Η Ευρώπη και η κρίση

1. Αναμόρφωση του τρόπου διοίκησης της Ευρωζώνης: Η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία για την οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης (six-pack και two-pack) βρίσκεται στην σωστή κατεύθυνση. Το ίδιο ισχύει και για τους δημοσιονομικούς κανόνες. Στο παρελθόν, η μεροληψία στις προβλέψεις ήταν μεγαλύτερη στις χώρες υπό δημοσιονομική επιτήρηση, πιθανότατα επειδή οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών ένιωθαν την πίεση να ανακοινώσουν ότι ήταν στη σωστή τροχιά αναφορικά με την εκπλήρωση των στόχων, ακόμη κι αν δεν ήταν. Όταν τα ελλείμματα των χωρών τής Ευρωζώνης ξεπερνούσαν το 3% του Α.Ε.Π., τα κράτη προσάρμοζαν τις εκτιμήσεις τους κι όχι τις πολιτικές τους. Παράδειγμα: Οι ελληνικές κυβερνήσεις υπολόγιζαν ότι το 2000 το έλλειμμα θα μειωνόταν κάτω από 2% του Α.Ε.Π. μέσα σε ένα χρόνο και κάτω του 1% σε 2 χρόνια και ότι θα μεταπηδούσε σε πλεόνασμα σε 3 χρόνια από τότε. Το πραγματικό, όμως, έλλειμμα ήταν 4-5%, πολύ παραπάνω από το όριο του 3%.

2. Η ΕΚΤ πρέπει να μετατραπεί σε ένα είδος «δανειστή εσχάτης ανάγκης». Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας σχεδιάστηκε με λάθος τρόπο (φερέγγυες χώρες βοηθούν αφερέγγυες χώρες). Μόνο η ΕΚΤ μπορεί να σταματήσει άμεσα την κρίση. Η απόφαση της ΕΚΤ το 2012 να εγγυηθεί -άνευ περιορισμών- την στήριξη στις αγορές κρατικών ομολόγων, άλλαξε τους όρους τού παιχνιδιού στην Ευρωζώνη. Είχε δραματικές συνέπειες. Αίροντας τους έντονους υπαρξιακούς φόβους ότι επερχόταν η διάλυση της Ευρωζώνης, η δέσμευση της ΕΚΤ ως δανειστής έσχατης ανάγκης καθησύχασε τις αγορές κρατικών ομολόγων και οδήγησε τα spreads σε μεγάλη πτώση στις χώρες τής Ευρωζώνης.

3. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στις πληγείσες από την κρίση χώρες πρέπει να συνεχιστούν, ειδικότερα αφού σταθεροποιηθεί το χρέος.

4. Η Ευρωζώνη πρέπει να εργαστεί εντατικότερα στην κατεύθυνση μιας δημοσιονομικής ομοσπονδίας, παρά τους φόβους των σκεπτικιστών. Οι οικονομολόγοι θεωρούν την δημοσιονομική ομοσπονδία ως ένα τρόπο να διαμοιραστεί ο κίνδυνος μέσω ενός κοινού (μεγάλου) προϋπολογισμού. Η διασπορά τού κινδύνου επιτρέπει την εξομάλυνση των οικονομικών κύκλων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Οι ηγέτες τής Ευρωζώνης πρέπει να μην το αναβάλουν περαιτέρω.

5. Με την απουσία δημοσιονομικής ομοσπονδίας, οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να βασίζονται περισσότερο σε καθιερωμένες αντικυκλικές πολιτικές (μέσω ισχυρότερων αυτόματων σταθεροποιητών). Η πίστωση σε χαλεπούς καιρούς είναι ένας άλλος τρόπος για να πετύχουν την εξομάλυνση των οικονομικών κύκλων. Δυστυχώς, οι ευρωπαίοι ηγέτες έκαναν το αντίθετο: είδαμε το συνδυασμό μιας σχεδόν δογματικής προσήλωσης στις πολιτικές λιτότητας με τον ταυτόχρονο περιορισμό τής πρόσβασης των κυβερνήσεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Υπό αυτές τις συνθήκες, η δημοσιονομική πολιτική έγινε προκυκλική, ακριβώς το αντίθετο από αυτό που πολλές χώρες χρειάζονταν. ((Antonio Fatas, June 2012).

6. Τέλος, υπάρχει άμεση ανάγκη για πολιτική ηγεσία στην Ευρώπη ώστε να αποφευχθεί ένα τοξικό μείγμα ευρωπαϊκών και εθνικών πολιτικών, οι οποίες θα έκαναν την κατάσταση πολύ πιο πολύπλοκη.

Τα παραπάνω μάς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ολόκληρο το πρόγραμμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι σε καμπή. Έχει ήδη υπάρξει μεγάλη ζημιά ιδιαίτερα αναφορικά με μια ολόκληρη γενιά νέων νοτιοευρωπαίων οι οποίοι έχουν αποκαρδιωθεί και αν η κατάσταση δε βελτιωθεί σύντομα, η γενιά αυτή αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της κοινωνικής περιθωριοποίησης που, με την σειρά της, μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα στο ήδη αποσταθεροποιημένο πολιτικό σύστημα. Είναι απαραίτητο να υπάρξει μια ισχυρή ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία. Μέχρι στιγμής, η κατάσταση συνοψίζεται στη φράση «πολύ λίγα, πολύ αργά». Είναι εμφανές ότι οι επερχόμενοι μήνες θα καθορίσουν είτε την ανασύσταση είτε την αποσάθρωση της Ευρωζώνης. Είναι καιρός οι ευρωπαϊκές ελίτ να δράσουν άμεσα. Οι συγκυρίες είναι πολύ κρίσιμες για να αναβάλει κανείς ή να διστάζει να λαμβάνει τις απαραίτητες αποφάσεις.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr