Η μεταβολή της μοίρας του καταλανικού κινήματος ανεξαρτησίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η μεταβολή της μοίρας του καταλανικού κινήματος ανεξαρτησίας

Πώς ο Rajoy διαχειρίστηκε έναν εύθραυστο συνασπισμό
Περίληψη: 

Η αρχική διένεξη με τη Μαδρίτη αφορούσε την επιθυμία της Καταλονίας να έχει μεγαλύτερο λόγο στα οικονομικά της, αλλά όλοι συμφωνούν ότι η αντιμετώπιση αυτού του θέματος δεν θα θέσει τέρμα στην κρίση. Εκείνο που είναι σαφές, ωστόσο, είναι ότι το όνειρο της καταλανικής ανεξαρτησίας είναι, τουλάχιστον προς το παρόν, σε παύση επ’ αόριστον.

Ο OMAR G. ENCARNACIÓN είναι καθηγητής Πολιτικών Σπουδών στο Bard College. Είναι ο συγγραφέας του Democracy Without Justice in Spain: The Politics of Forgetting [1].

Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, φαινόταν πολύ πιθανό η Καταλονία [2] να κηρυχθεί ανεξάρτητη από την Ισπανία. Την 1η Οκτωβρίου, οι κάτοικοι της Καταλονίας ψήφισαν συντριπτικά υπέρ της ανεξαρτησίας [3] (περίπου το 90% των ψηφοφόρων, σύμφωνα με τις καταλανικές Αρχές) σε δημοψήφισμα που διεξήχθη κάτω από τις πιο δυσοίωνες συνθήκες. Στις μέρες πριν το δημοψήφισμα, η κεντρική διοίκηση στη Μαδρίτη κατάσχεσε περίπου 10 εκατομμύρια ψηφοδέλτια, απείλησε να διώξει ποινικά κάθε Καταλανό δημόσιο υπάλληλο που θα συμμετείχε στο δημοψήφισμα και απενεργοποίησε το Διαδίκτυο για να εμποδίσει τους ανθρώπους να βρουν τα εκλογικά τμήματα. Όταν όλα αυτά απέτυχαν, η Μαδρίτη έστειλε χιλιάδες αστυνομικούς και μέλη της πολιτοφυλακής για να εμποδίσουν τους πολίτες να εισέλθουν στα εκλογικά τμήματα. Όλα γύρισαν σαν μπούμερανγκ.

18102017-1.jpg

Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Μαριάνο Ραχόι χειροκροτείται από μέλη του Λαϊκού Κόμματος, μετά την ομιλία του προς το Κοινοβούλιο στην Μαδρίτη, τον Οκτώβριο του 2017. SERGIO PEREZ / REUTERS
-------------------------------------------------------------

Οι εικόνες των αστυνομικών να σέρνουν ανθρώπους από εκλογικά τμήματα, μερικοί από τους οποίους είχαν ματωμένα πρόσωπα, και οι πυροβολισμοί με σφαίρες από καουτσούκ στα πλήθη κυριάρχησαν στους τίτλους των ειδήσεων. Σύμφωνα με τις καταλανικές υγειονομικές Αρχές, 844 άνθρωποι τραυματίστηκαν σε συγκρούσεις με την αστυνομία. Το χάος καταδικάστηκε από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τροφοδότησε την αποσχιστική αφήγηση περί μιας άθλιας διοίκησης στη Μαδρίτη που εμποδίζει τους ανθρώπους να εκφράσουν το δικαίωμά τους για αυτοδιάθεση. Ειδικότερα, η προσφυγή της Μαδρίτης στην βία εκχώρησε το ηθικό πλεονέκτημα στους αποσχιστές. Προσπαθώντας να επωφεληθεί από την κατάσταση, ο πρόεδρος της Καταλονίας, Κάρλες Πουτζδεμόν δήλωσε [4] ότι «με αυτή την ημέρα της ελπίδας και των δεινών, οι πολίτες της Καταλονίας έχουν κερδίσει το δικαίωμα για ένα ανεξάρτητο κράτος με τη μορφή της δημοκρατίας».

