Πόλεμοι για το νερό στον Νείλο

Τα πράγματα περιπλέκουν περαιτέρω το σε μικρογραφία “μεγάλο παιχνίδι” που προέκυψε αφότου η Μέση Ανατολή επανανακάλυψε [11] την ανατολική Αφρική κατά την τελευταία δεκαετία, καθώς και οι επιπτώσεις που αυτό θα μπορούσε να έχει για την διαμάχη περί το φράγμα. Η αραβική προσοχή στο Κέρας έχει αυξηθεί σταθερά από τότε που οι χώρες του Κόλπου άρχισαν να επενδύουν σε αφρικανικές γεωργικές εκτάσεις μετά από μια απότομη αύξηση των παγκόσμιων τιμών των τροφίμων το 2007. Εξαρτώμενα από εισαγωγές για την επισιτιστική τους ασφάλεια, τα κράτη του Κόλπου άρχισαν να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις στις παγκόσμιες αγορές, με το να αγοράζουν γεωργικές εκτάσεις στην ανατολική Αφρική νοτίως της Σαχάρας. Από τότε, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ακόμη και η Τουρκία έχουν επιτύχει διάφορες μορφές επενδύσεων και εμπλοκής.

Καθώς οι συμμαχίες μετατοπίζονται ταχέως με την εισροή πόρων και μετρητών, ένας ανώτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης χαρακτήρισε τη διαδικασία ως "απόλυτο μπέρδεμα". Οι εξωτερικοί παίκτες στην περιοχή "γνωρίζουν ότι λίγα χρήματα μπορούν να κάνουν πολύ δρόμο. Μπορείτε να κουνήσετε 50 εκατομμύρια δολάρια σε κάποιον που λειτουργεί κάποια ομάδα, και αλλάζετε εντελώς ένα παιχνίδι”. Η ταχεία και απροσδόκητη φύση αυτού του ανταγωνισμού, που χαρακτηρίστηκε ως "πειραματισμός" από την ειδική στην Ανατολική Αφρική, Annette Weber [12], σημαίνει ότι αυτή η ήδη εύθραυστη υποπεριοχή γίνεται ολοένα και πιο εύφλεκτη.

Η εμπλοκή του Κόλπου κλιμακώθηκε μετά την παρέμβαση της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη το 2015 και την διπλωματική ρήξη με το Κατάρ το 2017. Ως εκ τούτου, το Κέρας έχει στρατιωτικοποιηθεί περαιτέρω και οι περιφερειακοί παράγοντες κινδυνεύουν τώρα να επιδεινώσουν τις τοπικές αντιπαλότητες. Ταυτόχρονα, η αυξημένη συμμετοχή των Αραβικών χωρών, ιδίως η δέσμευση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για βοήθεια ύψους 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Αιθιοπία, καταδεικνύει την δυνατότητα τερματισμού των παλιών συγκρούσεων και μια καλύτερη πορεία προς τα εμπρός.

Η προσοχή από τον Κόλπο δεν είναι ο μόνος λόγος για την εισροή πόρων στην ανατολική Αφρική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα, η Γαλλία και άλλοι έχουν επίσης τοποθετήσει στρατεύματα εκεί. Αλλά η περιοχή έχει πάρει ένα υπερμεγέθη ρόλο στον στρατηγικό και αμυντικό σχεδιασμό των κρατών του Κόλπου. Τον Νοέμβριο του 2017, Σαουδάραβες αξιωματούχοι ανακοίνωσαν το άνοιγμα στρατιωτικής βάσης στο Τζιμπουτί. Το λιμάνι Assab της Ερυθραίας φιλοξενεί την πρώτη ξένη στρατιωτική βάση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων από το 2015, από την οποία τα Εμιράτα προβάλλουν ισχύ στην Υεμένη.

Εν τω μεταξύ, η Τουρκία και το Κατάρ, οι στρατηγικοί αντίπαλοι των Σαουδαράβων και των Εμιρατινών που προηγουμένως είχαν λίγες επενδύσεις στο Σουδάν, υπέγραψαν συμφωνίες ύψους περίπου 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων με το Χαρτούμ κατά το τελευταίο έτος. Οι συμφωνίες περιλαμβάνουν σχέδια για μίσθωση και ανάπτυξη ενός λιμανιού της οθωμανικής εποχής στην Ερυθρά Θάλασσα στο νησί Suakin, με συνομιλίες για την δημιουργία μιας ναυτικής περιοχής [13] για πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς ως η τρίτη υπερπόντια στρατιωτική βάση της Τουρκίας [14] παράλληλα με εκείνες στο Κατάρ και την Σομαλία. Η Τουρκία και το Κατάρ έχουν επίσης επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στην κεντρική κυβέρνηση της Σομαλίας. Πρόσφατες εκθέσεις [15] δείχνουν ότι και η Ρωσία μιλάει με το Χαρτούμ για ένα ναυτικό κέντρο εφοδιασμού στην Ερυθρά Θάλασσα.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν τα πιο επιθετικά [16] στην επέκταση της στρατιωτικής συνεργασίας στο Κέρας της Αφρικής. Από το 2014, τα Εμιράτα ξεκίνησαν να βοηθούν την σομαλική κυβέρνηση στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη των ενόπλων δυνάμεών της. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουν χειροτερέψει οι σχέσεις, καθώς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κατηγόρησαν την κυβέρνηση στο Μογκαντίσου ότι είναι πολύ θερμή με τους αντίπαλους τους, το Κατάρ και την Τουρκία, ενώ οι Σομαλοί υποπτεύονται ότι τα ΗΑΕ υποστηρίζουν αντίπαλες τοπικές δυνάμεις. Η συνεργασία σταμάτησε ξαφνικά [17] στα μέσα Απριλίου, όταν οι σομαλικές δυνάμεις ασφαλείας κατάσχεσαν 10 εκατομμύρια δολάρια από χρήματα των ΗΑΕ από ένα αεροπλάνο των Εμιράτων.

Ωστόσο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν φτιάξει ένα ευρύ δίκτυο και έχουν δώσει προτεραιότητα στην απόκτηση νέων περιφερειακών εταίρων έναντι της υπεράσπισης της θέσης τους στην Σομαλία. Πρόσφατα ενέκριναν ενίσχυση ύψους 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Αιθιοπία και βοήθησαν στη μεσολάβηση της επαναπροσέγγισης της χώρας με την Ερυθραία -έναν άλλο αποδέκτη της γενναιοδωρίας των Εμιράτων. Κάποιοι πιστεύουν ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτήν την πρόσφατα αποκτημένη μόχλευση στην Αιθιοπία, για να διασφαλίσουν ότι το GERD θα γεμίσει αργά, και ένας ανώτερος Εμιρατινός αξιωματούχος επιβεβαίωσε αυτή την πρόθεση σε έναν από τους συγγραφείς [του άρθρου]. Αυτό θα αποφύγει τις βραχυπρόθεσμες ελλείψεις νερού στην Αίγυπτο, προστατεύοντας την πολύ μεγαλύτερη επένδυση των Εμιράτων στην εγχώρια σταθερότητα της κυβέρνησης του Sisi στο Κάιρο. Έτσι, καθώς η γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής μπαίνει στην περιοχή, θα μπορούσε πράγματι να συμβάλει στην καθοδήγηση της διαμάχης του Νείλου προς μια διπλωματική λύση.

Η πρόσφατη ειρηνευτική διαμεσολάβηση των Εμιράτων είναι μια πολλά υποσχόμενη εξέλιξη. Εάν διατηρηθεί, θα σηματοδοτήσει μια πιο εποικοδομητική πορεία από όσο τα ΗΑΕ και άλλοι περιφερειακοί φορείς έχουν επιδιώξει μέχρι σήμερα. Η επιλογή των Εμιράτων να δώσουν προτεραιότητα στην εμπλοκή των τοπικών παικτών στις δεσμεύσεις τους στην ανατολική Αφρική έναντι της εξαγωγής των μεσανατολικών ανταγωνισμών, θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά τις προοπτικές της ειρήνης στην περιοχή.