράπεζες από την συμμετοχή σε διαπραγματεύσεις χαρτοφυλακίων για ίδιο λογαριασμό (proprietary trading, επενδύσεις που κάνουν οι τράπεζες για τα δικά τους κέρδη, όχι για λογαριασμό πελατών τους).

Εστιάζοντας σε αυτές τις στιγμές, η λεπτομερής έρευνα του βιβλίου του Σίλμπερ προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες για την σύγχρονη αμερικανική οικονομική ιστορία και για την ζωή μιας από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της οικονομίας της. Αν και οι λεπτομέρειες αυτών των επεισοδίων μπορεί να φαίνονται μακρινές, το βιβλίο «Βόλκερ» υπενθυμίζει στους αναγνώστες πόσο επισφαλείς ήταν οι συνθήκες - και πώς θα μπορούσαν οι πολιτικοί να αντιμετωπίσουν παρόμοιες κρίσεις στο μέλλον.

ΠΑΡΩΝ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ

Το πρώτο μεγάλο επεισόδιο του βιβλίου αρχίζει με τον Βόλκερ στο υπουργείο Οικονομικών της κυβέρνησης Κέννεντυ και τον ακολουθεί επί σειρά ετών, καθώς γινόταν ο κεντρικός χαρακτήρας σε μια κρίση του διεθνούς νομισματικού συστήματος. Οι ρυθμίσεις του Bretton Woods, που έλαβαν χώρα μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, συνέδεαν την αξία του αμερικανικού δολαρίου με τον χρυσό και την αξία των άλλων νομισμάτων με το δολάριο σε σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες. Το σύστημα λειτούργησε μόνο περιστασιακά για περίπου δύο δεκαετίες, αλλά όσο ο πόλεμος στο Βιετνάμ κλιμακωνόταν, η οικονομία των ΗΠΑ άρχισε να υπερθερμαίνεται και να βιώνει πληθωρισμό. Χωρίς ταχύτερη αύξηση της παραγωγικότητας ή την δυνατότητα να υποτιμήσουν το νόμισμά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες είδαν τις εξαγωγές τους να εξελίσσονται ολοένα και λιγότερο ανταγωνιστικές και οι επενδυτές άρχισαν να εγκαταλείπουν το δολάριο προς όφελος άλλων νομισμάτων ή του χρυσού.

Για να μην γίνουν τα πράγματα από άσχημα, ακόμα χειρότερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε είτε να αυξήσουν τα επιτόκια - και πιθανόν να αρχίσουν μια ύφεση - είτε να βρουν κάποιον άλλο τρόπο για να κρατήσουν τα χρήματα στην χώρα. Κατά την διάρκεια μιας δεκαετίας, σε αμέτρητες συναντήσεις «έκτακτης ανάγκης» σε όλον τον κόσμο, η Ουάσιγκτον πρότεινε όλα τα είδη σχεδίων για να σώσει το σύστημα του Bretton Woods, από κυβερνητικά κατευθυνόμενες διεθνείς αγορές δολαρίων, μέχρι την πάταξη των συλλεκτών νομισμάτων γιατί αποσπούν πολύ χρυσό από την κυκλοφορία. Αλλά, χωρίς μια αύξηση των επιτοκίων, κάτι που οι πολιτικοί δεν θέλουν να συμβεί, το status quo θα έπρεπε να αλλάξει.

Αρχικά, ο Βόλκερ υπερασπίστηκε την πρόσδεση με τον χρυσό, αλλά από την στιγμή που βρέθηκε στην κυβέρνηση του Νίξον, συνειδητοποίησε ότι η χώρα χρειαζόταν να ακολουθήσει είτε μια βαθιά οδυνηρή νομισματική πολιτική ή να αλλάξει ριζικά το νομισματικό της σύστημα. Μετά από μια μακρά σειρά διαπραγματεύσεων με την Ευρώπη, τον Αύγουστο του 1971 οι Ηνωμένες Πολιτείες τερμάτισαν την σύνδεση του δολαρίου με τον χρυσό και μπήκαν σε πιο ευέλικτες συναλλαγματικές ισοτιμίες. Χάρη στην στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων χωρών, οι φόβοι ότι η εγκατάλειψη των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών θα ανατρέψει είτε το δολάριο ως αποθεματικό νόμισμα, είτε θα πυροδοτήσει μια ολομέτωπη οικονομική κρίση δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ. Το γεγονός ότι ο Βόλκερ ηγήθηκε μιας ομαλής μετάβασης χωρίς να προκληθεί κατάρρευση, ήταν ένα σημαντικό επίτευγμα. Σήμερα, καθώς πολλές χώρες της ευρωζώνης αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που προκαλούνται από το σταθερό σύστημα συναλλαγματικών ισοτιμιών τους, ελπίζει κανείς ότι έχουν μελετήσει καλά αυτήν την υπόθεση.

Στην συνέχεια, ο Σίλμπερ εξετάζει τον πασίγνωστο αγώνα του Βόλκερ ενάντια στον πληθωρισμό. Στην δεκαετία του 1970, ο πληθωρισμός ήταν ο όλεθρος της αμερικανικής οικονομίας, ανεβαίνοντας από 5% ετήσιου ρυθμού το 1976, στο σχεδόν 12% τον Αύγουστο του 1979, τον μήνα που ο Βόλκερ έγινε πρόεδρος της Federal Reserve. Η απροθυμία της Fed να αυξήσει τα επιτόκια για να σταματήσει τον πληθωρισμό είχε καταστρέψει την αξιοπιστία της και επέτρεπε αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν «πληθωριστικές προσδοκίες» να ριζώνουν. Οι επιχειρήσεις, τα συνδικάτα και οι εργαζόμενοι όλης της οικονομίας ξεκίνησαν τις συζητήσεις τους σχετικά με τους μισθούς και τις τιμές με βάση την υπόθεση ότι ο πληθωρισμός θα είναι από 5% έως 7% ετησίως. Μια τέτοια υπόθεση είναι αρκετά επικίνδυνη, δεδομένου ότι οι εργαζόμενοι απαιτούν αμέσως αυξήσεις μισθών της τάξης του 7% με 8%, για να καλύψουν τον πληθωρισμό, κάτι το οποίο με την σειρά του προκαλεί στις βιομηχανίες περαιτέρω αύξηση τιμών. Αυτό, το επονομαζόμενο «σπιράλ μισθών και τιμών» μπορεί να εκτοξεύσει τον πληθωρισμό δραματικά σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Η χώρα χρειαζόταν κάποιον αξιόπιστο για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό και ο Βόλκερ ήταν ο κατάλληλος για αυτό. Έδρασε αμέσως, αν και ήξερε ότι αυτό συνεπάγεται αυστηρότητα νομισματικής πολιτικής άνευ προηγουμένου. Σχεδίασε μια νέα προσέγγιση για τις πολιτικές της Fed, που προσπαθούσαν ξεκάθαρα να επιβραδύνουν την διεύρυνση της προσφοράς χρήματος και όχι την αύξηση των επιτοκίων άμεσα (που είναι η συνήθης μέθοδος μιας κεντρικής τράπεζας), γνωρίζοντας ότι οι διοικητές της Fed θα περνούσαν δύσκολες στιγμές για να αυξήσουν τα επιτόκια τόσο όσο χρειαζόταν. Το σύστημα του να στοχεύσει στην προσφορά χρήματος ήταν έμμεσο και αύξησε τα επιτόκια περισσότερο από οτιδήποτε είχε προβλέψει ποτέ η Fed, στα πρωτοφανή επίπεδα του 20% και άνω. Η οικονομία έπεσε σε ύφεση, με την ανεργία να κορυφώνεται στο 10,8%, τον Νοέμβριο του 1982.

Ο Βόλκερ ήταν αφοσιωμένος στα όπλα του, ακόμα και όταν δέχτηκε σοβαρές επικρίσεις από το Κογκρέσο και την βιομηχανία. Παραδέχτηκε τις δυσκολίες που παρουσιάζονται, λόγω των υψηλών επιτοκίων αλλά επέμεινε ότι η χώρα χρειάζεται να απαλλαγεί από τον πληθωρισμό, ή – όπως είπε σε μια ομιλία ου το 1982 στην Εθνική Ένωση Οικοδόμων: «ο πόνος που έχουμε υποστεί θα ήταν για το τίποτα - και θα αναβάλαμε απλώς για αργότερα μια ακόμα πιο επώδυνη μέρα αντιμετώπισης του προβλήματος».

