Η ρουλέτα του Πούτιν

Η απογοήτευση και η οργή του Πούτιν [5] για αυτόν τον πόλεμο που χάνεται και η αποφασιστικότητά του να κλιμακώσει τις εχθροπραξίες έγιναν εμφανείς στις πρώτες ημέρες της επιτυχημένης ουκρανικής αντεπίθεσης. Αρχικά, η απάντησή του ήταν πυραυλικά χτυπήματα κατά των κρίσιμης σημασίας υποδομών της Ουκρανίας, όπως οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και τα έργα ύδρευσης. Αυτές οι τακτικές, ωστόσο, ήταν μια σαφής παραδοχή αδυναμίας παρά μια επίδειξη δύναμης. Καταστρέφοντας κρίσιμης σημασίας υποδομές σε εδάφη που θεωρεί δικά του, αποκάλυπτε ότι γνωρίζει πως η Ρωσία δεν έχει καμία ελπίδα να τα υποτάξει και να τα αφομοιώσει πραγματικά.

Τώρα ο Πούτιν έχει βρει έναν τρομακτικό τρόπο για να βγει από την γωνία στην οποία έχει στριμωχτεί: την μερική επιστράτευση. Ο αυταρχικός έχει αποφασίσει ότι όποιος μπορεί να φέρει τουλάχιστον ένα όπλο πρέπει να μετατοπιστεί από την σιωπηλή έγκριση στην ενεργό συμμετοχή στην «ειδική επιχείρηση» του. Οι άνθρωποι πρέπει να μοιραστούν μαζί του την ευθύνη για τον πόλεμο, όχι μόνο με λόγια αλλά και με τα σώματα τους. Αλλά και αυτό είναι απόδειξη αδυναμίας [6] παρά δύναμης: μια παραδοχή ότι το ανθρώπινο δυναμικό που έχει αφιερώσει στον πόλεμο είναι ανεπαρκές.

Το να στρέφεται εναντίον του ίδιου του λαού του είναι επικίνδυνο για τον Πούτιν. Είναι κρίσιμης σημασίας το ότι το καθεστώς του Πούτιν υποστηρίζεται από εκείνα τα τμήματα του πληθυσμού που εξαρτώνται ιδιαίτερα από το κράτος: οι ίδιοι άνθρωποι που ωθούνται να παρευρεθούν στις συγκεντρώσεις του Κρεμλίνου —τις αποκαλούμενες putings, ένα μείγμα [των λέξεων] «Πούτιν» και «συναντήσεις» (meetings)— για υποστήριξη του αρχηγού, του πολέμου, και της προσάρτησης των κατεχόμενων εδαφών. Εκείνοι τους οποίους ο Πούτιν δεν μπορεί να στρατολογήσει, αλλά που είναι εξίσου εξαρτημένοι από το κράτος θα υποχρεωθούν να είναι ακόμη πιο σθεναροί και πιο ανοιχτοί στην υποστήριξη και την υπεράσπιση των ενεργειών του. Το Κρεμλίνο έχει ήδη δει τι συμβαίνει όταν αναλαμβάνει ενέργειες που δεν είναι δημοφιλείς στις μάζες: όταν αύξησε την ηλικία συνταξιοδότησης το 2018, τα ποσοστά αποδοχής του Πούτιν διολίσθησαν κατά 15% ή περισσότερο. Οι αξιολογήσεις του δέχτηκαν άλλο ένα πλήγμα όταν το καθεστώς επέβαλε περιορισμούς για την COVID-19 [7] το 2020. Σε εκείνες τις περιπτώσεις, οι η πτώση ήταν προσωρινή και τα νούμερα του κατάφεραν να ανακάμψουν. Με την επιστράτευση, δεν είναι σαφές πού θα οδηγήσει η όλο και πιο σκοτεινή διάθεση των Ρώσων. Ίσως είναι η αρχή μιας μεγαλύτερης πτώσης της υποστήριξης [8] στο καθεστώς - ο κόσμος έχει γίνει μάρτυρας του πόσοι Ρώσοι ψηφίζουν με τα πόδια τους, τρέχοντας για να απομακρυνθούν από τον Πούτιν και κυριολεκτικά σώζοντας την ζωή τους. Αλλά ο Πούτιν έχει ακόμα πολλούς ένθερμους υποστηρικτές και μια απότομη πτώση στην λαϊκή υποστήριξη του καθεστώτος ίσως να μην συμβεί. Όποιο κι αν είναι το θέμα, η δυσαρέσκεια και η κατάθλιψη φαίνεται βέβαιο ότι θα συσσωρεύονται σε μαζική κλίμακα.

