Τι έγινε στο Διεθνές Συνέδριο Θρησκευτικής Διπλωματίας 2019 | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τι έγινε στο Διεθνές Συνέδριο Θρησκευτικής Διπλωματίας 2019

Σημαντικές συμμετοχές με ουσιαστικές παρεμβάσεις

Ολοκληρώθηκε με επιτυχία το διήμερο Διεθνές Συνέδριο Θρησκευτικής Διπλωματίας που διοργάνωσε το Foreign Affairs The Hellenic Edition σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) στις 11 και 12 Νοεμβρίου 2019, στην Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΛΑΕΔ) στην Αθήνα, με θέμα «Η Θρησκεία στον Σύγχρονο Κόσμο: Προκλήσεις και Προοπτικές για τον Διάλογο και την Ειρήνη».

Το συνέδριο είχε τεθεί υπό την αιγίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών καθώς και του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος.

Ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. Βαρθολομαίος σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του προς τους συνέδρους υπογράμμισε ότι τις τελευταίες δεκαετίες ζούμε μια επαναξιολόγηση του ρόλου της θρησκείας για την ζωή των ατόμων και των κοινωνιών. Η θρησκεία επιστρέφει δυναμικά στο προσκήνιο και «εμφανίζεται ως είς σημαντικός παράγων διά το παρόν και το μέλλον της ανθρωπότητας» Η ειρήνη των θρησκειών είναι βασική προϋπόθεση της ειρήνης μεταξύ των λαών και των πολιτισμών. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που έχει ασκηθεί κριτική στις θρησκείες για το γεγονός ότι «όχι μόνον δεν φαίνεται να ασκούν αποτελεσματικώς τον ειρηνοποιόν των ρόλον, αλλά μάλλον ενισχύουν την διάσπασιν, τροφοδοτούν τον φανατισμόν και την βίαν εν ονόματι του Θεού».

15112019-2.jpg

Άποψη της αιθούσης Τελετών της ΛΑΕΔ, την ώρα που μεταδίδεται το μήνυμα του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.
---------------------------------------------------------------------------------

Εν όψει των εκρήξεων θρησκευτικού φονταμενταλισμού, της ωμής βίας, της καταστροφής θρησκευτικών μνημείων, των διωγμών κατά των θρησκευτικών μειονοτήτων και της στυγνής καταπατήσεως της θρησκευτικής ελευθερίας, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που πραγματοποιήθηκε το 2016 στην Κρήτη, καταδίκασε όλες αυτές τις «νοσηρές εκφάνσεις της θρησκευτικότητος και εξήρε τη σημασία του διαθρησκειακού διαλόγου και τη συμβολή στην ειρήνη», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας επανέλαβε για μια ακόμη φορά ότι βία και πόλεμος εν ονόματι της θρησκείας και του Θεού, είναι βία και πόλεμος κατά της θρησκείας και του Θεού. «Πρέπει οι θρησκείες να παύσουν να δίδουν ευπρόσδεκτα επιχειρήματα εις τους αρνητάς της πίστεως και εις όσους αρέσκονται να ταυτίζουν την θρησκείαν με τας αρνητικάς της πτυχάς. Είναι απαράδεκτον, εκπρόσωποι των θρησκειών να εμφανίζονται ως κήρυκες φανατισμού, να αναρριπίζουν τη φλόγα του μίσους και να επιτρέπουν, ελαφρά τη καρδία να χρησιμοποιούνται από διάφορους επιτήδειους δι’ αλλότριους, μη ειρηνικούς σκοπούς».

Ορθώς ελέχθη ότι «ο γόρδιος δεσμός της ειρήνης δεν λύνεται με το σπαθί του Μεγαλέξανδρου». Όπως τόνισε «η ειρήνη είναι αιώνιο πρόβλημα και καθήκον ανεκτέλεστο, δεν εξασφαλίζεται ποτέ για πάντα και απαιτεί αδιάκοπο αγώνα». Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο ίδιος προσωπικά επαινεί και στηρίζει «πάσα ειλικρινή πρωτοβουλία για την ειρήνη, ενώ αγωνίζεται αδιαλείπτως για τον διάλογο των θρησκειών και για την ενδυνάμωση της συμβολής στην καταλλαγή και την αλληλεγγύη».

Μήνυμα εκ μέρους της κυβέρνησης και προσωπικά του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, απηύθυνε στο συνέδριο ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Διπλωματίας και Θρησκευτικών Υποθέσεων, Κωνσταντίνος Αλεξανδρής. Ο κ. Αλεξανδρής αναφέρθηκε στον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η θρησκευτική διπλωματία. Χρησιμοποιώντας τα λόγια του αείμνηστου πρέσβεως Βύρωνος Θεοδωρόπουλου, του «Νέστορα» της σύγχρονης ελληνικής διπλωματίας -όπως τον χαρακτήρισε- τόνισε ότι στην διπλωματία, όπως άλλωστε και στην ζωή, τα περισσότερα πράγματα είναι αποχρώσεις και όχι «άσπρο-μαύρο». Η θρησκεία, όπως εξήγησε, πέρα από την αυστηρά θεολογική και μεταφυσική της διάσταση, αποτελεί παράλληλα έναν κώδικα αρχών, αξιών, συμπεριφορών. Το να γνωρίζει λοιπόν κανείς τις θρησκευτικές ιδιαιτερότητες και ευαισθησίες, ως στοιχείο της κουλτούρας ενός λαού, τον βοηθά να αντιλαμβάνεται και να εξηγεί καλύτερα αποφάσεις, αντανακλαστικά και αντιδράσεις που η παραδοσιακή, αυστηρά πολιτική, διπλωματία δυσκολεύεται να εξηγήσει ή και να προβλέψει. Με άλλα λόγια, η θρησκευτική διπλωματία ενισχύει στις διεθνείς σχέσεις την ενσυναίσθηση. Αποτελεί έτσι εργαλείο κατανόησης και προσέγγισης.