Ο Βόλκερ επέμεινε μέχρι που νίκησε τον πληθωρισμό. Μόλις η μάχη κερδήθηκε, άρχισε να μειώνει τα επιτόκια και να καθιστά ευκολότερο τον δανεισμό, ώστε να επιστρέψουν τα πράγματα στην φυσιολογική τους ροή. Η ανεργία μειώθηκε ραγδαία και οι συντηρητικοί οικονομολόγοι- συμπεριλαμβανομένου του Milton Friedman, ενός βασικού επικριτή του Βόλκερ καθ΄ όλη την δεκαετία του 1970 και του 1980- προειδοποίησαν για την επικείμενη επιστροφή του πληθωρισμού. Αλλά ο Βόλκερ εξήγησε ότι οι χειρότερες αποτυχίες της Fed είχαν προκληθεί από το ότι περίμενε για πολύ καιρό μέχρι να εφαρμόσει αυστηρότερη νομισματική πολιτική στην διάρκεια της οικονομικής επέκτασης και όχι από το να εφαρμόσει μια πιο χαλαρή νομισματική πολιτική κατά την διάρκεια των υφέσεων. Η ιστορία σύντομα τον δικαίωσε. Παρ΄ όλο που ακολούθησε μια σημαντική οικονομική επέκταση, ο πληθωρισμός δεν επέστρεψε ποτέ.

Το τελευταίο μεγάλο επεισόδιο που περιγράφει ο Σίλμπερ, έλαβε χώρα κατά την πρόσφατη συζήτηση σχετικά με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όταν ο Βόλκερ υπερασπίστηκε την απαγόρευση των επενδύσεων ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών. Η λογική του ήταν ότι δεδομένου ότι οι εμπορικές τράπεζες στις Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζονται από την Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων (Federal Deposit Insurance Corporation ) και μπορούν να δανειστούν χρήματα από την Fed κατά την διάρκεια μιας κρίσης (στο λεγόμενο «εκπτωτικό παράθυρο»), οι φορολογούμενοι τελικά είναι παγιδευμένοι στο κόστος της αποτυχίας των τραπεζών. Αυτή η κυβερνητική ασφάλιση επιτρέπει στις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις να αντλήσουν φθηνά κεφάλαια και ο Βόλκερ υποστήριξε ότι δεν ήταν σκόπιμο να χρησιμοποιούν την εν λόγω επιδότηση για να κάνουν ριψοκίνδυνες επενδύσεις προς όφελος τους, ειδικά επενδύσεις που θα μπορούσαν να τις καταστήσουν ακόμα πιο επιρρεπείς στην αποτυχία. Επίσης, ο Βόλκερ ανησυχούσε ότι οι επενδύσεις ιδίων κεφαλαίων θα φέρουν τις τράπεζες σε άμεση σύγκρουση με τους πελάτες τους.

Οι επικριτές του Βόλκερ επέμειναν ότι τέτοιοι ειδικοί κανόνες για τις εμπορικές τράπεζες ήταν απαράδεκτοι, διότι οι τράπεζες θα έπρεπε να ανταγωνιστούν πιο ελαφριά ρυθμιζόμενους φορείς, όπως τα αμοιβαία κεφάλαια υψηλού κινδύνου, τις διεθνείς τράπεζες ή τα κεφάλαια της χρηματαγοράς, που δεν είχαν τέτοιους περιορισμούς. Αλλά κάθε φορά που ο κανόνας φαινόταν να κινδυνεύει, οι εξελίξεις όπως η καταγγελία ότι η Goldman Sachs «σορτάριζε» συνειδητά τις επενδύσεις που πουλούσε στους πελάτες της ή η αποκάλυψη ότι η JP Morgan Chase είχε χάσει δισεκατομμύρια δολάρια σε μια και μόνη επένδυση των ιδίων κεφαλαίων της, επιβεβαίωναν την λογική του Βόλκερ. Παρά την μανιώδη άσκηση πίεσης για να αποσυρθεί, ο κανόνας του Βόλκερ έγινε μέρος του νομοσχεδίου οικονομικής μεταρρύθμισης Dodd-Frank και τώρα αποτελεί νόμο όλης της χώρας, αν και η μάχη για την εφαρμογή του συνεχίζεται.

ΑΠΙΣΤΕΥΤΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΟΣ

Η αφήγηση του «Βόλκερ» αποκαλύπτει το δράμα πίσω από μερικές από τους πιο σημαντικούς διαξιφισμούς οικονομικής πολιτικές του τελευταίου μισού αιώνα. Ωστόσο, αυτό που είναι ακόμα πιο σημαντικό να γίνει κατανοητό αντί των λεπτομερειών αυτών των επεισοδίων, είναι ότι η κοσμοθεωρία του Βόλκερ κρίθηκε ως ένας άψογος τρόπος επίλυσης των προβλημάτων. Οι μελλοντικοί πολιτικοί θα κάνουν καλά να μελετήσουν την προσέγγισή του, από τον τρόπο που προέβαλλε εμπιστοσύνη και αξιοπιστία, ως την επιμονή του να δημιουργήσει σαφή πλαίσια για την επίλυση κρίσεων.