Μόλις δέκα ημέρες μετά το δημοψήφισμα, οι τύχες του κινήματος ανεξαρτησίας έχουν αλλάξει ριζικά. Ο Puigdemont εξαναγκάστηκε σε μια λεπτή πράξη εξισορρόπησης, αναγνωρίζοντας τόσο το δικαίωμα ανακήρυξης της ανεξαρτησίας όσο και την πραγματικότητα ότι αν αυτό γίνει μονομερώς θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να επιτύχει. Σε μια ομιλία προς το Κοινοβούλιο της Καταλονίας στις 10 Οκτωβρίου, ο Puigdemont δήλωσε ότι ανακηρύσσει την ανεξαρτησία, αλλά αναστέλλει την ανακήρυξη για να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με τη Μαδρίτη. Η αντιφατικότητα των ειδήσεων εξέπληξε εκείνους που είχαν συγκεντρωθεί σε όλη την Καταλονία για να παρακολουθήσουν την σημαντική στιγμή, με μερικούς να ισχυρίζονται ότι τους έχουν «εξαπατήσει και πει ψέματα [5]».

Αυτό που θα προκύψει από τις διαπραγματεύσεις με τη Μαδρίτη δεν είναι καθόλου σαφές αυτή την στιγμή. Δεν είναι καν σαφές τι ακριβώς βρίσκεται στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Η αρχική διένεξη με τη Μαδρίτη αφορούσε την επιθυμία της Καταλονίας να έχει μεγαλύτερο λόγο στα οικονομικά της, αλλά όλοι συμφωνούν ότι η αντιμετώπιση αυτού του θέματος δεν θα θέσει τέρμα στην κρίση. Εκείνο που είναι σαφές, ωστόσο, είναι ότι το όνειρο της καταλανικής ανεξαρτησίας είναι, τουλάχιστον προς το παρόν, σε παύση επ’ αόριστον.

Η ΧΙΜΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΑΝΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Τουλάχιστον στον έξω κόσμο, η επιδίωξη της ανεξαρτησίας από την Καταλονία είχε καθοριστεί από τις εικόνες πολλών ανθρώπων που ζητούσαν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Οι διαδηλώσεις, μερικές από τις οποίες περιλάμβαναν περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, ξεκίνησαν μετά το 2006. Εκείνο το έτος, ο καταλανικός λαός ενέκρινε τον Νέο Νόμο για την Αυτονομία, ένα έγγραφο που προκλητικά ανέφερε την Καταλονία ως «έθνος» και ζητούσε μεγαλύτερη αυτονομία, ειδικά στα φορολογικά θέματα [6]. Για δεκαετίες, οι Καταλανοί παραπονούνται ότι στέλνουν περισσότερα χρήματα στη Μαδρίτη από όσα επιστρέφονται [σε αυτούς] ως επενδύσεις. Οι διαμαρτυρίες εντάθηκαν μετά το 2010, όταν το Συνταγματικό Δικαστήριο, το ανώτατο δικαστήριο της Ισπανίας, απέρριψε τις περισσότερες διατάξεις του Νόμου. Αυτή η απόφαση εξαπέλυσε την τρέχουσα πολιτική κρίση, την πιο σοβαρή στην Ισπανία από το θάνατο του δικτάτορα Francisco Franco το 1975.

Στην πραγματικότητα, όμως, οι εικόνες των καταλανικών μαζών που ζητούσαν την ανεξαρτησία ήταν κάπως παραπλανητικές. Τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων έδειξαν με συνέπεια ότι, αν και η μεγάλη πλειοψηφία των Καταλανών επιθυμεί να την συμβουλεύονται σχετικά με το πολιτικό μέλλον της περιοχής, δεν υπάρχει σαφής πλειοψηφία των Καταλανών που ζητούν την ανεξαρτησία. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις τοποθετούν το ποσοστό των Καταλανών που ευνοούν την ανεξαρτησία τους γύρω στο 45%, δηλαδή περίπου το ίδιο ποσοστό των ψήφων που έλαβε ο αποσχιστικός συνασπισμός της Καταλονίας [7] στις περιφερειακές εκλογές του 2015. Επιπλέον, μόνο το 42% των ικανών για ψήφο εμφανίστηκε στις κάλπες για το δημοψήφισμα. Είναι προφανές ότι η απουσία σαφούς πλειοψηφίας υπέρ της ανεξαρτησίας έχει οδηγήσει σε συζήτηση για την ύπαρξη μιας «σιωπηρής πλειοψηφίας» [8] που προτιμά η Καταλονία να παραμείνει στην Ισπανία.