Τα διδάγματα της Τυνησίας για τη Μέση Ανατολή

Επίσης, η Τυνησία, αντίθετα από την Αίγυπτο, απολαμβάνει έναν επαγγελματικό στρατό που δεν παρεμβαίνει στην πολιτική και είναι αφοσιωμένος στις δημοκρατικές αξίες. Ο στρατός τής Αιγύπτου έχει υπάρξει ιστορικά ανεξάρτητος από την κυβέρνηση, έχοντας πολιτική δύναμη αφ’ εαυτού. Έχει ακόμη και τις δικές του διεθνείς συμμαχίες: η αμερικανο-αιγυπτιακή στρατιωτική σχέση επισκιάζει περιστασιακά τις διμερείς διπλωματικές σχέσεις. Ο στρατός τής Τυνησίας, από την άλλη πλευρά, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανατροπή τού Μπεν Αλί και στην επακόλουθη μετάβαση εν μέρει λόγω της σχετικής απουσίας του από την τυνησιακή πολιτική.

Η Τυνησία έχει επίσης επωφεληθεί με το να έχει μια άθικτη Συντακτική Συνέλευση στο μεγαλύτερο μέρος τής μετάβασης, η οποία παρείχε μια ευρεία νομιμοποιητική πλατφόρμα για συζήτηση (η κάτω βουλή τού κοινοβουλίου τής Αιγύπτου διαλύθηκε με δικαστική απόφαση, κι έμεινε μόνο η ασθενέστερη άνω βουλή). Αν και οι εργασίες της Συντακτικής Συνέλευσης της Τυνησίας επίσης ανεστάλησαν πρόσφατα, αναμένεται να επαναλειτουργήσει σύντομα. Οι περισσότερες από τις προσπάθειες μεσολάβησης στην πολιτική κρίση της χώρας, που φαίνεται να είναι κοντά σε ένα δημοψήφισμα, τόνισαν την ανάγκη για επανάληψη των εργασιών τής Συνέλευσης. Επιπλέον, η κοινωνία των πολιτών έχει διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στον εθνικό διάλογο και στη διαμεσολάβηση.

ΤΟ ΤΥΝΗΣΙΑΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η τυνησιακή μετάβαση δεν αντιμετωπίζει προβλήματα, μεταξύ των οποίων και κάποια συνεχιζόμενη λαϊκή διαμαρτυρία καθώς και την απελπιστική κατάσταση της οικονομίας. Οι μεταβάσεις απαιτούν στιβαρούς προϋπολογισμούς. Η συμφιλίωση συνήθως βασίζεται εν μέρει στην αποζημίωση των θυμάτων τού παλαιού καθεστώτος - πρώην φυλακισμένους, οικογένειες αγνοουμένων, και ούτω καθ’ εξής. Η Τυνησία χαρακτηρίζεται από έλλειψη πόρων, και η τουριστική βιομηχανία της έχει πληγεί βαθιά από την επανάσταση και τα επακόλουθά της. Δεν είναι ασυνήθιστο να επισκέπτεται κανείς τουριστικούς προορισμούς σε όλη τη χώρα και να τους βρίσκει εντελώς έρημους αυτή την περίοδο.

Η Τυνησία αντιμετωπίζει επίσης μια δύσκολη πρόκληση ως προς την κρατική κυριαρχία και το κράτος δικαίου: τις Επιτροπές για την Προστασία τής Επανάστασης (ΕΠΕ). Οι επιτροπές αυτές, που αποτελούνται από πρώην επαναστάτες, έχουν αναλάβει οι ίδιες να υπερασπιστούν την επανάσταση και να κινήσουν τις διαδικασίες ώστε στελέχη τού παλαιού καθεστώτος να κληθούν να λογοδοτήσουν. Παρά το γεγονός ότι η μετάβαση προχωρά προς τα εμπρός, τα μέλη τής επιτροπής φοβούνται μια ρεβανσιστική αντεπανάσταση. Σε τουλάχιστον μια περίπτωση, μια ΕΠΕ έχει κατηγορηθεί για την δολοφονία ενός πολιτικού τής αντιπολίτευσης, του Λούφτι Νακέκ, του κόμματος Nidaa Tounes. Οι ΕΠΕ είναι επίσης ύποπτες για την επίθεση στο UGTT στην Τύνιδα. Ορισμένες ομάδες τής αντιπολίτευσης πιστεύουν ότι οι ΕΠΕ είναι η στρατιωτική πτέρυγα του κόμματος Ennahda. Στην πραγματικότητα, δεν είναι, αν και όντως περιλαμβάνουν κάποια μέλη τού κόμματος. Η πρόκληση της αποστράτευσης των επαναστατών είναι από αυτές που έχουν να αντιμετωπίσουν οι περισσότερες επαναστάσεις, και η Τυνησία δεν αποτελεί εξαίρεση. Παρ’ όλ’ αυτά, η επιλογή τού καλύτερου τρόπου για την αντιμετώπιση αυτών των επιτροπών, έχει αποτελέσει θέμα διχασμού. Το Ennahda υποστήριξε ότι οποιαδήποτε πολιτική απόφαση για την διάλυση των επιτροπών θα υπονομεύσει τη μετάβαση και ότι, αντίθετα, οι επιτροπές που συνδέονται με περιστατικά βίας θα πρέπει να διαλυθούν από τα τυνησιακά δικαστήρια. Άλλοι, όμως, υποστηρίζουν ότι η ανοχή στην αυτοδικία είναι απαράδεκτη και ότι η προστασία τής επανάστασης είναι στην αποκλειστική ευθύνη τού κράτους.

Η Τυνησία επίσης αντιμετωπίζει τουλάχιστον μια μορφή πόλωσης που είναι πιο ακραία από ό, τι σε άλλες αραβικές περιπτώσεις: το μεγάλο (και αυξανόμενο) χάσμα μεταξύ κοσμικών φιλελεύθερων της Τυνησίας και υπερσυντηρητικών σαλαφιστών ισλαμιστών. Η τυνησιακή εκκοσμίκευση είναι ζωντανή και μοναδική στον αραβικό κόσμο. Υπό τον Μπουργκίμπα και τον Μπεν Αλί, η Τυνησία ήταν η μόνη αραβική χώρα που απαγόρευσε τη μαντίλα στα κρατικά ιδρύματα. Οι τζιχαντιστές σαλαφιστές της, εν τω μεταξύ, απαιτούν ένα καθαρά θρησκευτικό κράτος, κι έχουν καταστήσει σαφή την βούλησή τους να επιτεθούν σε πολιτιστικές δραστηριότητες που κρίνουν ως μη ισλαμικές. Η Τυνησία βρίσκεται σε έντονη αντίθεση, για παράδειγμα, με την Αίγυπτο όπου υπήρχε γενική συναίνεση για την καθιέρωση του Ισλάμ ως θρησκείας τού κράτους. Στην Τυνησία, η καθαρή απόσταση μεταξύ των δύο αυτών πολιτισμικών άκρων καθιστά την πιθανότητα της συμπόρευσης γύρω από ένα και μοναδικό όραμα για το κράτος μάλλον πολύ μικρή. Επιπλέον, οι σαλαφιστές οι οποίοι φυλακίστηκαν ή περιθωριοποιήθηκαν πριν από την επανάσταση, έχουν αυξήσει την δύναμή τους. Φυλακισμένοι ηγέτες των σαλαφιστών - συμπεριλαμβανομένου του Αμπού Αγιάντ, ηγέτη τής Ανσάρ αλ - Σαρία στην Τυνησία - έχουν απελευθερωθεί ως μέρος τής μετεπαναστατικής αμνηστίας τής χώρας, και από τότε έχουν αυξήσει την επιρροή τους. Το ετήσιο συνέδριο της ομάδας σαλαφιστών Ανσάρ αλ - Σαρία προσέλκυσε το 2012 περίπου 5.000 συμμετέχοντες. Κατ’ εκτίμηση 50.000 αναμένεται να παρακολουθήσουν το συνέδριο το 2013, στην πόλη Καϊρουάν. Το τεράστιο χάσμα μεταξύ των φιλελευθέρων και των σαλαφιστών έχει επιτρέψει στο μετριοπαθές κόμμα Ennahda να καταλάβει, σχεδόν εξ ορισμού, το τυνησιακό κέντρο. Το αποτέλεσμα είναι να βλέπει κανείς στελέχη τού Ennahda να αντιμετωπίζονται - συχνά ταυτόχρονα - ως φονταμενταλιστές με παρωπίδες από τους φιλελεύθερους, και ως άπιστοι και τύραννοι από τους σαλαφιστές.