Καθ΄όλη την διάρκεια της δημόσιας καριέρας του, ο Βόλκερ ήταν η προσωποποίηση της σκληρότητας. Κατάλαβε ότι η κυβέρνηση πρέπει να δημιουργήσει αξιοπιστία, προκειμένου να δώσει στους πολιτικούς την ευελιξία, όταν την χρειάζονταν. Τόσο στην κρίση του χρυσού όσο και στην κρίση του πληθωρισμού, η αποτυχία των Αρχών να δώσουν αξιόπιστες υποσχέσεις, προκαλούσαν κερδοσκοπικές επιθέσεις από επενδυτές, οι οποίοι στοιχημάτιζαν ότι η κυβέρνηση θα υποχωρήσει. Όταν οι πολιτικοί υπονόμευσαν την αξιοπιστία τους, απλώς έκαναν τον επόμενο γύρο της κρίσης ακόμη χειρότερο, διότι η αγορά έπαψε να πιστεύει αυτά που λένε οι αξιωματούχοι για το πώς θα την επιλύσουν.

Στην δεκαετία του 1980, ο Βόλκερ ήταν σε θέση να βάλει τέλος στις προσδοκίες για ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού, απλώς αποδεικνύοντας ότι είναι πρόθυμος να διαχειριστεί ακόμη και τις πιο επώδυνες «θεραπείες». Μόλις οι άνθρωποι κατάλαβαν ότι θα επιμείνει σε αυτό ωσότου οι τιμές πάψουν να εκτοξεύονται, κέρδισε την ευελιξία να μειώσει τα επιτόκια σε πιο φυσιολογικά επίπεδα, πράγμα που έκανε μετά το 1983, χωρίς να προκαλέσει την επιστροφή του πληθωρισμού.
Στον απόηχο της οικονομικής κρίσης του 2008, φαινόταν συχνά απογοητευμένος στις δημόσιες εμφανίσεις του, όταν η κυβέρνηση ανέτρεπε απότομα τη θέση της, όπως τότε που ανακοινώθηκε ότι το Πρόγραμμα Απαλλαγής Προβληματικών Περιουσιακών Στοιχείων (Troubled Asset Relief Program), θα αγόραζε τοξικά κεφάλαια απλώς για να πει αργότερα ότι τα χρήματα που διατέθηκαν για το πρόγραμμα θα χρησιμοποιούνταν τελικά για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Ο μεγάλος φόβος ήταν ότι τέτοιες ανατροπές θα υπονόμευαν την αξιοπιστία των πολιτικών και θα έκαναν την διάσωση πολύ πιο δύσκολη- ένα μάθημα που αποδείχθηκε αρκετά σχετικό με την χαοτική αντίδραση της Ευρώπης στις κρίσεις κρατικού χρέους της.

Ομοίως, το κεντρικό σημείο της προσέγγισης του Βόλκερ για την δημόσια πολιτική ήταν η επιμονή του για την εξεύρεση σαφών πλαισίων για την αντιμετώπιση των κρίσεων. Αυτή η στάση μπορεί να φαίνεται προφανής, αλλά όποιος έχει βρεθεί στην Ουάσιγκτον μπορεί να πει πόσο σύνηθες είναι για την κυβέρνηση, απλά να παρακολουθεί αμέτοχη. Ο Βόλκερ έμαθε τον κίνδυνο αυτής της προσέγγισης κατά την διάρκεια των διαφόρων καταστάσεων έκτακτης ανάγκης με τις οποίες ασχολήθηκε, συμπεριλαμβανομένης και της κρίσης της Λατινικής Αμερικής της δεκαετίας του 1980 και της χρεοκοπίας της Continental Illinois National Bank το 1984. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αυτοί που σχετίζονταν με τις συγκεκριμένες υποθέσεις κατάφεραν να συμφωνήσουν και να καταλήξουν σε ad hoc συμφωνίες. Όμως, με το να λύσουν τα προβλήματα με αυτόν τον τρόπο έσπειραν τους σπόρους μελλοντικών προβλημάτων, αφήνοντας τους ανθρώπους σε αμφιβολία για το τι θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση την επόμενη φορά που τα πράγματα θα πάνε στραβά.

