Μην κλαις για την Ελλάδα, Αργεντινή

Ο Stiglitz, ο Krugman, και άλλοι οικονομολόγοι αυτού του διαμετρήματος έχουν ζυγίσει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που μπορεί να έχει η Ελλάδα αν ακολουθήσει τα βήματα της Αργεντινής. Έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν μεγάλα προτερήματα στο μοντέλο της Αργεντινής. Με μια πιο προσεκτική εξέταση, ωστόσο, οι περισσότερες πτυχές του μοντέλου της Αργεντινής απλώς δεν μεταβιβάζονται, ξεκινώντας με μια χρεοκοπία -μια αυθάδη επιλογή που μπορεί να εφαρμοστεί μόνο από χώρες που διαθέτουν φυσικούς πόρους συγκρίσιμους με της Αργεντινής. Στην πραγματικότητα, η αθέτηση [χρέους] είναι κάτι σαν εθνική εξάρτηση στην Αργεντινή. Σύμφωνα με τους New York Times, από το 1806 η χώρα το έχει κάνει επτά φορές, συμπεριλαμβανομένης της περσινής που είναι η πιο πρόσφατη. Η συνήθεια αυτή ενθαρρύνεται από το παράδοξο της αφθονίας της χώρας. Δηλαδή, του τεράστιου φυσικού πλούτου σε πετρέλαιο, σε ορυκτά, σε βόειο κρέας, καθώς και άλλα γεωργικά προϊόντα που επιτρέπουν στην χώρα να γυρίσει με σχετική ευκολία πίσω στην καλή προαίρεση των εγχώριων και ξένων πιστωτών, και να επιβιώσει χωρίς πολλή εξωτερική βοήθεια.

Για την Ελλάδα, της οποίας το χρέος είναι δύο φορές πιο μεγάλο και η οικονομία της οποίας είναι στο μισό μέγεθος, η αθέτηση απλά δεν είναι επιλογή. Στην Ελλάδα, ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Βαρουφάκης, αναγνώριζε ακριβώς αυτό το σημείο όταν παρατηρούσε στους New York Times ότι η ιδέα πως η Ελλάδα θα πρέπει να χρεοκοπήσει και να μιμηθεί την Αργεντινή είναι «μεγάλο λάθος». Ένα βασικό ζήτημα είναι η εμπλοκή της Ελλάδας στην ευρωζώνη και οι σχέσεις της με τους εταίρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίοι έχουν βοηθήσει την χώρα με δύο μαζικές διασώσεις μέχρι τώρα: Το 2010 και το 2012. Ένα τρίτο πακέτο διάσωσης, διαπραγματευμένο νωρίτερα αυτόν τον μήνα στο ποσό των 86 δισεκατομμυρίων ευρώ, απομένει να οριστικοποιηθεί. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η αδυναμία της Ελλάδας να τα καταφέρει μόνη της. Σε αντίθεση με την Αργεντινή, η Ελλάδα εξαρτάται από εισαγωγές για τις περισσότερες από τις βασικές ανάγκες της, περιλαμβανομένου του πετρελαίου, των χημικών και των φαρμακευτικών προϊόντων. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το πώς η Ελλάδα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένας οικονομικός αποστάτης στυλ Αργεντινής, έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς να εξαπολύσει την καταστροφή.

Ένα διάλειμμα έξω από την ευρωζώνη –μια περίοδος αρκετά μεγάλη για να αναζωογονήσει την οικονομία μέσω ενός προγράμματος αναδιάρθρωσης του χρέους, ενός υποτιμημένου τοπικού νομίσματος, και με εξωτερική βοήθεια- είναι μια πιο ρεαλιστική επιλογή για την Ελλάδα. Η πρόταση αυτή, εμπνευσμένη από την απο-δολαριοποίηση της οικονομίας της Αργεντινής μετά το 2001, είναι αυτό που συστήνουν ο Krugman, ο Stiglitz, και πολλοί άλλοι οικονομολόγοι. Αλλά ένα βραχυπρόθεσμο Grexit είναι πιο εύκολο στα λόγια παρά στην πράξη, τουλάχιστον σε σύγκριση με την σχετική ευκολία με την οποία η Αργεντινή κατάφερε να αποσυνδεθεί από το δολάριο. Η Αργεντινή δεν εγκατέλειψε ένα νόμισμα για να αποκαταστήσει ένα άλλο, δεδομένου ότι η χώρα ποτέ δεν εγκατέλειψε το εθνικό της νόμισμα. Απλώς είχε συνδέσει την αξία του πέσο με το δολάριο, μια πολιτική απόφαση που θα μπορούσε εύκολα να αντιστραφεί. Επιπλέον, η απο-δολαριοποίηση της οικονομίας της Αργεντινής δεν απαιτούσε από την Αργεντινή να εγκαταλείψει ή να διακόψει τις περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες της, ιδίως την Mercosur.

Η Ελλάδα είναι σε μια εκ διαμέτρου διαφορετική κατάσταση. Εκεί που τα επιχειρηματικά συμβόλαια της Αργεντινής πριν από την κρίση ήταν γραμμένα σε πέσος και παρέμειναν σε πέσος κατά την διάρκεια της αναδιάρθρωσης του χρέους, στην Ελλάδα αναφέρονταν σε ευρώ. Μια μετάβαση στην δραχμή ή σε άλλο νόμισμα πιθανότατα θα πυροδοτούσε μια θάλασσα από πτωχεύσεις, καθώς οι εταιρείες θα αναγκάζονταν να τιμήσουν ένα επιβαρυνόμενο χρέος που είναι εκφρασμένο σε ευρώ με σημαντικά πιο αδύναμο νόμισμα. Επιπλέον, υπάρχει το σπάνια συζητούμενο σοβαρό ψυχολογικό πλήγμα που θα συνεπαγόταν η έξοδος στην Ελλάδα από την ευρωζώνη, όσο και αν ήταν βραχυπρόθεσμη. Το να είναι μέρος του κοινού νομίσματος και της ΕΕ θεωρείται από την Ελλάδα ως το κορυφαίο οικονομικό και πολιτικό επίτευγμα της χώρας στα μεταπολεμικά χρόνια -η πιο πειστική απόδειξη ότι η χώρα έχει γίνει ένα σύγχρονο έθνος του Πρώτου Κόσμου. Όπως ήταν αναμενόμενο, ήταν η πολυπλοκότητα και η αβεβαιότητα που περιβάλλει ένα πιθανό Grexit που ανάγκασε τους Έλληνες να δεχτούν τους σκληρούς όρους της τρίτης διάσωσης, η οποία περιλαμβάνει την αποδοχή περισσότερων μέτρων λιτότητας και ιδιωτικοποιήσεις κρατικών περιουσιακών στοιχείων περίπου 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Τέλος, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι η επιστροφή στην δραχμή, ακόμη και σε μια μαζικά υποτιμημένη δραχμή, θα έχει την ίδια θετική επίδραση του υποτιμημένου πέσο στην Αργεντινή. Ο λόγος για αυτό είναι προφανής: Η Ελλάδα δεν είναι, και δεν θα είναι ποτέ, το μεγαθήριο των εξαγωγών που είναι η Αργεντινή -ή αυτό που έγινε η Αργεντινή από την εποχή της οικονομικής κρίσης. Πέρα από τους φυσικούς πόρους της χώρας, η Αργεντινή επωφελήθηκε από ένα φαινόμενο που δεν είναι πιθανό να επαναληφθεί σύντομα: Η κρίση είχε την τύχη να συμπίπτει με την επέκταση της κινεζικής και της βραζιλιάνικης οικονομίας, αμφότερες οι οποίες είχαν μια σχεδόν ακόρεστη όρεξη για εξαγωγές από την Αργεντινή καθ’ όλη την δεκαετία του 2000.