Τα ποτάμια της Βαβυλωνίας

Ο δεύτερος παράγοντας είναι η αποτελεσματικότητα. Τόσο η ισραηλινή [18] όσο και η ιορδανική [19] κυβέρνηση έχουν επενδύσει και έχουν ενθαρρύνει την πιο αποτελεσματική χρήση του νερού, μειώνοντας την ένταση μεταξύ των δύο χωρών, όταν τις έπληξε σοβαρή ξηρασία, όπως έγινε το 1999. Στην περίπτωση του συστήματος των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, και τα τρία μεγάλα έθνη κατά μήκος της λεκάνης απορροής των ποταμών εφαρμόζουν εξαιρετικά αναποτελεσματικές γεωργικές πρακτικές και κάνουν ανεπαρκείς προσπάθειες για να βελτιώσουν την κατάσταση. Δεδομένης της σύγκρουσης στην Συρία, δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένονται οποιεσδήποτε βελτιώσεις εκεί, αλλά η Τουρκία έχει καταφέρει να αυξήσει την στάγδην άρδευση και το Ιράκ θα πρέπει να κάνει το ίδιο.

Κάθε ιρακινό σχέδιο για την αύξηση της αποδοτικότητας θα απαιτήσει συνεχείς επενδύσεις σε τελευταία τεχνολογία, από την στάγδην άρδευση μέχρι την υψηλής ανάλυσης χαρτογράφηση εδαφών και την συλλογή νερού. Η αφαλάτωση, ενώ θεωρητικά θα έρθει απευθείας σε 400.000 κατοίκους της Βασόρας το 2017, είναι σήμερα ευρέως διαδεδομένη μόνο σε χώρες που έχουν ΑΕΠ πολλές φορές πάνω από το μέγεθος του Ιράκ (Αυστραλία, Ισραήλ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ηνωμένες Πολιτείες). Η εξαίρεση είναι η Ιορδανία, αν και το επικείμενο σχέδιο αφαλάτωσης είναι ένα κοινό ισραηλινο-ιορδανικό και διεθνές εγχείρημα.

Τρίτον, η θέσπιση Μεικτών Επιτροπών νερού [20], με την παράσταση ειδικού από κάθε ενδιαφερόμενο έθνος, είναι απαραίτητη για την επίλυση των προβλημάτων διανομής του νερού. Στην περίπτωση της Ιορδανίας και του Ισραήλ, οι επιτροπές αυτές πλησίασαν σε έναν συμβιβασμό συναντούμενες στον ποταμό Γιαρμούκ σε συνεδρίες γνωστές ως «συνομιλίες στο τραπέζι του πικ-νικ», οι οποίες άνοιξαν τον δρόμο για διαπραγματεύσεις υψηλότερου επιπέδου στην Ουάσιγκτον στις αρχές του 1990. Η τελική συνθήκη ειρήνης του 1994 μεταξύ των δύο εθνών κάνει ρητή έκκληση για διεθνή συνεργασία στην εποπτεία της κοινής χρήσης των υδάτινων πόρων.

Ήδη, το Ιράκ και η Συρία έχουν μια κοινή επιτροπή. Η Συρία και η Τουρκία έχουν άλλη μια, επίσης. Αλλά είναι ανεπαρκώς εξουσιοδοτημένες από τις εθνικές κυβερνήσεις τους, και ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας και η κατάληψη εκτεταμένων υδάτινων πόρων από το ISIS έχουν περιπλέξει το έργο τους. Παρ’ όλα αυτά, οι κοινές επιτροπές νερού είναι μια δυνητικά αποτελεσματική πλατφόρμα για την τοπική, εθνική και διεθνή συνεργασία, καθώς και για την συνεργασία με ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα, την επιχειρηματική κοινότητα και τις ΜΚΟ, στις διαδικασίες διαχείρισης των υδάτων.

Λόγω της κατάστασης στην Συρία, είναι επιτακτική ανάγκη η Τουρκία και το Ιράκ να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην αναβίωση της δομής των κοινών επιτροπών νερού. Ακόμα κι αν η Τουρκία ελέγχει τις πηγές του συστήματος των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, καθώς το Ιράκ παραπαίει στα όρια μιας ακραίας κρίσης νερού, οι πολιτικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών είναι αναμφισβήτητα λιγότερο πικρές τώρα από όσο ήταν κατά την τελευταία δεκαετία, και η αυξανόμενη κρίση του νερού δημιουργεί κάποια ώθηση για την αναζωογόνηση των τριμερών συναντήσεων της δεκαετίας του 1980 και του 1990. Οι συναντήσεις αυτές κατέληξαν στη Συρο-τουρκική Συνθήκη των Αδάνων το 1998, η οποία εγγυάται 500 κυβικά μέτρα νερού ανά δευτερόλεπτο.

Σε ένα νέο γύρο διαπραγματεύσεων, το Ιράκ –βοηθούμενο ίσως από ξένες επιδοτήσεις- θα μπορούσε να συμφωνήσει να αγοράσει κάποια υδροηλεκτρική ενέργεια από την Τουρκία, σε αντάλλαγμα για περισσότερο νερό από την Τουρκία. Στο παρελθόν, το Ιράκ και η Τουρκία έχουν ανταλλάξει φυσικό αέριο για ηλεκτρική ενέργεια, οπότε ένα τέτοιο σχέδιο έχει κάποιο προηγούμενο. Ένα πρόγραμμα συνεργασίας ενέργειας-νερού θα απαιτήσει υψηλού επιπέδου εξωτερική διαμεσολάβηση και διεθνή συντονισμό.

Τα Ηνωμένα Έθνη θα μπορούσαν να ασκήσουν κάποια πίεση επί των μερών. Πέρυσι, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Χρήσης των Διεθνών Υδατορευμάτων Πλην της Ναυσιπλοΐας (Convention on the Law of Non-Navigational Uses of International Watercourses), τέθηκε σε ισχύ, με την 35η υπογραφή επικύρωσής της [21]. Δυστυχώς, ορισμένα έθνη σε περιοχές του κόσμου με την περισσότερες πίεση για νερό δεν έχουν υπογράψει, συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας. Ωστόσο, η Τουρκία έχει υπογράψει την Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία προβλέπει ότι οι χώρες δεν πρέπει να περιορίζουν το δικαίωμα του παιδιού σε τροφή και νερό (άρθρο 24). Έχει επίσης υπογράψει το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα. Η Συνθήκη αυτή κατοχυρώνει το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό. Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να υπενθυμίσει στην Τουρκία τις ευθύνες αυτές, ακόμη και καθώς πιέζει το Ιράκ για να χρησιμοποιεί το νερό όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα. Ειδικότερα, αξίζει να οδηγηθεί το Ιράκ στην σταδιακή κατάργηση της πλημμυρικής άρδευσης. Αυτό θα απαιτήσει τεράστια εστίαση, εκστρατείες και επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες.

ΑΓΩΝΑΣ ΝΕΡΟΥ

Για το Ιράκ, αυτός είναι ένας αγώνας ενάντια στο χρόνο. Η μακροπρόθεσμη οικονομική βιωσιμότητα της χώρας εξαρτάται από την μείωση των εισαγωγών γεωργικών προϊόντων και την αναζωογόνηση της βιομηχανίας, και χρειάζεται το νερό και για τα δύο. Χρειάζεται, επίσης, το νερό για τους ανθρώπους του˙ σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το 15% δεν έχει πρόσβαση σε βελτιωμένη πηγή ύδρευσης. Και περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, χρειάζεται ειρήνη -κάτι που το άγχος του νερού υπονομεύει. Πέρυσι, η επαρχία Ντι Καρ μάλωσε με την γειτονική Βασόρα σχετικά με την χρήση του νερού. Πιο πρόσφατα, η Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση έχει επίσης κατηγορηθεί [22] ότι κατακρατά νερό από τον Τίγρη ως αποτέλεσμα μιας διαφοράς επί του προϋπολογισμού με την Βαγδάτη.