Αυτός είναι ο λόγος για το ότι όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση του 2008, ο Βόλκερ έγινε ένας από τους πρώτους στους οποίους πρότειναν την δημιουργία ενός ιδρύματος που θα μπορούσε να αγοράσει περιουσιακά στοιχεία και να τα διαχειριστεί, όπως είχε κάνει η Resolution Trust Corporation μετά την κρίση καταθέσεων και δανείων στην δεκαετία του 1980 και στην δεκαετία του 1990. Επίσης, είναι ο λόγος για τον οποίο ανησυχούσε έντονα για τους κινδύνους της αναμονής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων μέχρι αυτά να προκύψουν. Ένιωθε ότι η Ουάσιγκτον δεν θα μπορούσε να αξιολογήσει ποιες προβληματικές επιχειρήσεις άξιζαν διάσωση, χωρίς ένα σαφές πλαίσιο. Όσο το πεδίο εφαρμογής των κυβερνητικών διασώσεων εξαπλωνόταν διασώζοντας χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, την AIG, την Fannie Mae, την Freddie Mac και ακόμα και την αυτοκινητοβιομηχανία, οι ανησυχίες του Βόλκερ φαινόταν να δικαιώνονται.

Η ειρωνεία είναι ότι η προτίμησή του για πλαίσια αντί των έκτακτων συνεδριάσεων έφερε το σκεπτικό του Βόλκερ σε συμφωνία με εκείνο του Φρίντμαν. Το 1969, όταν ο Φρίντμαν προωθούσε ένα σύστημα ευέλικτης συναλλαγματικής ισοτιμίας, υποστήριζε ότι ένα από τα οφέλη του θα ήταν «να βάλει ένα τέλος στην περιστασιακή κρίση, που προκαλεί μια μανιώδη μετακίνηση αξιωματούχων από πρωτεύουσα σε πρωτεύουσα» που τους κάνει να πιστεύουν ότι είναι εξαιρετικά σημαντικοί. Εάν η σύγχρονη ιστορία μάς έχει διδάξει κάτι, είναι ότι οι πιο σοβαρές οικονομικές κρίσεις δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποκλειστικά από εφευρήματα ελέγχων για καταστροφές από καλοπροαίρετους αξιωματούχους. Υπάρχει ανάγκη για αρθρωμένα πλαίσια κανόνων.

Η προσέγγιση του Βόλκερ στους κανονισμούς και την εποπτεία είναι κάτι που επίσης αξίζει να μιμηθούμε. Ο Βόλκερ μου είπε κάποτε ότι είχε περάσει ένα μεγάλο μέρος της καριέρας του αγωνιζόμενος ενάντια στην ιδέα ότι η ελεύθερη αγορά θα μπορούσε να κυβερνά τον εαυτό της, αν η κυβέρνηση δεν έχει τον τρόπο να το κάνει. Τόνισε ότι οι κεφαλαιαγορές μπορούν να λειτουργήσουν μόνο όταν οι άνθρωποι εμπιστεύονται το σύστημα. Ένα οικονομικό σύστημα που καθοδηγείται από συγκρούσεις συμφερόντων, δημιουργική λογιστική και υπερβολική ευφορία, είναι επικίνδυνο, ακριβώς επειδή μπορεί να καταστρέψει την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης και να κάνει τους ανθρώπους να αποσύρουν τα χρήματά τους.

Η Federal Reserve έχει δύο αρμοδιότητες: να ρυθμίζει την οικονομική πολιτική και να διασφαλίζει και να ρυθμίζει τους μεγάλους τομείς του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Παραδόξως, οι προεδρίες της Fed οι οποίες ήταν πιο αυστηρές όσον αφορά τον πληθωρισμό, είχαν την τάση να είναι οι πιο επιεικείς όταν επρόκειτο για την τραπεζική εποπτεία και οι πιο φιλικές προς την ιδέα ότι ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να αυτορυθμιστεί. Αυτό που έκανε τον Βόλκερ τόσο διαφορετικό ως πρόεδρο της Fed ήταν η αυστηρότητα του για αμφότερα τον πληθωρισμό και την τραπεζική εποπτεία.

