Η υπόθεση της παγκόσμιας τιμολόγησης του διοξειδίου του άνθρακα

Η 28η ετήσια διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή θα ξεκινήσει στις 30 Νοεμβρίου στο Ντουμπάι, σε συνέχεια της Συνόδου Κορυφής του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για τις κλιματικές φιλοδοξίες (Climate Ambition Summit) στα τέλη Σεπτεμβρίου. Το έργο που έχουν να αντιμετωπίσουν οι δύο οικοδεσπότες είναι δύσκολο: να ξεκινήσουν μια αξιόπιστη πολυεθνική δράση για την κλιματική αλλαγή εκεί όπου οι προηγούμενες σύνοδοι κορυφής απέτυχαν. Οι ενδείξεις πληθαίνουν ότι η κλιματική Αποκάλυψη πλησιάζει, και μάλιστα γρήγορα. Το περασμένο καλοκαίρι, μεγάλες εκτάσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και της νότιας Ευρώπης έβρασαν σε θερμοκρασίες άνω των 110 βαθμών Φαρενάιτ [43,3 oC), ενώ εξαιρετικές πυρκαγιές και πλημμύρες έπληξαν τον Καναδά και τη Νότια Ασία.

Πυλώνες μεταφοράς ρεύματος στο Σοβέτο, στη Νότια Αφρική, τον Σεπτέμβριο του 2022. Siphiwe Sibeko / Reuters
-----------------------------------------------------

Το 2020, οι επιστήμονες του ΟΗΕ εξακολουθούσαν να θεωρούν απίθανο ότι η μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα αυξηθεί περισσότερο από 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από το μέσο όρο του τέλους του 19ου αιώνα -το όριο που, μόλις ξεπεραστεί, θα ξεκινήσει μια φάση κατά την οποία η κλίμακα και η ταχύτητα της αύξησης της θερμοκρασίας θα ξεπεράσουν την ικανότητα του κόσμου να προβλέψει ή να διαχειριστεί τις επιπτώσεις της. Τώρα, μόλις τρία χρόνια αργότερα, οι εν λόγω ερευνητές τοποθετούν την πιθανότητα αυτή στο 66% -περισσότερο πιθανό παρά όχι. Η συμφωνία που σφυρηλατήθηκε στην Σύνοδο Κορυφής του Παρισιού για το κλίμα το 2015 ζήτησε τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου, ωστόσο οι παγκόσμιες εκπομπές συνεχίζουν να αυξάνονται. Εκατομμύρια άνθρωποι αναμένεται να γίνουν κλιματικοί πρόσφυγες μόνο αυτήν την δεκαετία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει προβλέψει ότι μεταξύ του 2030 και του 2050, επιπλέον 250.000 άνθρωποι θα πεθαίνουν ετησίως από υποσιτισμό, ελονοσία, διάρροια, και θερμικό στρες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.

Στις συνόδους κορυφής για την κλιματική αλλαγή, οι παγκόσμιοι ηγέτες τείνουν να συμφωνούν σχεδόν σε όλα, εκτός από αυτό που θα μπορούσε να βοηθήσει περισσότερο: την άμεση αντιμετώπιση της αύξησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθιστώντας τες ακριβές για τους εκπέμποντες. Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες και οι οικονομολόγοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αρκετά γρήγορα ώστε να καταπολεμηθεί η μη αναστρέψιμη κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, οι περισσότεροι πολιτικοί παραβλέπουν ή ακόμη και φοβούνται την τιμολόγηση του άνθρακα. Το λόμπι των ορυκτών καυσίμων, ειδικότερα, έχει κυκλοφορήσει επικίνδυνους μύθους σχετικά με την τιμολόγηση του άνθρακα, μεταξύ των οποίων ότι [η τιμολόγηση] θέτει σε μειονεκτική θέση τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Μέχρι τώρα, ωστόσο, υπάρχουν άφθονες αποδείξεις ότι η τιμολόγηση του άνθρακα μειώνει δραματικά τις εκπομπές και μάλιστα ωφελεί οικονομικά τις κοινωνίες που την εφαρμόζουν. Τα τεχνικά και πολιτικά εμπόδια που μέχρι σήμερα εμπόδιζαν την σύναψη συμφωνίας μπορούν να ξεπεραστούν με τον κατάλληλο θεσμικό σχεδιασμό. Η ανάγκη για μια παγκόσμια συμφωνία για την τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα δεν μπορεί πλέον να αναβληθεί: χωρίς μια παγκόσμια συμφωνία για την τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα δεν μπορεί να γίνει κανένα σοβαρό σχέδιο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΑ ΑΝΘΡΑΚΑ

Η «τιμολόγηση άνθρακα» είναι ένα τέλος που συνδέεται με τις μονάδες εκπεμπόμενου άνθρακα και ενθαρρύνει τους ρυπαίνοντες να μειώσουν την ποσότητα των αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπουν. Για πρώτη φορά προτάθηκε από τον οικονομολόγο του Γέιλ, William Nordhaus, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, η τιμολόγηση του άνθρακα δίνει μια χρηματική αξία στην περιβαλλοντική ζημία που προκαλούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Θέτοντας μια τιμή στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σκοπεύει να στρέψει τόσο την παραγωγή όσο και την κατανάλωση προς δραστηριότητες λιγότερης έντασης σε αέρια θερμοκηπίου και να ενθαρρύνει την τεχνολογική καινοτομία.

Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν δύο τρόποι τιμολόγησης του άνθρακα. Ο πρώτος είναι η επιβολή φόρων άνθρακα ανάλογα με την περιεκτικότητα σε άνθρακα των ορυκτών καυσίμων που χρησιμοποιεί μια οντότητα. Για παράδειγμα, η επιβολή φόρου άνθρακα ύψους 10 δολαρίων ανά τόνο σημαίνει ότι μια εταιρεία που εκπέμπει εκατό τόνους διοξειδίου του άνθρακα εντός ενός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος θα πληρώσει φόρους ύψους 1.000 δολαρίων.

Οι σκανδιναβικές χώρες υιοθέτησαν νωρίς αυτούς τους φόρους: το 1990, η Φινλανδία επέβαλε τον πρώτο φόρο άνθρακα. Μέχρι το 1993, η Δανία, η Ολλανδία, η Νορβηγία, και η Σουηδία είχαν ακολουθήσει το παράδειγμα της Φινλανδίας. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η Αργεντινή, η Χιλή, η Κολομβία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιαπωνία, το Μεξικό, η Πολωνία, η Σιγκαπούρη, η Νότια Αφρική, και η Ουρουγουάη εισήγαγαν φορολογία άνθρακα, καθώς και πολλές υποεθνικές δικαιοδοσίες, όπως οι καναδικές επαρχίες της Αλμπέρτα, της Βρετανικής Κολομβίας, και του Κεμπέκ.