15112019-3.jpg

Ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Διπλωματίας και Θρησκευτικών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Αλεξανδρής.
-----------------------------------------------------------------

Ο κ. Αλεξανδρής επισήμανε ότι στον τομέα της θρησκευτικής διπλωματίας, η Ελλάδα υπήρξε πρωτοπόρος. «Αυτό οφείλεται σε λόγους ιστορικούς, πολιτικούς και γεωγραφικούς» εξήγησε και αναφέρθηκε στους βασικότερους εξ αυτών. «Το βαθύ αποτύπωμα της Ορθοδοξίας στην ελληνική κουλτούρα, ως ζώσα παράδοση˙ η επιρροή της βυζαντινής παράδοσης και η συνέχεια στο χρόνο του γένους των Ρωμαίων, όπως αντανακλάται μέχρι τις μέρες μας στη λειτουργία των πρεσβυγενών -ελληνορθόδοξων όπως και επισήμως ονομάζονται- Πατριαρχείων˙ ο κεντρικός ρόλος της Εκκλησίας στη ζωή των Ελλήνων της Διασποράς˙ η γεωγραφική θέση της χώρας σε ένα σταυροδρόμι ηπείρων, πολιτισμών και θρησκειών˙ η επί αιώνες συμβίωση με πληθυσμούς με διαφορετικό θρησκευτικό και πολιτισμικό υπόβαθρο. Όλα τα παραπάνω στοιχεία καθιστούν μάλλον αυτόματη και αυτονόητη την ενεργό ενασχόληση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής με τις θρησκευτικές υποθέσεις. Η Ελλάδα είναι σε θέση να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε συναφή θέματα που απασχολούν τόσο την περιοχή μας, όπως η προστασία των δοκιμαζόμενων σήμερα χριστιανικών κοινοτήτων στη Μέση Ανατολή, όσο και τη διεθνή κοινότητα εν γένει, όπως ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός και η τρομοκρατία. Για τα ζητήματα αυτά έχουν αναπτυχθεί και αναπτύσσονται διάφορες διεθνείς πρωτοβουλίες», πρόσθεσε ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Διπλωματίας και Θρησκευτικών Υποθέσεων.

Μήνυμα απηύθυνε και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, δια του εκπροσώπου του, αιδεσιμολογιώτατου π. Γεωργίου Τσελαλίδη. «Η θρησκεία, ανέκαθεν, αποτελεί τον βασικό παράγοντα στη διαμόρφωση διακρατικών και διανθρωπίνων σχέσεων. Είναι η έκφραση πίστεως και παραδόσεων που διαχρονικά προβάλλουν τρόπους ζωής και διάδρασης με τον συνάνθρωπο, περιβεβλημένων με ένα ιδιαίτερο ηθικό ή πνευματικό κώδικα» ανέφερε στο μήνυμά του ο Αρχιεπίσκοπος. Ο Μακαριώτατος σημείωσε ότι η Ελλάδα είναι η χώρα που γέννησε από την αρχαιότητα, τις αξίες εκείνες, τις πανανθρώπινες, για την ειρήνη, την αλληλεγγύη, την ελευθερία και τη Δημοκρατία. Θα πρέπει λοιπόν η χώρα μας να δημιουργήσει μια πολυεπίπεδη και πολυδιάστατη πολιτική, να εφεύρει και να καλλιεργήσει τρόπους για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών-θρησκευτικών και πολιτιστικών-στις διάφορες κοινότητες της Μέσης Ανατολής. Υπογράμμισε ότι μέσα σε ένα κόσμο αφιλίας, εγωκεντρισμού και φιλαυτίας, τρομοκρατίας και μίσους, η Ορθόδοξη Θεολογία κάνει λόγο για ένα διάλογο αλήθειας και αγάπης που στόχο έχει την άρση προσωπικών αγκυλώσεων, ειρήνευσης και συνύπαρξης λαών και κρατών.

15112019-4.jpg

Ο Αιδεσιμολογιώτατος πατέρας Γεώργιος Τσελαλίδης.
-------------------------------------------------------------------------------

Την εισαγωγική ομιλία του συνεδρίου παρέδωσε στην αγγλική γλώσσα η Visiting Associate Professor of Conflict Resolution, στην Σχολή Fletcher του Πανεπιστημίου Tufts, στην Βοστώνη των ΗΠΑ, Ελισάβετ Προδρόμου, θέτοντας το πλαίσιο του τι εν τέλει σηματοδοτεί ο όρος «Θρησκευτική Διπλωματία». Η κ. Προδρόμου εξήγησε την επίδραση της θρησκείας στην «ήπια ισχύ» ενός κράτους συνολικά και όχι μόνο σε αντιδιαστολή με την «σκληρή ισχύ» και την «έξυπνη ισχύ», που αποτελεί έναν συνδυασμό των δύο προλεχθέντων. Η Ελληνοαμερικανίδα καθηγήτρια φώτισε τις πτυχές της σύγχρονης διεθνούς διπλωματίας που επηρεάζονται από τις θρησκείες και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί αυτή η επιρροή.