Δεν ήταν ότι ο Βόλκερ έβλεπε τους τραπεζίτες ως τους «κακούς», όπως κάνουν πολλοί λαϊκιστές που ενστερνίζονται τις απόψεις του. Απλά, πιστεύει ότι οι τραπεζίτες είναι ακριβώς σαν όλους τους άλλους: όταν δεν υπάρχει εποπτεία, θα προσπαθήσουν να επωφεληθούν από το σύστημα. Ο Βόλκερ έχει δηλώσει επανειλημμένα την άποψή του ότι πολλές πρακτικές που θεωρούνται χρηματοπιστωτικές καινοτομίες είναι, στην πραγματικότητα, απλώς τρόποι για να ξεφύγουν οι επιχειρήσεις από τους κανονισμούς, να μειώσουν το ποσό του κεφαλαίου που οφείλουν να διαθέτουν ή να αποφύγουν φόρους, παρέχοντας έτσι μικρό όφελος στους καταναλωτές ή στην οικονομία.
Ο Βόλκερ υποστηρίζει ότι οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να είναι σαφείς και άμεσες στην εποπτεία της συμπεριφοράς των τραπεζών. Όπως το έθεσε σε μια συνέντευξη με τον Σίλμπερ, «οι εμπορικοί τραπεζίτες καταλαβαίνουν πότε οι τραπεζικοί επιθεωρητές τους δίνουν τον πράσινο φως για να δανείσουν. Επίσης, ανταποκρίνονται στο κόκκινο φως, είτε τους αρέσει είτε όχι, αλλά οι περισσότεροι αγνοούν το προειδοποιητικό πορτοκαλί φως». Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, στην πρόσφατη συζήτηση για την οικονομική μεταρρύθμιση, ο Βόλκερ πίεσε για την απαγόρευση των επενδύσεων ιδίων τραπεζικών κεφαλαίων, ώσπου να καταστεί σαφές και όχι να αφεθεί στην διακριτική ευχέρεια των ρυθμιστικών αρχών. Οι τραπεζίτες δεν θα δώσουν ποτέ την απαιτούμενη προσοχή, εκτός αν μια τέτοια πρακτική απαγορευτεί ρητά.

ΚΑΘΗΚΟΝ, ΤΙΜΗ, ΠΑΤΡΙΔΑ

Σήμερα, όταν μιλάω στον Βόλκερ, αναφέρεται σε μια εποχή που η Τιμή ήταν ό,τι πιο σημαντικό για κάποιον. Σημειώνει, ότι τα πρώτα χρόνια που δούλευε για την κυβέρνηση, πολλές μεγάλες εμπορικές ενώσεις δεν είχαν καν γραφεία στην Ουάσιγκτον και οι τραπεζίτες δεν ανησυχούσαν περισσότερο για τα μπόνους τους από ό,τι για την φήμη τους.

Σε κάθε στάδιο της καριέρας του, ο Βόλκερ είχε την επιλογή να φύγει από την κυβέρνηση και να πιάσει μια προσοδοφόρα δουλειά στον ιδιωτικό τομέα. Αλλά επέλεξε την δημόσια υπηρεσία. Είναι εκπληκτικό το ότι η Ουάσιγκτον καταφέρνει να προσλαμβάνει επαγγελματίες με τις ικανότητες του Βόλκερ, ενώ τους πληρώνει φειδωλά και τους υποβάλλει σε όλες τις διαδικασίες του κυβερνητικού έργου, από τις εγκριτικές κομματικές ακροάσεις της Γερουσίας, μέχρι τους αυστηρούς κανόνες που πρέπει να τηρούν στην προσωπική τους ζωή. Ο Βόλκερ εξακολουθεί να πιστεύει ότι η δημόσια υπηρεσία είναι το πιο σημαντικό πράγμα που μπορεί να κάνει κάποιος, αλλά φοβάται ότι η άποψή του είναι ένα απομεινάρι μιας άλλης εποχής.

Αν είμαστε τυχεροί, οι φόβοι του δεν θα επιβεβαιωθούν. Τα διδάγματα από την καριέρα και την κοσμοθεωρία του Βόλκερ πρέπει να εξακολουθήσουν να καθοδηγούν την οικονομική πολιτική των ΗΠΑ, τα επόμενα χρόνια, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να διατηρήσουν την ηγεσία στην παγκόσμια οικονομία. Η χώρα ίσως να μην γεννήσει ένα πρόσωπο με περισσότερο κύρος, σοφία και αποφασιστικότητα. Αλλά όσοι έρθουν μετά τον Βόλκερ, θα ήταν φρόνιμο να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τις συμβουλές του και να προσπαθήσουν να ακολουθήσουν τα ομολογουμένως τεράστια βήματά του.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc. All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/138485/austan-goolsbee/the-volcke...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr