Τα επόμενα πέντε χρόνια του ΔΝΤ

Με αυξημένο τον κίνδυνο μιας νέας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, είναι πιο σημαντικό από ποτέ το Ταμείο να ενισχύσει την πολυμερή του εποπτεία -δηλαδή, την ανάλυση από αυτό των παγκόσμιων και περιφερειακών τάσεων και για το πώς οι εθνικές αποφάσεις πολιτικής επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία. Μέχρι στιγμής, οι προσπάθειές του υπολείπονται. Παρά το γεγονός ότι το ΔΝΤ παράγει μια σειρά από παγκόσμιες εκθέσεις υψηλής ποιότητας, όπως το World Economic Outlook και την Παγκόσμια Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Global Financial Stability Report), και έχει επίσης δημιουργήσει νέες εκθέσεις σχετικά με την διάχυση και την μετάδοση [κρίσεων], έχει αποτύχει να πείσει τις χώρες να προσαρμόσουν τις δικές τους πολιτικές έχοντας κατά νου αυτούς τους κινδύνους. Η μια προσπάθεια που έχει επιχειρήσει ανοιχτά να ενισχύσει τον πολυμερή συντονισμό πολιτικής -η υπό την ηγεσία του G20 Διαδικασία Αμοιβαίας Αξιολόγησης (Mutual Assessment Process) [12], στην οποία το ΔΝΤ έχει διαδραματίσει σημαντικό συμβουλευτικό ρόλο- απέτυχε να το πράξει, επειδή δεν μπορούσε να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ χωρών με εμπορικό πλεόνασμα και χωρών με εμπορικό έλλειμμα σχετικά με την ευθύνη των πλεονασματικών χωρών να στηρίξουν την παγκόσμια ζήτηση.

ΜΟΙΡΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΒΑΡΗ

Υπάρχει ένα ευρύτερο ζήτημα που παίζεται εδώ: Ο κόσμος μεγαλώνει πιο γρήγορα από όσο μεγαλώνει το ΔΝΤ. Η ταχεία ανάπτυξη των χρηματοπιστωτικών αγορών τις τελευταίες δύο δεκαετίες, μαζί με την επέκταση των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών της αγοράς και την ένταξή τους στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, σημαίνουν ότι οι οικονομικές απαιτήσεις για πιθανά πακέτα διάσωσης έχουν διογκωθεί. Το ΔΝΤ προσπάθησε να έρθει σε συμφωνία με αυτές τις εξελίξεις το 2002, όταν δημιούργησε εξαιρετικούς κανόνες πρόσβασης επιτρέποντας την χορήγηση δανείων πάνω από αυτά που αποδίδοντο σύμφωνα με τις διαδικασίες που συνδέουν το ύψος του δανεισμού με τις εισφορές μιας δανειζόμενης χώρας στο Ταμείο. Στην συνέχεια, το 2010, το ΔΝΤ προχώρησε περισσότερο, δημιουργώντας την λεγόμενη συστημική εξαίρεση (systemic exemption), η οποία του επέτρεψε να δανείσει μεγάλα ποσά στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, φαινομενικά στηριζόμενο στην διαπίστωση ότι η αποτυχία να το πράξει θα δημιουργούσε συστημικό κίνδυνο. (Μια πιο ειλικρινής ερμηνεία είναι ότι η συστημική εξαίρεση αναγνώρισε την ανάγκη για διακριτική ευχέρεια να αναστείλει τους κανόνες όταν οι μεγαλομέτοχοι [του Ταμείου] πιστεύουν ότι το Ταμείο οφείλει να δράσει αποφασιστικά για την επίλυση μιας οικονομικής κρίσης). Ανεξάρτητα από αυτό, έχει γίνει όλο και πιο σαφές ότι τα χρήματα του ΔΝΤ δεν επαρκούν από μόνα τους και ότι στο μέλλον, ο χρόνος και η κλίμακα των αναδιαρθρώσεων χρέους θα είναι όλο και περισσότερο μια λειτουργία των διαθέσιμων χρημάτων παρά αν το χρέος μιας χώρας είναι πάνω από ένα αυθαίρετα καθορισμένο όριο.

Τον περασμένο μήνα, το ΔΝΤ κατάργησε την συστημική εξαίρεση και ανακοίνωσε νέους κανόνες για να καθορίσει τον δανεισμό. Κατ’ αρχήν, έχει υιοθετήσει την «ανασκιαγράφηση» (reprofiling) –αναδιαρθρώσεις που στοχεύουν στην διατήρηση των πιστωτών στο παιχνίδι με την επέκταση των ληξιπρόθεσμων χρεών με μικρή απώλεια σε αγοραία αξία. Επιθυμεί επίσης να περιορίσει τον δανεισμό του σε επικίνδυνες, υψηλού προφίλ περιπτώσεις και να ψάξει για άλλους επίσημους πιστωτές να αναλάβουν ένα σημαντικό μέρος του βάρους όταν η ικανότητα μιας κυβέρνησης να εξοφλήσει τα χρέη της είναι αβέβαιη.

Οι μεταρρυθμίσεις είναι γενικά λογικές, αλλά κάνουν ελάχιστα για να προετοιμάσουν το ΔΝΤ για κρίσεις στις περιοχές που στερούνται ομάδες επίσημων πιστωτών οι οποίοι είναι πρόθυμοι να παρέχουν υποδεέστερη χρηματοδότηση, όπως η Λατινική Αμερική. Το έλλειμμα αυτό ελπίζουμε ότι θα ενθαρρύνει μια ευρύτερη συζήτηση σχετικά με το πώς να διανεμηθεί καλύτερα το βάρος των πακέτων διάσωσης μεταξύ του ΔΝΤ και των εταίρων του. Το πώς θα καταλήξει η συζήτηση θα βοηθήσει να προσδιοριστεί αν το Ταμείο θα είναι ένας αποτελεσματικός ηγέτης της παγκόσμιας προσπάθειας για την πρόληψη και την επίλυση των οικονομικών κρίσεων κατά τις επόμενες δεκαετίες.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-02-25/imf-s-next-five-years