15112019-5.jpg

Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Tufts, κα Ελισάβετ Προδρόμου.
------------------------------------------------------------------------------

Οι κυρίως εργασίες του συνεδρίου ξεκίνησαν με την θεματική «διαθρησκειακός διάλογος» που συντόνιζε ο κ. Νίκος Παπαχρήστου, διευθυντής του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος ανέλυσε διεξοδικά πως οι θρησκείες και οι Εκκλησίες μπορούν να είναι παράγοντες ειρήνης, καταλλαγής και αλληλεγγύης. Ο ιεράρχης ανέφερε πως το θέμα του συνεδρίου είναι επίκαιρο και σημαντικό και πως θα πρέπει να απασχολεί και να προβληματίζει όχι μόνο τον θρησκευτικό και εκκλησιαστικό χώρο αλλά και τους εκπροσώπους της πολιτικής, αφού πλέον οι θρησκείες και οι Εκκλησίες καλούνται να αναλάβουν πρωταρχικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου μοντέλου κοινωνίας και να συμβάλλουν ουσιαστικά στην εδραίωση και έμπρακτη εφαρμογή των αγαθών της ειρήνης, της καταλλαγής και της αλληλεγγύης μεταξύ των λαών και μέσα στις ανθρώπινες κοινωνίες.

15112019-6.jpg

Ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ.κ. Χρυσόστομος.
--------------------------------------------------------------------------

Ωστόσο, όπως σημείωσε, οι θρησκείες και οι Εκκλησίες θα πρέπει να προσέλθουν στο διάλογο με διάθεση έντονης αυτοκριτικής και παραγωγικής συνδιαλλαγής. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να υπερβούν το χάσμα της αδράνειας και θα οδηγηθούν στο πλουραλιστικό βίωμα, μέσα από το οποίο θα αναδείξουν τα στοιχεία εκείνα του λόγου τους, τα οποία αφορούν την ανθρώπινη κοινωνία και τα οποία θα επιβεβαιώσουν έμπρακτα την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεών τους.

15112019-7.jpg

Ο πατέρας Roberto Cherubini.
---------------------------------------------------------------------

Ο πατέρας Roberto Cherubini, από την Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου της Ιταλίας, ίσως της σημαντικότερης φιλανθρωπικής οργάνωσης της γειτονικής χώρας και μιας εκ των πλέον εξεχουσών στον κόσμο, μίλησε για τον ρόλο των θεσμών και της Κοινωνίας των Πολιτών στον Διαθρησκειακό Διάλογο ενώ ο Κωνσταντίνος Ζάρρας, αν. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, πρότεινε την δημιουργία ενός «Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών των θρησκειών» όπου θα συζητούνται οι όποιες διαφορές μεταξύ θρησκειών και δογμάτων και θα προωθείται η συνεννόηση και η ειρήνη.

15112019-8.jpg

Ο Κωνσταντίνος Ζάρρας, αν. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ.
---------------------------------------------------------------------------------------------------

Από την πλευρά της η επ. Καθηγήτρια Θεολογίας του ΕΚΠΑ, Βασιλική Σταθοκώστα, παρουσίασε τις εξελίξεις στον διαθρησκειακό διάλογο ιστορικά, ενώ έδωσε έμφαση στα τελευταία χρόνια όπου παρατηρείται μια στασιμότητα που προκύπτει από συγκεκριμένα αίτια και αφορμές.

15112019-9.jpg

Η επ. Καθηγήτρια Θεολογίας του ΕΚΠΑ, Βασιλική Σταθοκώστα.
------------------------------------------------------------------------------------

Την δεύτερη ημέρα του συνεδρίου, Τρίτη 12 Νοεμβρίου 2019, τις εργασίες άνοιξε ο κ. Αλέξανδρος Κατσιάρας, θεολόγος και δ/ντης του ραδιοφωνικού σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος. Εκ των ομιλητών, πρώτος πήρε τον λόγο ο επ. Καθηγητής Θεολογίας του ΕΚΠΑ Μιχάλης Μαριόρας και παρουσίασε την κατάσταση που επικρατεί στην Ευρώπη σχετικά με το ακραίο Ισλάμ και τους κινδύνους που ελλοχεύουν, ενώ ο καθηγητής στο King’s College του Λονδίνου, Μάνος Καραγιάννης εντρύφησε στις βαθιές διαφορές μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών, οι οποίες σε κάποιο βαθμό εξηγούν και τις ένοπλες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή.

Ο Καθηγητής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Παναγιώτης Λιαργκόβας, μίλησε για τον οικονομικό φονταμενταλισμό.

