Ο μύθος του παντοδύναμου κεντρικού τραπεζίτη

Ο Irwin απεικονίζει τις μεγάλες διαφορές απόψεων μεταξύ των οικονομολόγων και των πολιτικών για το πώς οι κεντρικοί τραπεζίτες θα πρέπει να αντιδρούν στην αποτυχία των εκλεγμένων αξιωματούχων να κάνουν σκληρές επιλογές επί του προϋπολογισμού. Οι διαφορές αυτές, αποδεικνύεται, δεν ευθυγραμμίζονται πάντα με τις κομματικές διασυνδέσεις. Προς τιμήν του, ο Irwin παραμένει εντός των ορίων της δημοσιογραφικής ουδετερότητας στο θέμα αυτό. Αν και κάποιος μπορεί να βρει ενδείξεις ότι ο ίδιος πιστεύει πως ο Bernanke είχε δίκιο να μείνει έξω από την δημοσιονομική διαμάχη στις ΗΠΑ και ότι ο King, αντιθέτως, υπερέβη τα όρια κατά τη διάρκεια των βρετανικών εκλογών τού 2010 και στις πρώτες ημέρες τής θητείας τού David Cameron ως πρωθυπουργού, αυτές οι ενδείξεις δεν είναι προφανείς. Η ενασχόληση του Irwin με τα διλήμματα που επιβάλλονται στην ΕΚΤ από την κατακερματισμένη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην ΕΕ απεικονίζει καλά την δύσκολη αλληλεπίδραση μεταξύ κεντρικών τραπεζιτών και πολιτικών.

ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΣΩΣΤΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ

Παρά τις διεθνείς προοπτικές της, το The Alchemists αποκαλύπτει, ίσως κατά λάθος, μια κρίσιμη αλήθεια: οι κεντρικές τράπεζες επικεντρώνονται κυρίως στις δικές τους οικονομικές περιοχές, και η διασυνοριακή συνεργασία επί της οικονομικής πολιτικής είναι σπάνια. Ο Irwin αφηγείται παραστατικά το πώς οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες συναντήθηκαν τον Οκτώβριο του 2008 για την πρώτη συντονισμένη μείωση των επιτοκίων στην ιστορία και πώς η Federal Reserve υποβοήθησε τις ομόλογές της κεντρικές τράπεζες των οποίων εξαντλούνταν τα δολαριακά αποθέματα. Αυτές οι εξαιρετικά εποικοδομητικές δράσεις λαμβάνονται από κοινού, αλλά ήταν άνευ προηγουμένου στην ιστορία των κεντρικών τραπεζών, και ελήφθησαν ως απάντηση σε πρωτοφανείς συνθήκες. Κατά συνέπεια, δεν δημιούργησαν ένα νέο προηγούμενο για την συνεργασία των κεντρικών τραπεζών.

Παρά το γεγονός ότι υπερβάλλει για τα κοινά σημεία μεταξύ των τριών κεντρικών τραπεζιτών, ο Irwin απεικονίζει με ακρίβεια το εκ περιτροπής αίσθημα της απογοήτευσης που είχαν μετά από αυτές τις πρώτες συντονισμένες επιτυχίες. Πρώτον, ο υπόλοιπος κόσμος ήταν ενοχλημένος από την προθυμία της Fed να αφήσει την ποσοτική χαλάρωση και να οδηγήσει προς τα κάτω από την αξία του δολαρίου, ανεξάρτητα από το τι σήμαινε αυτό για τις μικρές οικονομίες (οι οποίες απόλαυσαν ακολούθως μαζικές εισροές κεφαλαίων). Στη συνέχεια, η Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες εξοργίστηκαν με την ΕΚΤ για την άρνησή της να λάβει στα σοβαρά, πόσο μάλλον να επιλύσει, την κρίση του ευρώ. Θυμάμαι το απίστευτο αίσθημα αδυναμίας και θυμού κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού τού 2011, καθώς οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι φαινόταν να επιδίδονται σε διάφορα κόλπα ενώ η Ρώμη, η Μαδρίτη και η Αθήνα καίγονταν, όταν ο καθένας θα μπορούσε να δει ότι τα προβλήματα των περιφερειακών χωρών θα γίνουν τελικά πρόβλημα για το Ηνωμένο Βασίλειο, και ακόμη και για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το ότι είχαν μοιραστεί μπουκάλια κρασιού Βουργουνδίας στη Βασιλεία ή διατριβές στο Χάρβαρντ ή το ΜΙΤ δεν εμπόδισε τους κεντρικούς τραπεζίτες από το να ακολουθούν το δικό τους δρόμο αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στους άλλους. Αυτό μπορεί να ήταν η σωστή προσέγγιση, και ήταν σίγουρα η πιο πιθανή να θεωρηθεί ως νομιμοποιημένη από τα αντίστοιχα εθνικά σώματα ψηφοφόρων, αλλά δεν ήταν καθόλου μια επίδειξη συνεργασίας στην οποία παραπέμπει ο Irwin.

Τέλος, είναι σημαντικό να επανεξετάσουμε τον τίτλο τού βιβλίου, ο οποίος προσφέρει μια παραπλανητική εικόνα. Ειδικά στο πρώτο μέρος τής αφήγησης που είναι η ιστορία των κεντρικών τραπεζών από τα μέσα του δέκατου έβδομου ως τις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα, ο Irwin απεικονίζει τη δημιουργία τής πίστωσης και την ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να σταματούν τους οικονομικούς πανικούς ως αλχημεία - μια μαγική διαδικασία που δημιουργεί κάτι πολύτιμο από το σχεδόν τίποτα. Αυτό είναι ατυχές. Σε όλο τον κόσμο, τα χρήματα και οι πιστώσεις είναι τόσο παλιά όσο και ο πολιτισμός. Οι Κεντρικές Τράπεζες είναι μια πολύτιμη θεσμική καινοτομία, όπως και οι οργανωμένες δυνάμεις της αστυνομίας και τα δημοκρατικά εκλεγμένα κοινοβούλια, αλλά δεν είναι καθόλου μαγικά.

Αυτή η έλλειψη μαγείας είναι δίκοπο μαχαίρι: η νομισματική πολιτική θα πρέπει ούτε να φοβίζει ως κάτι μυστηριώδες και ακατανόητο, προσβάσιμο μόνο σε λίγους ειδικούς, ούτε να προβάλλει ως ασημένια σφαίρα. Κάποιος μπορεί να μάθει κάμποσα για τη νομισματική οικονομία από το βιβλίο τού Irwin, αλλά είναι σημαντικό να μην υποκύψει στον έντρομο τόνο του.

Γι’ αυτό εγώ θα τιτλοφορούσα το βιβλίο ως «Οι Φαρμακοποιοί» (The Pharmacists). Ο ρόλος ενός κεντρικού τραπεζίτη, στο κάτω – κάτω, δεν είναι τόσο διαφορετικός από εκείνον ενός φαρμακοποιού: με περιορισμένες γνώσεις ιατρικής, και με νομικά εμπόδια στο να υπερβούν ορισμένα όρια, και οι δύο πρέπει να βγάλουν νόημα από δυσνόητες συνταγές από διαφορετικούς ειδικούς, να αποφασίσουν τι παρενέργειες θα λάβουν υπόψη, και στη συνέχεια να δώσουν τελικά την κατάλληλη δόση φαρμάκου στους πελάτες τους, και όλα αυτά χωρίς να γνωρίζουν ή να ελέγχουν οτιδήποτε άλλο καταναλώνει ο ασθενής. Το καλύτερο που μπορούν να ελπίζουν είναι ότι ο ασθενής θα ανακάμψει σταθερά με την πάροδο του χρόνου, με τις ελάχιστες αρνητικές παρενέργειες.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Return to Article: http://www.foreignaffairs.com/articles/139465/adam-s-posen/the-myth-of-t...