Secure ConnectionBullying και anti-bullying στις ελληνοτουρκικές σχέσεις
Ποια από τις «δύο Τουρκίες» είναι πιο επικίνδυνη, η κεμαλική ή η νεο-οθωμανική;
Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα
Οι νεο-οθωμανοί δεν αποτελούν το διάλειμμα στην πορεία του κεμαλισμού, αλλά συμβαίνει το αντίστροφο, ενώ ο ερντογανισμός υλοποιεί τα επεκτατικά σχέδια του υπερεθνικισμού με ακόρεστη «όρεξη ρίσκου».
Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ Χ. ΜΠΑΛΤΟΣ είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στην Σχολή Επιστημών της Διοίκησης.
O ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΒΙΔΑΚΗΣ είναι αρχιπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού ε.α. Είναι μέλος του International Association for Energy Economics (IAEE - 2016), του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ - 2012) και του (διαδικτυακού) Κέντρου Αμυντικών, Ενεργειακών και Γεωπολιτικών Ερευνών (ΚΑΕΓΕ - 2010). Ιδρυτικό μέλος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ - 2014).
Η πρώτη είναι «γνωστή και προβλέψιμη», εριστική και διεκδικητική, η δεύτερη μοιάζει με μωσαϊκό από αντιφάσεις που ζυγοσταθμίζει ισλαμισμό και σοσιαλισμό, καπιταλισμό και ευρωπαϊσμό, πατριωτισμό και παντουρκισμό, άγνωστη ακόμη και «απρόβλεπτη», όχι όσον αφορά τις ούτως ή άλλως διατυμπανιζόμενες και σταδιακά υλοποιούμενες επεκτατικές προθέσεις της, αλλά αναφορικά με τις διαστάσεις του ρίσκου που αναλαμβάνει και την ευελιξία στην διαμόρφωση και διαχείριση πρόσκαιρων συμμαχιών που μεταφορικά χαρακτηρίζονται ως «λυκοφιλίες». Δεδομένης της σχετικότητας και των εκπλήξεων που επιφυλάσσει η ιστορία, η πρόβλεψη είναι σχεδόν αδύνατη, έχει εντούτοις εξαιρετική σημασία να γνωρίζουμε τα γεγονότα, τα αίτια και τα κίνητρα που εξέθρεψαν είτε τον κεμαλισμό είτε τον οθωμανισμό και τη νεότερη ερντογανική εκδοχή του, καθώς και τις δυνατότητες ή τις αδυναμίες τους, χάριν όχι της πρόβλεψης αλλά της πρόληψης ιστορικών καταστροφών και περαιτέρω διασάλευσης της ειρήνης και της ευημερίας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή (Ifantis, 2013).
Τα κρίσιμα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα ισχύος για το δίπολο κεμαλική-ερντογανική Τουρκία σε συνάρτηση με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα και επιβεβαιώνουν τον αυξημένο κίνδυνο που διέρχεται η σταθερότητα και η ειρήνη στην Ανατολική Μεσόγειο σε συνάρτηση με τις ιδιαιτερότητες της τουρκικής γεω-στρατηγικής κατά τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα (Μπάλτος, 2019b).
Πίνακας 1. Κρίσιμα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα ισχύος για το δίπολο κεμαλική-ερντογανική Τουρκία σε συνάρτηση με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η ισχύς, ωστόσο, συντελεί εις -αλλά δεν ταυτίζεται με- την επικινδυνότητα ή την επιθετικότητα.
----------------------------------------------------------------------------------
Οι τουρκικές εξωτερικές πολιτικές διαχρονικά πλέον διαμορφώνονται από την σύγκρουση και την σύνθεση, σε μια λογική ποσόστωσης επιμέρους κεμαλικών με οθωμανικά στοιχεία, οπότε ουσιαστικά κρίνονται γενικά επί το πλείστον κεμαλικές (νεοτουρκικές) ή επί το πλείστον οθωμανικές (νεο-οθωμανικές). Στην συνέχεια, τα κέντρα λήψης αποφάσεων προσαρμόζονται και «στρατεύονται» στην πλευρά της επικρατούσας εθνικής ιδεολογίας και πολιτικής. Ο οθωμανισμός, με βάση την κυκλικότητα στις ιστορικές εμφανίσεις και την κρυφή διαδρομή του στο υπογάστριο και υπό τη σκιά του κεμαλισμού, επανεμφανίστηκε και επικράτησε πολύπλευρα επειδή οι νεο-οθωμανικές βλέψεις συνυφαίνονται με μια αυτοκρατορική ρητορική και πρακτική, η οποία εύλογα δημιουργεί εμπλοκές μιας απολυταρχικής προοπτικής σε αντίθεση με κάθε σύγχρονη δημοκρατία. Με αυτόν τον τρόπο εξηγούνται και οι αντιφάσεις μεταξύ της ασκούμενης ηγεμονικής/σουλτανικής πολιτικής και των εδραιωμένων θεσμίσεων που χαρακτηρίζουν τις έννοιες του έθνους-κράτους και του κράτους δικαίου.
Μια ακόμη προσέγγιση εργασίας, η αναβίωση του αποκαλούμενου Ανατολικού Ζητήματος, η οποία περιλαμβάνει τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης της Τουρκίας ένεκα του κουρδικού ζητήματος κι όχι μόνον, ολιστικά καταδεικνύει ένα αξονικό πρόβλημα της τουρκικής πολιτείας και την ιδιαίτερη επικινδυνότητα των νεο-οθωμανικών πολιτικών δυνάμεων σε συνδυασμό με τις σχετικές γεω-στρατηγικές υπερδυνάμεων και περιφερειακών δυνάμεων (Macfie, 2014). Οι νεο-οθωμανοί δεν είναι το διάλειμμα στην πορεία του κεμαλισμού, αλλά αντίστροφα, ενώ ο ερντογανισμός υλοποιεί επεκτατικά σχέδια υπερεθνικισμού με ακόρεστη «όρεξη ρίσκου». Η νεο-οθωμανική Τουρκία είναι πιο απειλητική για τα ελληνικά συμφέροντα λόγω του ανεξέλεγκτου των γεωστρατηγικών της. Ωστόσο, η υπεροψία των ηγετών και η μισαλλοδοξία των εθνών επιφέρει νέμεση, αλλά έως την πραγματοποίησή της, θυσιάζονται αθώοι, μαζί και η ειρήνη και η ευημερία των λαών...
Βιβλιογραφία: