Γιατί θα συνεχιστεί η επιβράδυνση των εφοδιαστικών αλυσίδων

Οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες βρίσκονται σε μπέρδεμα. Δεκάδες πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων είναι ακινητοποιημένα στις ακτές περιοχών τόσο μακρινές όσο το Λος Άντζελες, η Σαγκάη, και το Ρότερνταμ. Οι τηλεδιασκέψεις για τα οικονομικά αποτελέσματα του φθινοπώρου έχουν πασπαλιστεί με συζητήσεις για συμφορήσεις (bottlenecks) και για κινδύνους ύψεσης. Οι αποδιαρθώσεις και οι ελλείψεις οδήγησαν σε μεγάλα άλματα των τιμών, ανεβάζοντας τα ποσοστά του πληθωρισμού των ΗΠΑ σε υψηλά τριών δεκαετιών.

Ωστόσο, σχεδόν δύο χρόνια από την έναρξη της παγκόσμιας πανδημίας, οι διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες έχουν αντέξει τα σοκ της αγοράς καλύτερα από όσο ανέμεναν οι περισσότεροι. Έχουν κατά κάποιον τρόπο προσαρμοσθεί, αλλά κυρίως έχουν συνεχίσει όπως πριν.

Ουρά φορτηγών στο λιμάνι του Ντόβερ, στην Βρετανία, τον Δεκέμβριο του 2020. Peter Cziborra / Reuters
---------------------------------------------

Ένας αυξανόμενος αριθμός κυβερνητικών πολιτικών, ωστόσο, απειλεί να ανατρέψει ευρύτερα τις διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες και το παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον. Η μια χώρα μετά την άλλη αναδιαμορφώνει το επιχειρηματικό τοπίο με έναν συνδυασμό νέων ρυθμίσεων και φραγμών στο εμπόριο, συχνά υπό το λάβαρο της επιδίωξης μιας πιο στιβαρής μορφής βιομηχανικής πολιτικής. Το κίνητρο πίσω από αυτές τις κινήσεις πολιτικής είναι συχνά αξιέπαινο: ο περιορισμός των εκπομπών άνθρακα, για παράδειγμα, ή η δημιουργία νέων ευκαιριών για τους εργαζόμενους. Τελικά, ωστόσο, ορισμένες από αυτές τις πολιτικές θα καταλήξουν να είναι αντιπαραγωγικές. Οι δασμοί στους ηλιακούς συλλέκτες και οι εγχώριοι περιοριστικοί κανόνες για τις εκπτώσεις φόρου στα ηλεκτρικά οχήματα, για παράδειγμα, θα επιβραδύνουν την πράσινη μετάβαση. Οι εισφορές στις εισαγωγές και οι έλεγχοι των εξαγωγών θα καταστρέψουν καλά αμοιβόμενες, προσανατολισμένες στις εξαγωγές, θέσεις εργασίας. Είναι αυτές οι επιλογές και οι αλλαγές -και όχι η πανδημία- που θα παρατείνουν την αβεβαιότητα για την εφοδιαστική αλυσίδα.

ΜΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΕΙΤΕ ΑΠΛΩΣ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ

Βεβαίως, ορισμένες από τις τρέχουσες οικονομικές και εμπορικές αναντιστοιχίες είναι το προϊόν των διακοπών λειτουργίας [επιχειρήσεων] που προκλήθηκαν από την πανδημία. Το παγκόσμιο εκ νέου άνοιγμα ήταν τόσο αργό όσο και διστακτικό: η εμφάνιση νέων μεταλλάξεων [1], οι ανατροπές στην πολιτική για την υγεία, που επιδεινώθηκαν από χρονοβόρα πρωτόκολλα και αποσπασματικές κυκλοφορίες εμβολίων, έχουν καταστήσει πιο δύσκολη την διάθεση αγαθών στην αγορά. Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού είναι ένας άλλος παράγοντας που δυσκολεύει τις επιχειρήσεις να επιστρέψουν στην κανονικότητα. Ορισμένες σχετίζονται άμεσα με την COVID-19 και άλλεςι είναι το αποτέλεσμα των διαφορετικών επιλογών ζωής που κάνουν εκατομμύρια εργαζόμενοι —για παράδειγμα το να αφήσουν τη νομαδική αβεβαιότητα της οδήγησης φορτηγού για μια πιο σταθερή, καλύτερα αμειβόμενη καθημερινή δουλειά. Ενώ ο κλάδος των φορτηγών αντιμετωπίζει ελλείψεις εδώ και χρόνια, αυτές οι έξοδοι επαγγελματιών είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν επί του παρόντος ένα έλλειμμα ρεκόρ 80.000 οδηγών, όπως εκτιμάται από την Αμερικανική Ένωση Φορτηγών (American Trucking Association).

Σε αυτή την καταπόνηση της προσφοράς προστέθηκε η εκτόξευση της καταναλωτικής ζήτησης, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε αντίθεση με προηγούμενες υφέσεις, οι Αμερικανοί δεν σταμάτησαν να αγοράζουν όταν η πανδημία καταβαράθρωσε την οικονομία. Τα δάνεια από το ομοσπονδιακό Πρόγραμμα Προστασίας Μισθοδοσίας (Paycheck Protection Program) έσωσαν εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις και εκατομμύρια θέσεις εργασίας και σχεδόν 400 δισεκατομμύρια δολάρια από κρατικές επιταγές ανάκαμψης κατατέθηκαν σε ατομικούς τραπεζικούς λογαριασμούς. Προσθέστε τις εξοικονομήσεις από τα λιγότερα δείπνα σε εστιατόρια, σε [κινηματογραφικές] ταινίες, και σε διακοπές, και το μέσο υπόλοιπο των καταθέσεων στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά αρκετές εκατοντάδες δολάρια.

Καθώς οι Αμερικανοί ξόδευαν, αγόραζαν αγαθά αντί για υπηρεσίες. Με τη μετατόπιση στην εργασία από το σπίτι, πολλοί ξόδεψαν [χρήματα] για νέους υπολογιστές, άνετα ρούχα, εξοπλισμό γυμναστικής, συσκευές κουζίνας, και δομικά υλικά για να περιποιηθούν το περιβάλλον τους. Συνολικά, οι Αμερικανοί καταναλωτές έχουν αγοράσει σχεδόν 1 τρισεκατομμύριο δολάρια περισσότερα σε αγαθά το 2021 σε σύγκριση με την περίοδο πριν από την πανδημία. Αυτό το κύμα στα φυσικά προϊόντα θα είχε θέσει σε δοκιμασία τις εφοδιαστικές αλυσίδες ακόμη και σε ένα φυσιολογικό οικονομικό περιβάλλον.