Στη σχέση της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάµεων µε την διπλωµατία αναφέρθηκε ο Ταξίαρχος π. Νικόλαος Γουρδούπης, διευθυντής του Σώματος των Στρατιωτικών Ιερέων (ΓΕΕΘΑ). Επισήμανε ότι η Εκκλησία προσπαθεί να ασκεί µια διπλωματία η οποία θα συνδράμει την πολιτεία στην θετική δράση και παρέμβαση της χώρας στα διεθνή δρώμενα και θα προωθεί δράσεις ήπιας πολιτικής, σε συνεργασία µε τα υπάρχοντα δίκτυα του «Οικουμενικού Ελληνισμού», έτσι ώστε να παρεμβαίνει εποικοδομητικά στο διεθνή χώρο. «Η Εκκλησία µας υποστηρίζει τις δράσεις και πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, των ελληνορθοδόξων πρεσβυγενών και νεοπαγών Πατριαρχείων και των Ορθόδοξων Αυτοκέφαλων Εκκλησιών, σε θέματα διαθρησκειακού διαλόγου, προστασίας της θρησκευτικής ελευθερίας και της θρησκευτικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Ειδικότερα, ο διαθρησκειακός διάλογος προωθεί το θρησκευτικό και πολιτισµικό πλουραλισμό, την ανεκτικότητα και την ειρηνική συνύπαρξη. Η υλοποίηση της ιδέας της θρησκευτικής συνύπαρξης, πρέπει να υποστηρίζεται και από την διαπολιτισμική εκπαίδευση» υπογράμμισε.

15112019-10.jpg

Ο διευθυντής του Σώματος των Στρατιωτικών Ιερέων, Ταξίαρχος π. Νικόλαος Γουρδούπης.
------------------------------------------------------------------------------------------

Χαρακτηριστικό παράδειγμα εµπλοκής της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάµεων στο πλαίσιο της ενεργητικής εκκλησιαστικής - στρατιωτικής διπλωματίας, αποτελούν οι δραστηριότητες διµερούς στρατιωτικής συνεργασίας, είτε στο πλαίσιο των κύκλων συνομιλιών, είτε αυτές που είναι ενταγμένες στα αμοιβαία συμπεφωνημένα αντίστοιχα Προγράµµατα Στρατιωτικής Συνεργασίας, μεταξύ του ελληνικού υπουργείου Εθνικής Άµυνας και του αντιστοίχου υπουργείου Άµυνας χωρών, όπως η Σερβία, η Ρουμανία, η Πολωνία, η Αρµενία, η Ρωσική Ομοσπονδία, καθώς και άλλων, κατά βάση ομόθρησκων χωρών.

Σύμφωνα με τον Ταξίαρχο, οι δραστηριότητες αυτές υλοποιούνται κατά βάση ετησίως και οι εν λόγω διµερείς συνεργασίες (για τις οποίες επισηµαίνεται ότι ιδιαίτερα η Ρωσική πλευρά αποδίδει εξέχουσα σηµασία), πέραν του διπλωµατικού τους χαρακτήρα, αποσκοπούν και στην περαιτέρω προσέγγιση των αντιστοίχων Εκκλησιών, µε χρήση μεθόδων «ήπιας πολιτικής» και πάντα σύμφωνα µε τις κατευθυντήριες γραµµές της Εκκλησίας της Ελλάδος.

«Εξέχουσας σηµασίας δράση, όσον αφορά στην ενεργό εκκλησιαστική - θρησκευτική διπλωµατία µέσω της κοινωνικής προσφοράς και στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων της Θρησκευτικής Υπηρεσίας Ενόπλων Δυνάµεων, αποτελεί η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε επιλεγµένες χώρες και περιοχές, ανεξαρτήτως της ύπαρξης ανεπτυγµένων ελληνικών στρατιωτικών τµηµάτων σε αυτές (Ειρηνευτικές Αποστολές Εξωτερικού). Παράλληλα, µέσω των δράσεων των τοποθετημένων ανά την Ελληνική επικράτεια στρατιωτικών ιερέων στις Μονάδες - Υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων που εδρεύουν σε ευαίσθητες ακριτικές περιοχές (π.χ. Ν. Ροδόπης, Νήσοι Ανατολικού Αιγαίου, κλπ), ειδικά δε εκεί όπου κατοικούν Έλληνες Μουσουλµάνοι και σε συνεργασία πάντα µε τις τοπικές Μητροπόλεις, συλλέγεται και διανέµεται υλικό ανθρωπιστικής βοήθειας, διοργανώνονται συσσίτια, διεξάγονται ομιλίες ευρύτερου ενδιαφέροντος», πρόσθεσε ο διευθυντής του Σώματος των Στρατιωτικών Ιερέων (ΓΕΕΘΑ).

Για την σχέση του προσφυγικού και της Εκκλησίας της Ελλάδος μίλησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιλίου κ. Αθηναγόρας, Ο ιεράρχης τόνισε ότι αυτό που βιώσαμε το 2015 με τις προσφυγικές ροές και εξακολουθούμε να βιώνουμε στην Ευρώπη είναι μια κρίση αξιών, μια κρίση του κράτους δικαίου που οδηγεί στην αμφισβήτηση του θεσμικού πλαισίου σεβασμού του ανθρωπίνου προσώπου.

Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της κρίσης αξιών, όπως είπε, «είναι το γεγονός ότι δεν τηρήθηκε η βασική αρχή της κοινοτικής αλληλεγγύης και κατ’ επέκταση δεν υπήρξε ισομερής κατανομή βαρών μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Οι χώρες εισόδου, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, κλήθηκαν να διαχειριστούν την υποδοχή των ανθρώπων αυτών με τρόπο που σε καμία περίπτωση δε συνάδει με τα όσα η Ευρώπη ευαγγελίζεται και αφορούν την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την εφαρμογή του προσφυγικού δικαίου».

