Η Ονδούρα στον λάθος δρόμο

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ακολουθεί μια τέτοια λανθασμένη πολιτική εξαιτίας ευρύτερων στρατηγικών ζητημάτων στην περιοχή: για να πιέσει τις κυβερνήσεις στην Αργεντινή, τη Βολιβία, τη Βραζιλία, το Εκουαδόρ, το Ελ Σαλβαδόρ και άλλες, οι οποίες έχουν μετατοπιστεί σημαντικά προς τα αριστερά τα τελευταία 15 χρόνια. Πάνω απ' όλα, η πολιτική της Ουάσιγκτον στην Ονδούρα είναι ένα σκόπιμο μήνυμα προς τον πρόεδρο της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες. Το ότι ενστερνίστηκε το πραξικόπημα λειτούργησε ως μια όχι και τόσο λεπτή απειλή ότι κι άλλοι θα μπορούσαν να είναι επόμενοι. Μόνο η Παραγουάη αποδεικνύει αυτό το σημείο και με το παραπάνω - τον Ιούνιο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έκανε τα στραβά μάτια όταν ο πρόεδρος της Παραγουάης Φερνάντο Λούγκο ανατράπηκε.

Σε καθημερινό επίπεδο, ο Ομπάμα και η Κλίντον φένεται να έχουν παραχωρήσει την χάραξη πολιτικής για την Λατινική Αμερική σε χαμηλότερο επίπεδο αξιωματούχων στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Κάποιες πηγές ισχυρίζονται ότι οι αξιωματούχοι που πράγματι νοιάζονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι εγκλωβισμένοι από τους συνεχιστές της πολιτικής της κυβέρνησης του Τζορτζ Μπους και από συντηρητικούς αξιωματικούς καριέρας στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ οι οποίοι χειρίζονται τα ζητήματα. Στο Καπιτώλιο, η βουλευτής Ιλεάνα Ρος-Λέτινεν (Ρεπουμπλικανή από την Φλόριντα), ενισχυμένη από συμμάχους της στο Κογκρέσο οι οποίοι συνεργάζονται με την κουβανο-αμερικανική δεξιά, γιόρτασαν ανοιχτά το πραξικόπημα. Έτσι έκανε και ο Μιτ Ρόμνεϊ, ο οποίος επέκρινε πρόσφατα τον Ομπάμα ότι δεν το υποστήριξε.

Όμως, υπάρχουν και δυνάμεις στο Κογκρέσο που πιέζουν προς την αντίθετη πλευρά. Στις 2 Οκτωβρίου, ο βουλευτής Χάουαρντ Μπέρμαν (Δημοκρατικός από την Καλιφόρνια), στέλεχος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, έγραψε μια επιστολή προς την Κλίντον κάνοντας έκκληση για μια θεμελιώδη «επανεκκίνηση» της πολιτικής των ΗΠΑ στην Ονδούρα. Ο Ιαν Σκάκοφσκι (Δημοκρατικός από το Ιλλινόι), ο Τζέιμς ΜακΓκόβερν (Δημοκρατικός από τη Μασσαχουσσέτη), ο Σαμ Φαρρ (Δημοκρατικός από την Καλιφόρνια) και ο Τζάρεντ Πόλις (Δημοκρατικός από το Κολοράντο) έχουν ηγηθεί μιας ομάδας από περίπου 100 μέλη του Κογκρέσου ζητώντας την άμεση αναστολή της αστυνομικής και στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ονδούρα. Οι Γερουσιαστές Πάτρικ Λήχυ (Δημοκρατικός από το Βερμόντ), Μπάρμπαρα Μίκουλσκι (Δημοκρατική από το Μέριλαντ) και άλλοι, έχουν κατηγορήσει τον Λευκό Οίκο για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την αστυνομία και τον στρατό που χρηματοδοτούνται από τις ΗΠΑ.

Παρ’ όλη την πίεση στο Κογκρέσο, στις αρχές Αυγούστου το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανέφερε ότι η Ονδούρα είχε εκπληρώσει τις προϋποθέσεις βελτίωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου που απαιτούνται από το νομοσχέδιο για τις πιστώσεις του 2012. Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση δήλωνε επίσημα ότι η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ονδούρα είναι αποδεκτή. Ωστόσο, λέει πολλά ότι είχαν παρακρατηθεί κεφάλαια που προορίζονταν για τον νέο αρχηγό της αστυνομίας της Ονδούρας, μέχρι να διερευνηθούν οι ισχυρισμοί ότι επέβλεπε τάγματα θανάτου. Η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ονδούρα ήταν απρόθυμη να εξηγήσει ή να υπερασπιστεί τη θέση αυτή όταν το έπραττε, ωστόσο, υπονοούσε ότι η απόδοση των χρημάτων έχει ανασταλεί μόνο λόγω της πίεσης του Κογκρέσου.

Αλλά αυτή η στρατηγική υποσκάπτει την προσέγγιση της Ουάσινγκτον στους συμμάχους της σε όλη τη Λατινική Αμερική. Η Βραζιλία, η οικονομική δύναμη της περιοχής, καταδίκασε το πραξικόπημα ως απειλή για «τους κανόνες της δημοκρατίας» και επέτρεψε στον Σελάγια να βρει καταφύγιο στην πρεσβεία της Βραζιλίας. Σε πείσμα των ΗΠΑ, η Βραζιλία και άλλες χώρες συμφώνησαν να δεχθούν την Ονδούρα στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών μόνο μετά από μια συμφωνία τον Μάιο του 2011 που επέτρεψε την ασφαλή επιστροφή του Σελάγια στη χώρα.

Μια εξυπνότερη προσέγγιση θα είχε εντελώς άλλη πορεία: Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αποστασιοποιούνταν από την διοίκηση Λόμπο, μιλώντας ξεκάθαρα για τις ανεπάρκειές του, και αμέσως θα έκοβαν την αστυνομική και στρατιωτική βοήθεια προς την Ονδούρα. Σύντομα μετά από αυτό, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μερικές κυρώσεις ως μοχλό για να πιέσουν για μεταρρυθμίσεις. Μια διεθνής επιτροπή, με επικεφαλής ανεξάρτητες περιφερειακές δυνάμεις και τα Ηνωμένα Έθνη, θα πραγματοποιούσαν έρευνες στις δυνάμεις ασφαλείας και το δικαστικό σώμα της Ονδούρας. Ο τεράστιος στρατός από ιδιωτικούς φρουρούς ασφαλείας, που ξεπερνά πλέον σε πλήθος με μια αναλογία ένα προς τρία τους 14.000 κανονικούς αστυνομικούς και ο οποίος λειτουργεί σχεδόν εξ ολοκλήρου χωρίς την εποπτεία του κράτους, πρέπει να χαλιναγωγηθεί. Η Ονδούρα, εξάλλου, έχει απελπιστική ανάγκη από ουσιαστική αγροτική μεταρρύθμιση, και οι ακτιβιστές για τα δικαιώματα της γης εξακολουθούν να δολοφονούνται. Πρόσφατες προτάσεις για «πόλεις μοντέλα», οι οποίες θα επέτρεπαν σε πολίτες που δεν έχουν την εθνικότητα της Ονδούρας να δημιουργήσουν θύλακες στους οποίους ούτε το σύνταγμα της Ονδούρας ούτε ολόκληρο το νομικό σύστημά της θα εφαρμόζεται, θα πρέπει να απορριφθούν εντελώς. Οι ΗΠΑ θα πρέπει επιθετικά και δημοσίως να ταχθούν υπέρ αυτών των θέσεων και εκείνων που τις υποστηρίζουν.