Μην ακολουθείτε τα χρήματα

Αλλά τα προβλήματα με την τρέχουσα στρατηγική είναι βαθύτερα: Η ίδια η ιδέα της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας είναι λανθασμένη. Υπονοεί ότι υπάρχει μια σειρά οικονομικών μεθόδων που χρησιμοποιούν όλες οι τρομοκρατικές ομάδες. Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Η έννοια της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας καθορίζεται από τον σκοπό της, γεγονός που καθιστά δύσκολη την γενίκευση των πηγών και των μεθόδων της. Διαφορετικές ομάδες χρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τους με διαφορετικούς τρόπους, ενώ για τα διακρατικά δίκτυα όπως η Αλ Κάιντα οι μέθοδοι μπορεί να διαφέρουν ακόμη και από τόπο σε τόπο. Δείτε την υποτιθέμενη εμπλοκή της ανατολικο-αφρικανικής τζιχαντιστικής ομάδας al Shabab [7] στο εμπόριο ελεφαντόδοντου. Όταν αυτό δημοσιοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2013, δημοσιογράφοι και ειδικοί έσπευσαν να προσθέσουν την λαθροθηρία της άγριας ζωής στον κατάλογο των μεθόδων χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και πολιτικοί, όπως η πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χίλαρι Κλίντον, άρχισαν να ζητούν δράση κατά του εμπορίου ελεφαντόδοντου ως μέρος του παγκόσμιου πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Στην πραγματικότητα, δεν υπήρχε κίνδυνος το ISIS να ξεκινήσει την λαθροθηρία ελεφάντων στο Ιράκ και την Συρία και θα έπρεπε να ήταν σαφές ότι η καταπολέμηση του εμπορίου ελεφαντόδοντου εκτός των περιοχών επιρροής της al Shabab θα έκανε λίγα για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Τρεις παράγοντες καθορίζουν το πώς οι τρομοκρατικές ομάδες χρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τους. Ο πρώτος είναι το επίπεδο υποστήριξης των ομάδων. Αν και λίγοι διαφωνούν ότι η Αλ Κάιντα και το ISIS είναι τρομοκρατικές οργανώσεις, οι περισσότερες άλλες ομάδες χαρακτηρίζονται ως τρομοκρατικές από ορισμένες κυβερνήσεις, αλλά όχι από άλλες -όπως λέει και η παροιμία, ο τρομοκράτης για κάποιον είναι μαχητής της ελευθερίας για κάποιον άλλο. Για παράδειγμα, η Χαμάς και η Χεζμπολάχ θεωρούνται τρομοκρατικές οργανώσεις από την Δύση, αλλά επιχειρούν περισσότερο ή λιγότερο ανοιχτά σε πολλές αραβικές χώρες. Και όταν οι ομάδες εμπλέκονται σε εμφύλιους πολέμους όπου όλες οι πλευρές κατηγορούνται ότι διαπράττουν φρικαλεότητες, συχνά μπορούν να βασίζονται σε εθελοντικές συνεισφορές από τους ανθρώπους που ισχυρίζονται ότι εκπροσωπούν, σε οικονομική υποστήριξη από συμπαθητικές φιλανθρωπικές οργανώσεις και διασπορές, ακόμη και σε κρατική χορηγία. Η χρηματοοικονομική ρύθμιση δεν μπορεί να εξαλείψει καμία από αυτές τις πηγές χρηματοδότησης -μπορεί να υπάρξει μόνο διαρκής πολιτική πίεση, κυρώσεις ή λύσεις μετά από διαπραγμάτευση.

Ένας δεύτερος παράγοντας που καθορίζει τις μεθόδους συγκέντρωσης κεφαλαίων από τρομοκρατικές ομάδες είναι ο βαθμός στον οποίο μπορούν να αξιοποιούν παράνομες οικονομίες. Οι τρομοκράτες συχνά επωφελούνται από το λαθρεμπόριο αρχαιοτήτων, πετρελαίου, τσιγάρων, πλαστών προϊόντων, διαμαντιών ή, πράγματι, ελεφαντόδοντου. Συνήθως εκμεταλλεύονται υπάρχοντα δίκτυα και συχνά συνεργάζονται με εγκληματίες. Η παραγωγή ηρωίνης στο Αφγανιστάν χρονολογείται από την δεκαετία του 1970, πολύ πριν από την άφιξη των Ταλιμπάν στην σκηνή. Η λαθροθηρία της άγριας ζωής στην Ανατολική Αφρική δεν ξεκίνησε με την γέννηση της al Shabab, ούτε θα τελειώσει με την κατάρρευση της οργάνωσης. Και οι διαδρομές λαθρεμπορίου στο Ιράκ και την Συρία, που υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, είναι βέβαιο ότι θα επιζήσουν και μετά το ISIS. Ως αποτέλεσμα, τα αγαθά τα οποία εκμεταλλεύτηκαν οι τρομοκρατικές ομάδες -πετρέλαιο στο Ιράκ, τσιγάρα στο Σαχέλ ή διαμάντια στην Δυτική Αφρική- αντικατοπτρίζουν απλώς την παράνομη οικονομία της μιας ή της άλλης περιοχής. Επομένως, για να αντιμετωπιστεί η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, οι κυβερνήσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν τις υποκείμενες οικονομικές δομές αυτών των περιοχών ή, τουλάχιστον, να σπάσουν τις συνδέσεις αυτών των δομών με την τρομοκρατία. Η προώθηση της ανάπτυξης, η βελτίωση της διακυβέρνησης και η καταπολέμηση της διαφθοράς θα διαδραματίσουν πολύ σημαντικότερο ρόλο από την απώθηση των τρομοκρατών από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ο τρίτος παράγοντας που διαμορφώνει τους τρόπους με τους οποίους οι τρομοκράτες χρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τους είναι η ικανότητά τους να έχουν πρόσβαση σε νόμιμες πηγές χρημάτων. Οι αμερικανικές Αρχές γνώριζαν αρχικά τον Μπιν Λάντεν ως χρηματοδότη της τρομοκρατίας, όμως οι πηγές του πλούτου του -τα οικογενειακά του χρήματα και οι κατασκευαστικές και γεωργικές επιχειρήσεις που κατείχε- ήταν εξ ολοκλήρου νόμιμες. Ομοίως, ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός (ΙΡΑ) δημιούργησε πολλές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων υπηρεσιών ταξί και ξενοδοχείων, που είχαν καταγραφεί σωστά και πλήρωναν τους φόρους τους, αλλά η οργάνωση διέθετε τα έσοδα στον ένοπλο αγώνα της. Επειδή οι τρομοκράτες μπορούν να αντλήσουν από νόμιμες πηγές εισοδήματος, το κλείσιμο της κάνουλας είναι δυσκολότερο από την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή του οργανωμένου εγκλήματος.

Ένας μαχητής της al-Shabab στέκεται στον τόπο των δημοσίων εκτελέσεων όπου εκτελέστηκε ένας άνδρας από την οργάνωση, στην πόλη Bula Marer, στην Σομαλία, τον Δεκέμβριο του 2008. ISMAIL TAXTA / REUTERS
-----------------------------------------------------------

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΧΡΗΜΑΤΑ, ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