Σε αυτό το σημείο ο Μητροπολίτης υπογράμμισε ότι στον αντίποδα της επίτευξης της μείωσης των ροών, η εφαρμογή των αποτρεπτικών πολιτικών οδήγησε στον μακροχρόνιο εγκλωβισμό χιλιάδων αιτούντων διεθνούς προστασίας στα hotspot των νησιών του Αιγαίου. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος κατανοώντας τον άνθρωπο «κατ’ εικόνα» Θεού και την ανθρώπινη κοινωνία ως αγαπητική κοινωνία προσώπων, ως μια κοινωνία κατάφασης, αποδοχής και σεβασμού της ετερότητας, δεν έχει μείνει άπραγη τα χρόνια αυτά της κρίσης.

«Εμπνεόμενη από την μακραίωνη ελληνική και Ορθόδοξη παράδοση του “μεγαλοπρεπούς της φιλοξενίας ήθους” και κάνοντας πράξη την ευαγγελική προτροπή για βοήθεια του εμπερίστατου αδελφού, ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας ή καταγωγής, η Εκκλησία της Ελλάδος έχει εντάξει τη διακονία των προσφύγων στις δράσεις της ήδη από τη δεκαετία του ‘90» εξήγησε ο Σεβασμιώτατος. Μάλιστα, προκειμένου να ανταποκριθεί με πιο αποτελεσματικό τρόπο στις αυξανόμενες ανάγκες των πληθυσμών αυτών, ίδρυσε το 2012 το Κέντρο Συμπαραστάσεως Παλιννοστούντων Μεταναστών-Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων.

Για τον κ.κ. Αθηναγόρα οι τρέχουσες φοβικές αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών απέναντι στην παρουσία προσφύγων, που απασχολούν αυτή την περίοδο την ειδησεογραφία στο πλαίσιο της αποσυμφόρησης των νησιών, καταδεικνύουν -σύμφωνα με τον ίδιο- την κρισιμότητα της ανάπτυξης συντονισμένων δράσεων για την εξοικείωση των γηγενών με την διαφορετικότητα, προκειμένου η παρουσία του «άλλου» να εκληφθεί ως πλεονέκτημα και όχι ως απειλή. «Όταν αναγνωρίζουμε τον Χριστό που φοράει τον μανδύα του ξένου, αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε την εικόνα του Θεού στον άλλον. Υπερβαίνουμε τότε τον διαχωρισμό “εμείς” και οι “άλλοι”, δημιουργώντας ένα καινούργιο “εμείς”, δεχόμενοι ταυτόχρονα την ευλογία αυτής της συνάντησης και όλοι μαζί γινόμαστε άνθρωποι», κατέληξε.

Στο ίδιο θέμα του προσφυγικού, ο Γιώργος Κουμουτσάκος, Αναπληρωτής Υπουργός Προστασίας του Πολίτη με αρμοδιότητα την μεταναστευτική πολιτική ξεκαθάρισε τις δυνατότητες που μπορεί να έχει ένα ευνομούμενο κράτος απέναντι στις όποιες προσφυγικές ροές, ενώ για την περίπτωση της Ελλάδας έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα της ένταξης των δικαιουμένων το καθεστώς του πρόσφυγα στην ελληνική κοινωνία.

15112019-11.jpg

Ο Αναπληρωτής Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Γιώργος Κουμουτσάκος.
---------------------------------------------------------------

Υπό τον συντονισμό του Ιωάννη Παναγιωτόπουλου, επ. Καθηγητή στο Τμήμα Θεολογίας του ΕΚΠΑ, το επόμενο πάνελ ξεκίνησε με την ομιλία του Σεβασμιώτατου Αρχιεπισκόπου Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας, κ.κ. Νικήτα ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα της θρησκευτικής καταπίεσης.

15112019-12.jpg

Ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας, κ.κ. Νικήτας.
------------------------------------------------------------------------

Ο αρχιμανδρίτης Αρίσταρχος Γκρέκας, Δρ Θεολογίας, Επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής σχολής του ΕΚΠΑ μίλησε για την αναγκαιότητα προάσπισης της θρησκευτικής ελευθερίας. Για τον καθηγητή οι βασικοί παράγοντες στη δημιουργία συνθηκών που ευνοούν τις παραβιάσεις της θρησκευτικής ελευθερίας είναι οι βίαιες συγκρούσεις, η φτώχεια, η ανισότητα, οι αδύναμοι ή αυταρχικοί κρατικοί θεσμοί, η κρατική θρησκεία ή κρατικός αθεϊσμός, καθώς και ευρύτερες κουλτούρες μισαλλοδοξίας και αποκλεισμού. Η αναγκαιότητα προστασίας και προάσπιση της θρησκευτικής ελευθερίας είναι στενά συνδεδεμένη με την οικοδόμηση της ειρήνης. «Σημαντική είναι η εκπαίδευση, η καλλιέργεια κλίματος διαλόγου, η ανάπτυξη διαμεσολάβησης. Η πολυεπίπεδη συνεργασία, προάσπισης της θρησκευτικής ελευθερίας, με ευρύ χρονικό ορίζοντα, σε διεθνές και τοπικό επίπεδο, αποτελεί εγγύηση του υγιούς θρησκευτικού βιώματος και της ειρήνης», υπογράμμισε.

15122019-13.jpg

Ο αρχιμανδρίτης Αρίσταρχος Γκρέκας, επ. Καθηγητής στο τμήμα Θεολογίας του ΕΚΠΑ.
-----------------------------------------------------

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θερμοπυλών κ. Ιωάννης, διευθυντής Διορθόδοξου Κέντρου της Εκκλησίας της Ελλάδος μίλησε για τις δράσεις και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το Διορθόδοξο Κέντρο στη διακονία και τον διαθρησκειακό διάλογο. Ο ρόλος των Εκκλησιών και των θρησκειών, όπως εξήγησε ο μητροπολίτης Θερμοπυλών, γενικότερα στην επίλυση διεθνών προβλημάτων, εντάσεων, αλλά και συγκρούσεων αναβαθμίζεται καθημερινά. «Εκεί που η διπλωματία και η πολιτική αδυνατούν να εισέλθουν και να δώσουν λύσεις, η Εκκλησία με τον πνευματικό της ρόλο ως ηγετικός παράγων εντός των θρησκευτικών κοινοτήτων δύναται να επιφέρει την ειρήνη, την ηρεμία και τα αγαθά της συνύπαρξης. Η Ορθόδοξη Εκκλησία οφείλει να είναι εξωστρεφής, να συνομιλεί, να διαλέγεται, να συνυπάρχει», τόνισε ο ιεράρχης.

«Καταλλαγή», αυτή είναι η ευαγγελική αρχή που διαμορφώνει κάθε ενέργεια, δράση, προσπάθεια ενός εκκλησιαστικού οργανισμού που δραστηριοποιείται στο διεθνές επίπεδο σχέσεων, επαφών και διαλόγων. Το Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος, υπό την ευλογία του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου κατά την τελευταία δεκαετία έχει αναδειχθεί ως ένας σοβαρός επιμορφωτικός οργανισμός, αντάξιος του εκκλησιαστικού χαρακτήρα του. «Κάθε έτος διοργανώνουμε επιμορφωτικά σεμινάρια για δασκάλους και καθηγητές Μέσης Εκπαιδεύσεως, τα οποία παρέχονται δωρεάν. Έχουμε επ’ αυτού και συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και με τη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων, με την οποία ο Αρχιεπίσκοπος έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας. Τα τρία τελευταία χρόνια υλοποιούμε ένα πρόγραμμα για τη συνύπαρξη χριστιανών και Εβραίων χρησιμοποιώντας τα παραδείγματα των Ελλήνων αρχιερέων, οι οποίοι βοήθησαν και έσωσαν Έλληνες Εβραίους από το Ολοκαύτωμα της ναζιστικής κατοχής».

15112019-14.jpg

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θερμοπυλών κ. Ιωάννης, διευθυντής του Διορθόδοξου Κέντρου της Εκκλησίας της Ελλάδος.
-----------------------------------------------------------------

«Επίσης, κάθε καλοκαίρι για το χρονικό διάστημα ενός και πλέον μηνός φιλοξενούμε ομάδα φοιτητών της Θεολογικής Σχολής του Μπαλαμάντ. Η συγκεκριμένη δράση πραγματοποιείται σε συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών. Οι φοιτητές διδάσκονται την ελληνική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών και έχουν την ευκαιρία να λάβουν την εμπειρία της λειτουργικής μας ζωής και παράδοσης. Φέτος, σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε ένα σεμινάριο, το οποίο για πρώτη φορά ασχολήθηκε με τη γενοκτονία των Αρμενίων σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή Αρμενίων Ελλάδος. Στο πλαίσιο αυτό εντρυφούμε και σε θέματα που αφορούν τη γενοκτονία των χριστιανών του Πόντου, ώστε η Εκκλησία μας να αποτελέσει ένα κεντρικό σημείο αναφοράς στη διατήρηση της μνήμης των τραγικών γεγονότων της ιστορίας μας. Οι δράσεις μας επιθυμούμε να λειτουργήσουν ενισχυτικά στο πλαίσιο μιας διπλωματικής σχέσης και να καλύψουν κενά που ίσως ο πολιτικός σχεδιασμός και χειρισμός της κοσμικής εξουσίας αδυνατεί να καλύψει», σημείωσε ο κ.κ. Ιωάννης. Και πρόσθεσε: «Λέγεται ότι η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού. Η Εκκλησία διαθέτει τη μαρτυρία του ανέφικτου, του υπερβατικού και του θαύματος και ως τέτοιος παράγοντας μπορεί και οφείλει να συμβάλλει στην ειρήνη και στην ανθρώπινη δημιουργία».

Ακολούθως, ο πρέσβυς των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στην Ελλάδα κ. Τζέφρυ Ρ. Πάιατ μιλώντας από το βήμα του συνεδρίου εξέφρασε τον σεβασμό του για την σημασία της Ορθοδοξίας για τον ελληνικό πολιτισμό και τον ελληνικό λαό, τονίζοντας ότι «η Ορθοδοξία διατήρησε τον Ελληνισμό μέσα στην οθωμανική κατοχή και υπήρξε το κλειδί για τη συνοχή της ελληνικής κοινωνίας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης».

15112019-15.jpg

Ο πρέσβυς των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στην Ελλάδα κ. Τζέφρυ Ρ. Πάιατ.
---------------------------------------------------------------------------------------

Ο Αμερικανός πρέσβυς αναφέρθηκε και στο Ουκρανικό Αυτοκέφαλο σημειώνοντας ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχούν βαθύτατα για τις παραβιάσεις της θρησκευτικής ελευθερίας στην κατεχόμενη από την Ρωσία, Κριμαία», προσθέτοντας ότι «έχουμε εκφράσει ξεκάθαρα την στήριξή μας για το δικαίωμα του ουκρανικού λαού να καθορίσει τον τρόπο λατρείας και το πλαίσιο που θα ασκήσει την θρησκεία του». Μάλιστα, ο κ. Πάιατ υπενθύμισε τις δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Μάικ Πομπέο, τον περασμένο Ιανουάριο, ότι «η ανακοίνωση του αυτοκέφαλου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας στις 6 Ιανουαρίου είναι ένα ιστορικό επίτευγμα, καθώς η Ουκρανία προσπαθεί να καθορίσει το μέλλον της. Κατά την εξαιρετική αυτή στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής εκφράζουν την ακλόνητη στήριξή τους για την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας».

Ο Αμερικανός αξιωματούχος αναφέρθηκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στην απόφαση της Εκκλησίας της Ελλάδος να στηρίξει τη Μητέρα Εκκλησία υπογραμμίζοντας ότι «θεωρούμε την στήριξη της Εκκλησίας της Ελλάδος για την απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη να χορηγήσει το αυτοκέφαλο στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας ως ένα παράδειγμα του ηθικού θάρρους και της ηγεσίας του». Ο κ. Πάιατ χρησιμοποίησε σκληρή γλώσσα για την επιθετική πολιτική που ακολουθεί η Ρωσία γενικότερα, αλλά και ειδικότερα στα εκκλησιαστικά ζητήματα. Όπως εξήγησε «με το να ανταγωνίζεται τον Οικουμενικό Πατριάρχη, η Ρωσία προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την Εκκλησία ως σφήνα για να υποθάλψει την αστάθεια και να υπονομεύσει την δημοκρατία. Και ακριβώς όπως η Μόσχα εργαλειοποιεί τους ενεργειακούς πόρους για να αποσπάσει πολιτικές παραχωρήσεις και υψηλές τιμές, τώρα ανακοινώνει απαγόρευση έλευσης τουριστών και διακοπή μνημόνευσης στις ιερές ακολουθίες, για χώρες που δεν ακολουθούν πιστά την πολιτική της γραμμή».

Ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, Κώστας Υφαντής, εξήγησε τον ρόλο του θρησκευτικού παράγοντα στις διακρατικές σχέσεις.

15112019-16.jpg

Στο βήμα, ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, Κώστας Υφαντής
-------------------------------------------------------------

Από την πλευρά του, ο επ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Αθανάσιος Σαμαράς, επιχειρηματολόγησε για τον θετικό ρόλο των μέσων μαζικής ενημέρωσης στον διάλογο εντός των κοινωνιών, όχι μόνο για θρησκευτικά ζητήματα αλλά και γενικότερα, δίνοντας έμφαση στην διαλεκτική μεταξύ ΜΜΕ και της εκάστοτε κοινωνίας. Στους συνέδρους απευθύνθηκε και η αντιπρόεδρος της Ένωσης Συντακτών ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, κα. Άρια Αγάτσα, στην θέση της προέδρου που δεν μπόρεσε να παρευρεθεί λόγω ασθενείας.

Ο δεύτερος κύκλος των ομιλιών του συνεδρίου ξεκίνησε με την ομιλία του ομοτίμου καθηγητού Βλασίου Φειδά για το Ουκρανικό ζήτημα. Ο κ. Φειδάς, αφού περιέγραψε όλη την ιστορική διαδρομή της ορθοδοξίας στον ανατολικό χώρο που σήμερα περιλαμβάνει ως ξεχωριστές οντότητες την Ρωσία και την Ουκρανία, και ξεκαθάρισε τις δυνατότητες του Πατριαρχείου Μόσχας επί του Κιέβου καθ’ όλη την ιστορία μέχρι σήμερα, τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι «η ιστορική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας είναι πλέον κανονικώς αυτοκέφαλη και θα παραμείνει, ούτως ή άλλως, αυτοκέφαλη γιατί αυτή είναι τόσο η καθιερωμένη κανονική παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας, όσο και η επιλογή της συντριπτικής πλειοψηφίας του ευλαβούς ουκρανικού λαού, ήτοι όπως ακριβώς συνέβη σε όλες τις αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες των νεωτέρων χρόνων». Άλλωστε, όπως σημείωσε, «η συναίνεσή τους είναι μεν εκκλησιαστικώς επιθυμητή, αλλ’ όμως όχι και κανονικώς απαραίτητη, όταν μάλιστα χρησιμοποιείται αυθαιρέτως και αλαζονικώς για την εξυπηρέτηση των γνωστών πλέον σε όλους ξένων προς την αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας υποκειμενικών ή ιδιοτελών σκοπιμοτήτων, νομίζοντες ότι επ’ αυτοίς κείνται τα της Εκκλησίας».