Αντί για τους δημοκρατικούς ή τους φιλελεύθερους στις μεγάλες πόλεις της Ρωσίας, είναι οι καθημερινοί Ρώσοι αυτοί που θεωρούν το ανελέητο κυνήγι νεοσύλλεκτων ως παραβίαση των δικαιωμάτων τους. Το πιο σημαντικό, πρόκειται για μια παραβίαση της άγραφης συμφωνίας που είχαν επί μακρόν με το καθεστώς του Πούτιν, της συμφωνίας που λέει ότι οι μέσοι Ρώσοι πολίτες δεν θα παρεμβαίνουν στις κλοπές και στον στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό του Κρεμλίνου, όσο το Κρεμλίνο μένει έξω από την ιδιωτική τους ζωή και έξω από τα διαμερίσματά τους, επιτρέποντάς τους να κερδίζουν τα προς το ζην. Η στρατιωτική θητεία στο όνομα ασαφών στόχων -και η υποχρεωτική έξοδος από την άνετη αδιαφορία που την συνοδεύει- σίγουρα δεν ήταν στο συμβόλαιο. Ένα νέο ανέκδοτο στο είδος του πολύ μαύρου χιούμορ έχει εμφανιστεί σχετικά με αυτό το θέμα: στην μάχη μεταξύ του ψυγείου (καταναλωτικές ανάγκες) και της τηλεόρασης (κυβερνητική προπαγάνδα), η τηλεόραση έχει νικήσει. Αλλά τώρα η τηλεόραση θα πρέπει να δώσει μια νέα μάχη με ένα διαφορετικό είδος ψυγείου —το είδος στο οποίο αποθηκεύονται οι σοροί.

Οι μέσοι Ρώσοι έχουν πολλούς λόγους να θεωρούν ότι αυτό που κάνει τώρα ο Πούτιν είναι άδικο. Έτσι ένιωσαν πολλοί άνθρωποι κατά την διάρκεια των αντιπαραθέσεων σχετικά με την ηλικία συνταξιοδότησης και τους περιορισμούς για την COVID-19. Τώρα αυτό το αίσθημα αδικίας θα ενταθεί από τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της πρωτόγνωρης στρατιωτικοποίησης. Η Ρωσία είναι απομονωμένη και οι πιθανότητες να αντέξει η οικονομία [9] αυτές τις πιέσεις είναι μικρές. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι η πλειονότητα εκείνων που στρατολογούνται προέρχονται από φτωχές οικογένειες, από διακριτές εθνοτικές ομάδες εντός των ρωσικών δημοκρατιών και από την περιφέρεια της ρωσικής κοινωνίας. Οι πολιτικές ελίτ που εξαπέλυσαν και υποστήριξαν τον πόλεμο δεν θα βρεθούν στα χαρακώματα. Η δικτατορική ιδιοτέλεια είναι επίσης εμφανής στον μηχανισμό του ποιος μπορεί να εξαιρεθεί από την στρατολόγηση: οι αρχές καλούν ανθρώπους με επαγγέλματα που χρειάζεται η οικονομία και η κοινωνία -ανθρώπους όπως πιλότους, ιδιοκτήτες μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που παρέχουν ζωτικής σημασίας παράλληλες εισαγωγές καταναλωτικών αγαθών και δασκάλους. Αλλά δεν καλούν τους επαγγελματίες διασπορείς προπαγάνδας, για παράδειγμα, τους οποίους το υπουργείο Επικοινωνιών έχει εξαιρέσει. Είναι παράλογο και άδικο. Στην κούρσα για να διαφύγουν από την στρατολόγηση και να αποφύγουν να πολεμήσουν στον πόλεμο του καθεστώτος, εκείνοι που είναι πιο κοντά στο καθεστώς κερδίζουν.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΩΣ ΛΙΠΑΣΜΑ