Για την σχισματική Εκκλησία των Σκοπίων μίλησε ο κ. Μιχαήλ Τρίτος, καθηγητής στο Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ο καθηγητής ανέφερε πως χάρη στη μεσολάβηση της Εκκλησίας της Ρωσίας, ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης είναι σήμερα ελεύθερος. Ο ίδιος θεωρεί ότι η επίλυση του εκκλησιαστικού ζητήματος των Σκοπίων εμφανίζει μεγάλες δυσχέρειες λόγω «του ασφυκτικού εναγκαλισμού αυτής της Εκκλησίας από το κράτος, αλλά και της χρησιμοποιήσεώς της ως κρατικής υπηρεσίας για ξένους προς την πνευματική της αποστολή σκοπούς», όπως εξήγησε. Ωστόσο, για να υπάρξει κάποια θετική εξέλιξη πρέπει, σύμφωνα πάντα με τον καθηγητή, να τηρηθούν οι εξής προϋποθέσεις:

-Το επίσημο κράτος να αφήσει ελεύθερη την Εκκλησία να επιτελεί το πνευματικό της έργο.
-Η σχισματική Εκκλησία να αναγνωρίσει ως αντικανονικές τις ενέργειές της από το 1968 μέχρι σήμερα και να ζητήσει συγγνώμη από τη Μητέρα Εκκλησία της Σερβίας για όσα άτοπα μέχρι σήμερα έπραξε σε βάρος της.
-Να δεχθεί την ονομασία της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης περίπτυστης Αρχιεπισκοπής Αχρίδος και όχι Μακεδονίας.
-Να παύσουν οι διώξεις κατά του Αρχιεπισκόπου Αχρίδος Ιωάννου.
-Να διχοτομηθούν τρεις μητροπόλεις για την αποκατάσταση των τριών επισκόπων της κανονικής υπό τον Ιωάννη Αρχιεπισκοπής Αχρίδος.

Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις είναι δυνατή η χορήγηση αρχικά αυτονομίας, κατά το προηγούμενο της Φινλανδίας, Εσθονίας και μέχρι πρότινος Τσεχίας και Σλοβακίας και αργότερα αυτοκεφαλίας, αφού διαθέτει στους κόλπους της 1.600.000 πιστούς. «Αυτό για να γίνει θα πρέπει να υπάρξει σύμφωνη γνώμη της Εκκλησίας της Σερβίας, η οποία είναι η Μητέρα Εκκλησία της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος και στην οποία από το 1992 ανήκουν οι περιοχές αυτές, που παραχωρήθηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όχι επιτροπικώς και “άχρι καιρού”, αλλά μονίμως», πρόσθεσε ο κ. Τρίτος.

Επίσης, ο αν. Καθηγητής στην Θεολογική Σχολή της Σόφιας, Sveto Riboloff, μιλώντας στα ελληνικά, ανέπτυξε το ζήτημα των επιδράσεων της Μόσχας στα θρησκευτικά πράγματα του συνόλου των Βαλκανίων.

Με συντονιστή του πάνελ τον δημοσιογράφο του www.othodoxia.info, κ. Ανδρέα Λουδάρο, ο Γεώργιος-Σπυρίδων Μάμαλος, Σύμβουλος Επικοινωνίας Α, Υπ. Εξωτερικών, έφερε ως παράδειγμα θρησκευτικής διπλωματίας την προσέγγιση των Εκκλησιών Ρώμης – Κωνσταντινούπολης, προσέγγιση η οποία εξελίσσεται ακόμη και σήμερα.

Ακολούθως, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καμερούν κ.κ. Γρηγόριος περιέγραψε το αποστολικό και ποιμαντικό έργο της Ορθοδοξίας στην υποσαχάρια Αφρική, καταδεικνύοντας με συγκλονιστικά παραδείγματα την σπουδαία, όσο και μοναχική, δουλειά που επιτελούν οι ιερείς εκεί, μην έχοντας ουσιαστική βοήθεια από πουθενά.

15112019-18.jpg

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καμερούν κ.κ. Γρηγόριος.
----------------------------------------------------------------------

Αντιστοίχως, ο κ. Αθανάσιος Παπανικολάου, Πτέραρχος ε.α. και κάτοχος ΜΑ Θεολογίας, παρουσίασε την κατάσταση του Χριστιανισμού και της Ορθοδοξίας στην Κίνα, όπου οι πιστοί αυξάνονται σε αριθμό παρά την επίσης αυξανόμενη καταστολή από το κινεζικό κράτος.

Τέλος, ο εκδότης του Foreign Affairs The Hellenic Edition, κ. Λουκάς Κατσώνης, έκλεισε τις εργασίες του συνεδρίου, ευχαριστώντας την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών και το Υπουργείο Εξωτερικών για την αιγίδα τους, τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο για το ουσιαστικό μήνυμά του και τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για τον ίδιο λόγο, τους Ιεράρχες, τους καθηγητές και τους συνέδρους που συμμετείχαν προσδίδοντας αξία στο συνέδριο, την ΑΜΚΕ Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Έργου ΑΙΓΕΑΣ και την ελληνική εταιρεία παραγωγής τροφίμων «Ευλογία, Αληθινή Γεύση Ελλάδας» για την υλική υποστήριξη τους, αλλά και ιδιαιτέρως την οργανωτική επιτροπή που αποτελείτο -εκτός του ιδίου- από τους Καθηγητές του ΕΚΠΑ, κ.κ. Ιωάννη Παναγιωτόπουλο, Κώστα Ζάρρα και πατέρα Αρίσταρχο Γκρέκα για τον κόπο τους στην πορεία της διοργάνωσής του, και προανήγγειλε την διεξαγωγή νέου Συνεδρίου Θρησκευτικής Διπλωματίας τον Νοέμβριο του 2020.

*Οι βιντεοσκοπήσεις όλων των ομιλιών θα αναρτηθούν εντός των ημερών από το www.foreignaffairs.gr

15112019-17.jpg

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition